پاکستان: ارد و ، ای اس ای و کلاهک های هستوی اش
پاکستان:
ارد و ، ای اس ای و کلاهک های هستوی اش
بصیر همت
مانچستر – انگلستان
جون - 2011
نیروی سیاسی ارتش پاکستان به تاریخ تولدش بحیث یک کشور مستقل ، 1948، بر میگردد. از همان اغاز ایجاد پاکستان ، اردوی نو بنیاد این کشور در رویاروئئ با قوای مسلح نیرومند هند، روی مسئله کشمیر در 1947-1948، قرار داشت. بعد از چهار بار رویا روئئ با هند ،اکنون سیاستمداران پا کستان هر نوع انکشاف داخلی و خارجی را مستقیما از دید مخاصمت با هند مورد ارزیابی و مداقه قرار میدهند.
یکی از اهداف ستراتژیک اردوی پاکستان در مخاصمت باهند ، بخصوص بعد از تجزیه پاکستان شرقی یا بنگلا دیش، تولید سلاح هستوی بوده است.
كلاهك هاي هستوي پاکستان:
عبدالقادر خان ، باصطلاح پدر سلاح هستوی پاکستان ، پس از سپری نمودن 15 سال در اروپا، با تجربه تکنالوژی هستوی به کشورش بر گشت. بنا بگفته خودش من به پاکستان در دسامبر 1975 برگشتم و برایم وظیفه دشوار تولید هستوی از جانب ذوالفقار علی بوتو داده شد. در دهم دسامبر 1989 من ، قادر خان، باطلاع ضیاالحق ، ریس جمهور وقت پاکستان ، رسانیدم که ما ( پاکستان) قادر به اجرای چنین وظیفه ای هستیم . ما به ظرفیت قابل اعتماد هستوی در نیمه دوم سال های هشتاد رسیدیم و سیستم تولید سلاح هستوی را در اغازین سال های 90 ایجاد نمودیم. برای کشوریکه نمیتوانست زنجیر بایسکل تولید نماید ، در مدت کوتاهی نایل به کشور تولید کننده موزاییل های هستوی گردید.
مسئولین پاکستانی که همواره از رشد و توسعه تاسیسات نظامی هند هراس دارند ، میگویند که توسعه سلاح هستوی پاکستان در جواب تهدید هند است که تقریبا مبلغ 50 ملیارد دالر را در طی پنج سال اینده بخاطر تقویه امور نظامی اش مصرف می نماید.
بر اساس معلومات مجله پر تیراژ نیوز ویک که از طریق دستگاه ستلایت جمع اوری گردیده ، پاکستان بسرعت پروگرام ذخیره اتمی خویشرا در ساحه خوشاب که تقریبا 140 میل از جنوب اسلام اباد فاصله دارد توسعه میدهد. با تکمیل این پروژه هستوی که در 2013 بفعالیت اغاز می نماید، پاکستان بزودی دارای چهارمین ریاکتور هستوی خواهد شد که وسیعا ذخیره تولید پلوتونیم خویش را برای ساختن سلاح بیشتر هستوی انکشاف میدهد.
بنا بر نوشته مجله نیوز ویک ، پاکستان که هم اکنون دارای 100( یکصد )کلاهک هستوی است ، با انکشاف پروژه هستوی اش در جمله سه کشوریکه بیشتر از همه کشور های جهان تا سال 2021 پروگرام هستوی خویشر ا توسعه میدهند شامل میگردد. طوریکه :
پاکستان تا 2021، 100% تولید موزایل های هستوی اش را توسعه میدهد و به اینترتیب دارای 200 کلاهک هستوی خواهد شد. برخلاف، ایران که تا هنوز مصروف ذخیره یورانیم در سطح خیلی ها عالی است یا کوریای شمالی که تولید پلوتونیم را توسعه میدهد ، هردو کشور تا هنوز نتوانسته اند به تولید سلاح هستوی موفق گردند، مگر پاکستان در مدت نسبتا کوتاهی توانست به این امر نایل اید.
