یادداشتی کوتاه به بهانه افشای اسناد سفارت خانه های آمریکا توسط موسسه ویکی لیکز
صائب کریمی
۲۵ دسامبر ۲۰۱۰
یادداشتی کوتاه به بهانه افشای اسناد سفارت خانه های آمریکا توسط موسسه ویکی لیکز
مهم ترین بحث این روز ها دنیای مطبوعات و تحلیل های سیاسی در سرتاسر جهان، افشاگری های جولین آسانژ و موسسه ویلیکیز بوده است و مسلما این ماجرا ادامه خواهد داشت. موسسه ویکی لیکز اعلام کرده است که اگر هر ساعت یک سند را افشا کند، افشای تمام اسنادی که در اختیار دارد ۲۴ سال زمان خواهد برد. اینترپل جولین آسانژ را تحت تعقیب قرار داده، دولت استرالیا آماده ی دستگیری او در صورت بازگشت به این کشور است و ایالات متحده آمریکا در تلاش است تا دولت سوئد را به دستگیری و تحویل او متقاعد کند.
برخی این افشای اسناد را همتراز و یا جنجالی تر از حادثه ۱۱ سپتامبر و انقلابی در مسائل دیپلماتیک می خوانند. در این میان نیز عده ای با شک و تردید به کلیت موضوع نگاه می کنند. محتوای برخی اسناد، شک و شبهه در مورد نحوه دستیابی به این اطلاعات، عدم اشاره به اسناد مربوط به جنگ عراق، و بسیاری دلایل دیگر، شبهاتی را در مورد این موضوع ایجاد کرده است.
در مورد جنجال ِ ویکیلییکز و جولین آسانژ دو سناریو محتمل ست.
۱- رهبری این طرح از سوی یکی از گرایشات و یا محافل حاکم در آمریکا:
چنین نشت اطلاعات از دستگاه های امنیتی امریکا پیش از این نیز مشاهده شده بود. در آخرین ماه های تصدی جورج بوش پسر بر مقام ریاست جمهوری آمریکا، و زمانیکه زمزمه های حمله نظامی این کشور به ایران به گوش می رسید، ناگهان اسنادی از سازمان های اطلاعاتی آمریکایی به بیرون نشت کرد که برنامه اتمی ایران را صلح آمیز و غیر نظامی معرفی کرده بود. نشت آن سند، مانند قلاده محکمی بر گردنِ جورج بوش و گرایشات جنگ طلب ِ درونِ حکومت آمریکا عمل کرد و دست و پای شان را بست. مسلما خروج اسناد محرمانه از سازمان های امنیتی و اطلاعاتی آمریکا به این سادگی نیست و این احتمال را قوت می دهد که اسناد به پشتوانه حمایت و طرح یکی از جناح های حاکمِ آمریکا با هدفی مشخص به بیرون درز کرده باشد. در آن دوره مشخص، با افشای سند مربوط به برنامه اتمی ایران، بحث جنگ آرامتر شد و دولت بعدی آمریکا [دموکرات ها] نیز به جای طرح مسئله حمله نظامی، بیشتر به دیپلماسی و مذاکره روی آورد. نشتِ عمدی چنین اسناد و اطلاعات محرمانه ای، می تواند با هدف تاثیر گزاری بر افکار عمومی، محیا کردن فضا برای اقدامی خاص،زمینه چینی برای تحرکات جدید و یا حتی به قصد انحراف اذهان باشد. درز کردن این اسناد طبقه بندی شده به بیرون، و حتی جعلی بودن برخی از آنها، می تواند نقش القای ذهنیت دلخواه محافل قدرت به مردم باشد. گاهی برای دروغگویان، بیان حرف از زبان فردی دیگر، می تواند تنها راه باقی مانده باشد.
۲- حقیقت داشتن ادعاهای ویکی لیکز و جولین آسانژ:
نمی توان احتمال نشت این اطلاعات و اسناد بر اثر اشتباه انسانی یا نفوذ در سیستم های امنیتی را در کل رد کرد، همچنین ادعای ویکی لیکز مبنی بر دریافت اطلاعات از سوی منابع مورد اعتمادشان در دیپلماسی آمریکا را. در دنیای تکنولوژیک امروز، بسیاری از ابزار های دیپلماسی نیز دچار تغییر و تحول شده اند، و هرچه این تغییرات موجب سهولت ارتباطات می شود، امکان خطا و یا نفوذ در سیستم ها را هم بالا می برد. ویکی لیکز مدعی ست منابع قابل اعتمادی در اختیار دارد، که طی چند سال گذشته اسناد را به دست او رسانده اند، و مسلما نام یا نشانی از منابع خود اعلام نخواهد کرد.
