عبدالاحمد فیض

نگرانی جمعی درآستانه کنفرانس صلح استانبول!

درآستانه همایش بین المللی درمورد بحران افغانستان که به میزبانی ترکیه وبه ابتکارایالات متحده و مدیریت سازمان ملل متحدد بزودی گشایش خواهد یافت، ایده ی ایجاد اداره مؤقت یا مشارکتی بمثابه ی یک گزینه به هدف حصول توافق میان طرف های منازعه، یعنی دولت وجنبش مسلح طالبان به یکی ازمباحث داغ درمحافل سیاسی، حقوقی ونخبه گان جامعه مبدل گردیده است.

ایجاد اداره ی مؤقت، بدون ابهام، طرح امریکائی است؛ نهاد پژوهشی رند با اهتمام به پالیسی حاکم اداره ترامپ درعرصه ی روابط خارجی کاخ سفید وبویژه با توجه به چگونگی بیرون رفت ایالات متحده از طولانی ترین مآموریت جنگی آن کشوردرافغانستان، درسال (۲۰۱۹) گزارش مبسوطی را تدوین ونسخه های ازاین گزارش تحقیقی را که درآن از یک ساختار جایگزین بنام اداره ی مؤقت در کابل بوضوح نامبرده شده بود، به هدف اتخاذ اقدامات بعدی واشنگتن درقبال مأمو ریت رزمی آنکشور، دراختیارکاخ سفید، وزارت امورخارجه وپنتاگون قرارگرفته وهمین نظریات تحقیقی موجب شد تا ایالات متحده با اتخاذ تصمیم کاهش نیروی نظامی وخروج کامل ازباتلاق جنگ افغانستان، ازسکوی قدرت وتداوم رویکردی رزمی دربرابرپیکارجویان طالب، عقب نشینی نماید وگزینه ی تآمین تماس با جنگجویانی را درپیش گیرد که  دودهه قبل تحت پوشش دفاع مشروع ومبارزه ضد تروریستی با توسل بزور رژیم طالبان راسرنگون وبه اشغال تمام عیارافغانستان مبادرت نماید.

طرح امریکائی اداره مؤقت بدون تردید مبنای مجموع تواففاتی حاصله درموافقتنامه ی دوحه در(۲۹) فبروری(۲۰۲۰) قرارگرفت که دکتورخیل زاد دیپلومات امریکائی با نماینده طالبان درقطر به امضاء رسانید. لذا درنیات وعزم ایالات  متحده مبنی برتعویض رژیم سیاسی درکابل به هدف روپوش گذاشتن به شکست راهبردی این کشور که ازویژه گیهای  قدرت های استیلاگر پندا شته میشود، دیگرابهامی وجود ندارد. حکومت مؤقت یا مشارکتی صلح درراه است که گمان میرود طیف قدرتمندی دیپلوماسی واشنگتن درکنفرانس قریب الوقوع استانبول درمماشات وهمسوئی با اداره اسلام آباد وطالبان برنظریات وطرحهای                                   مخالف غلبه نموده وبا قدرتهای ذیدخل منطقوی دیگر، روی آن به توافق خواهند رسید.

با امعان به طرح حکومت مؤقت که واشنگتن ازآن بمثابه ی یک گزینه پذیرفتی درجهت نیل به خاتمه ی مآموریت دشوار جنگی خویش درافغانستان استفاده نموده ومصرانه تلاش دارد تا جنگ جویان سرکش وبیرحم طالبان را ازمواضع  شان بیرون وتوافقتنامه دوحه را دربدل تضمین منافع امنیتی خود تعمیل نماید.

 بایست متذکرشد که درجنب نگرانیها واضطراب همگانی درپیوند به اداره ی مؤقت، ایجاد یک ساختار انتقالی درجوامع معروض به بی ثباتیها، اعم ازسیاسی وامنیتی تجربه ی تآریخی است که درکشورهای مختلف آزموده شده است؛ اما با درنظرداشت اهداف ونیات طرف های ذینفع، دولت مؤقت، ازمنظر ماهیوی (سیاسی- حقوقی) تفکیک میگردد؛ آیا طرح امریکائی، پاکستانی وطالبان یک دولت مؤقت بیطرف، مرکب ازشخصیت های طرفدارصلح، وطندوستان ومنورین جامعه ی افغانی [مردم افغانستان] است که دردودهه نبردهای خونین داخلی طرف نبوده است، به ایقان کامل چنین اداره قادرخواهد بود که درموجودیت یک توافق جامع صلح، روند عملیه صلح وتطبیق توافقات طرفین منازعه را مدیریت وزمینه را برای جذب وادغام مجدد مخالفان؛ اصلاح قانون اساسی وبرگذاری انتخابات دموکراتیک درروشنائی قوانین درچهارچوب نظام سیاسی موجود درکشورمساعد نماید؛ اما مبرهن است که نظریه اداره مؤقت یا نهاد مشارکتی صلح مورد نظرواشنگتن که با انگیزه ترغیب گروه طالبان و حامیان، طراحی شده است، حاوی نکات نگران کننده است که با آرزوها، تمایلات ومصالح همگانی درتضاد قرارمی گیرد، که میتوان ازتسوید قانون اساسی جدید، ایجاد نهاد ویژه نظارت کننده برقوانین ومناسک مذهبی درهمسوئی با قرائت سختگیرانه مخالفان وغیره نامبرد که با تطبیق آن بوضوح زمینه برای ایجاد یک نظام سیاسی جدید وساختار های فراهم میگردد که دیگراصل انتخابات، ارزشهای یک جامعه مدنی وحقوق اساسی مردم به حراج گذاشته خواهد شد.

واشنگتن که مدعی مدیریت نظم جهانی است ودرمقاطع گوناگون زیرلوای دفاع ازحقوق بشرومبارزه برضد استبداد داخلی ورژیم های سرکوبگرحتا با نقض هنجارهای جهانشمول وبا توسل بقوه به سرنگونی نظامهای سیاسی متعددی  مبادرت ورزیده است، قصد دارد تا ازتحقق اهداف ومنویات راهبردی خود دروجود یک ساختاری درآینده افغانستان اطمینان بدست آورد که ازورای یک توافق صلح وحکومت مشارکتی یا مؤقت برمردمان بیدفاعی تحمیل گردد که هیچ نقشی درآینده سیاسی خویش نداشته ودردودهه گذشته بخاطرپاسداری ازحقوق مدنی واساسی خویش قربانیهای چشمگیری را متحمل گردیده است، لذا هرگونه راه حل که به سلب حق رأی مردم، نظام سیاسی دلخواه ساکنان این وطن ودستآوردهای دودهه گذشته منتهی گردد، استهانت بی شرمانه وجفای نا بخشدنی است که هرگزمتضمن ثبات مستدام وصلح پایدارنخواهد بود.