ایالات متحده امریکا که در زمان ریاست جمهور ی ر ونالدریگن خواست تا از طریق کمک های نظامی به پاکستان، اسلام اباد را تشویق نماید تا از انکشاف پروگرام هستوی اش دست بردارد،اما رئیس جمهور ضیا الحق که یک معامله گر سختگیر بود ، از امریکائئ ها مطالبه نمودکه اگر امریکا کمک های نظامی و مالی اش را مربوط به توقف پروگرام هستوی پاکستان سازد ، اسلام اباد در موضوع افغانستان با امریکا همکاری نخواهد کرد.
پاکستان بخش عمده مبالغ هنگفت پولی را که طی سال های دهه هشتاد از کشور های عربی و ایالات متحده بدست اورد و همچنان کمک های بیدریغ پولی ایالات متحده را که از 2002 تا کنون تحت نام مبارزه با تروریزم بدست میاورد ، مصرف تقویه اردو ، ای اس ای و بخصوص تولید سلاح هستوی خویش نموده است. قابل یاد اوری است که ایالات متحده از 2002 تا اکنون سالانه 300 ملیون دالر در امور نظامی بین ا لمللی و از 2008 تا کنون در حدود 1.1 ملیارد دالر بخاطر تشدید مبارزه با تروریزم برای پاکستان تخصیص داده است که با مبلغ 1.2 ملیارد دالر در سال اینده ادامه خواهد یافت. در حقیقت ایالات متحده باصطلاح با معامله همکاری پاکستان با ایالات متحده در امر مبارزه با تروریزم، دست پاکستان را در امر تولید سلاح هستوی اش باز گذاشت و پاکستان را به یکی از اهداف ستراتژیکش رساند. یکی از اعضا کانگرس ایالات متحده که روی مسایل پروگرام های هستوی کار میکند میگوید: پاکستان قبلا تولید مواد هستوی خویشرا بطور کافی توسعه داده است تا بیشتر از 100 کلاهک هستوی اش را بسازد و این یک پروگرام سریع رشد در سطح جهان است.
اردوی پاکستان ادعا می نماید که امنیت همه جانبه سلاح هستوی اش را توسط بیش از 18000 سرباز و افسر مجهز نظامی و شبکه های فعال ای اس ای، این هسته اگاه و مرکز جاذبه اردوی پاکستان، تامین نموده و می نماید.
و اما ای اس ای باصطلاح چشم بینای سیستم امنیتی پاکستان چگونه سازمانیست و چه اختیاراتی دارد.
اي اس اي- ISI
ای اس ای توسط یکی از افسران نظامی بریتانیا ، جنرال ویلیم کاوثرن ، بعد از استقلال پاکستان ایجاد گردید ، حتی بعد از استقلال زمانیکه روابط پاکستان و هند روی مسئله کشمیر به خرابی گرایید و پاکستان با هند در گیر جنگ شد ، بریتانیا در تربیه و اماده ساختن افسران نظامی پاکستان وای اس ای فعالانه کوشید واین سازمان ، ای اس ای ، را بر اساس مدل ارگان جاسوسی خویش، انتلیجنس سرویس انگلیس،عیار نمود وای اس ای طی مدت زمان فعالیتش ، باصطلاح به ، دولتی در داخل دولت، مبدل گردید.
ای اس ای ، در حالیکه همه امور اطلاعاتی درونی و بیرونی پاکستان را بطور کل تحت کنترول دارد.فعالیت بخش های اطلاعات اردو ,MI, Intellegence militaM و اطلاعات ملکی پاکستان ,IB, Civilian Intelligence Bureau را که تحت اثر وزارت امور داخله پاکستان فعالیت مینماید هم اهنگ ساخته و تحت کنترول مستقیم خویش دارد.این سازمان در امر کنترول امور سیاسی جاریه پاکستان ، دیپلومات های خارجی و سفارت خانه های پاکستان در خارج دست کاملا باز دارد.
کنترول وسایل ارتباط جمعی پاکستان از صلاحیت خاص ای اس ای است. ای اس ای- تاثیر عمیق در بیروکراسی پاکستان بجا گذاشته است زیراعزل و نصب پست های کلیدی ملکی و افسران عالیرتبه نظامی بدون تایئد اداره ای اس ای مشکل بوده و هرگونه نظر منفی این اداره در مورد کادرها ی بلند رتبه اینده انها را در خطر می اندازد.