در هفته گذشته در اخبار امده بود که یک سرباز آمریکایی مستقر در عراق، که به لپ تاپ ِ متصل به شبکه مخصوص ارتباطات میان مراکز دیپلماتیک امریکا دسترسی داشته، اطلاعات را فاش کرده و در دسترس ویکیلیکز قرار داده است. ممکن است همانطور که موسسه ویکی لیکز ادعا می کند، این اسناد به راستی از سوی برخی دیپلمات ها یاافرادی که به این اطلاعات دسترسی داشته اند در اختیار این موسسه قرار گرفته باشد.
اما حقیقتِ پشت این ماجرا، هر چه باشد، رابین هود اطلاعاتی قرن بیست و یکمی، یا نقشه ای از جانب محافل قدرت در آمریکا، مسئله ای نیست که بتوان به راحتی در مورد آن قضاوت کرد و نسبت به آن مطمئن بود. مسئله مهم تر، استفاده از این واقعه و یا جنجال است. این رویداد، خواه یک افشای حقیقی اطلاعات باشد، خواه یک بازی جدید از سوی آمریکا، باید به عنوان ابزاری برای حمله به سیاست بازی ها و تصمیم گیری های حاکمین در پشت در های بسته استفاده شود. ذات ِ وجود مذاکرات، جلسات، تصمیمات گیری های پنهانی و بدون اطلاع مردمی که تحت تاثیر آنها قرار خواهند گرفت، باید محکوم شود. جنجال ناشی از نشت این اسناد در جهان، شرایط مناسبی را برای طرح درخواست شفاف سازی سیاسی، و روشن سازی مذاکرات پشت پرده ایجاد کرده است.
شهروندان آمریکایی، در کنار مردم عراق، و دیگر کشور های جهان، حق دارند از اتفاقات پشت پرده، هدف های حقیقی و محرک های جنگ ها و لشگر کشی هایی که زندگی روزمره آنان را تحت تاثیر قرار می دهد آگاه باشند. سرباز آمریکایی باید بداند، نه برای مام میهن، که برای سودِ عده ای دیگر اسلحه به دست می گیرد، شهروند عراقی باید بداند که نه صدور دموکراسی از غرب، بلکه چپاول سرمایه است که سربازان عراقی را به خاک کشورش کشانده است. تمام تصمیم گیری های سیاسی و اقتصادی، تاثیر مستقیم و محسوس بر زندگی روزمره تمام مردم کرده خاکی دارد، و همه این مردمان باید تصمیم گیران را بشناسند، و از روند مذاکرات و تصمیم گیری های مطلع باشند. هیچیک از فلسفه بافی سیاست بازان برای مخفی نگاه داشتن مذاکرات حقیقت و صحت ندارد، تنها دلیل مخفی ماندن این تصمیم گیری ها، ترس آنها از مطلع شدن مردم است.
در سال های ابتدایی حیات شوروی، و یا دوران کمون هشتاد روزه پاریس، سنت مذاکرات و سیاست کاری پنهان از مردم از میان رفت. به عنوان مثال، بر اساس تصویبنامه ای که لنین برای صلح با دول امپریالیستی به کنگره ارائه داد و در ۲۶ اکتبر به تصویب رسید، یکی از شروط مذاکره با دولت های درگیر جنگ جهانی اول، علنی بودن آن بود. دولت شوروی در همین راستا تمامی قرارداد های امپریالیستی و پشت پرده دولت پیشین روسیه را افشا و لغو کرد. طی مذاکرات صلح برست لیتوفسک، تمامی گزارشات جلسات مذاکره به سرعت در اختیار کارگران و مردم شوروی قرار می گرفت، و هیچ بحثی بدون اطلاع مردم انجام نشد. اما در طی حیات سرمایه داری، بخصوص در دوره امپریالیزم، مذاکرات و جلسات به دور از اطلاع و آگاهی مردم، به اصلی ترین اهرم تصمیم گیری های خرد و کلان تبدیل شده است.
افشا و نشر این اطلاعات از سوی وییکی لیکز، موقعیت مناسبی را برای تبلیغ علیه دیپلماسی پنهانی و تصمیم گیری عده ای برای کل جهان، ـن هم پشت در های بسته، ایجاد کرده است.
در این شرایط، طرح خواسته شفاف سازی تمامی اطلاعات و مذاکرات، دستورات و گزارشات دولتمردان و سیاست بازان باید به یکی از شعار های اصلی تبدیل شود. دولت های مختلف باید توضیح دهند که اگر نقشه های بر علیه مردم در سر ندارند، و ریگی در کفششان نیست، چرا تمام مسائل سیاسی را، به جز برخی بازی های روانی و ژست های دموکراتیک، بدون اطلاع مردم و مخفیانه حل و فصل می کنند. مسلما هیچ یک از دول سرمایه داری چنین خواسته ای را نخواهند پذیرفت، و همین امتناع آنها، به افشا شدن شان در برابر مردم منتهی خواهد شد. طرح چنین خواسته ای، آگاهی توده های مردم را، از مرحله فعلی، و با استفاده از ابزار و شعار های در دسترس، به سطحی بالاتر می رساند.