اردوی پاکستان که از بدو تاسیس ، خشونت های ضد هندی در کشمیر را بر علیه هند سازماندهی می نماید،زمانیکه شورش بر علیه هند در کشمیردر 1989 اغاز شد دولت و اردوی پاکستان اختیار و صلاحیت کمک های مستقیم برای شورشیان کشمیر را به ای اس اس سپردند. تحت رهبری این اداره چندین عملیات تخریبی بر علیه هند سازماندهی گردید. از جمله حادثه بمبئئ توسط لشکر طیبه در 2008 و حادثه پارالمان هند در 2001. گروپ های افراطی چون لشکر طیبه ، جیش محمد حرکت المجاهدین ، سپاه سحابه که گروپ های اسلامی افراطی اند تحت کنترول مستقیم ای اس ای برعلیه هند د رکشمیر تحت کنترول هند میجنگند.
از جمله لشکر طیبه را که مسئول خاص حملات تخریبی در کشمیر هند است ، با وجود اینکه از جانب دولت پاکستان رسما ممنوع قرار داده شده است ، مگر ای اس ای عملا این گروپ را فعال نگاه داشته و توسط این گروپ جوانان پاکستانی را سازماندهی، تمویل،تجهیز و استخدام مینماید.
در جريان جنگ مجاهدين با دولت وقت افغانستان و قوت هاي اتحاد شوروي جنرال ضيا الحق اي اس اي را با صلاحيت هاي زیادی موظف نمود تا در حقيقت زنجير اتصال بين ايالات متحده و كشور هاي عربي از يكسو و مجاهدين افغانستان از سوي دیگر گردد.
دست یابی ای اس ای به کمک های بیدریغ و سخاوتمندانه کشور های عربی و ایالات متحده ، ای اس ای را به سازمان نیرومند و فعال و اثر گذار در سیستم سیاسی – نظامی پاکستان مبدل نمود. دست باز پاکستان در منابع پولی کشور های نامبرده باعث شد تا ای اس ای روابط تنگاتنگی در بین رهبران جهادی افغانستان بخصوص رهبران جهادی چون رسول سیاف ، گلب الدین حکمتیار و حقانی و ملا محمد عمر بر قرار نماید.طی سال های دهه هشتاد، تحت رهبری ، کنترول و سازماندهی ای اس ای ، گروپ های مرکب از ازبک های اسیای میانه ، عرب های الجزایزی ، مصری ، عربستانی ، کویتی و اویغور های چینائئ تعلیم و تربیه نظامی دیده تمویل مالی گردیده و به افغانستان بخاطر جنگ فرستاده می شدند.
حمید گل در یکی از مصاحبه هایش با ژورنالست مشهور پاکستانی ،احمد رشید گفته بود: ما مصروف جنگ جهادی هستیم . این گروپ ها ، منظورش از گروپ های جهادی خارجی است، اولین بریگاد های بین المللی اسلامی هستند . غرب ناتو دارد ، کمونست ها بریگادهای بین المللی دارند ، ما چرا یک جبهه بین المللی اسلامی نداشته باشیم. بنا بر گفته همین ژور نالست ، ای اس ای دردعوت جوانان رادیکال اسلامی ازمصر ، فلسطین ، عربستان سعودی تا شمال افریقا ، اسیای میانه و شرق دور به پاکستان، ایجاد کمیته های قبولی و پذیرائئ ، تامین منازل رهایشی و بالاخره در تنظیم ، تجحیز و اعزام انها به جبهات جنگ نقش اساسی را بعهده داشت. دانشمند فرانسوی ، اولیور رای ،این پروژه را پروژه مشترک عربستان ، برادران مسلمان و جماعت اسلامی در دست ای اس ای ، نام نهاد.
چنانچه بین سال های 1982- 1992 در حدود 35000 جنگجویان اسلامی از 43 کشور اسلامی در جنگ با دولت افغانستان و حامی ان اتحاد شوروی در کنار مجاهدین افغانی در تحت کنترول مستقیم ای اس ای میجنگیدند.
پاکساتن هم اکنون در چه وضعیت سیاسی و اجتماعی قرار دارد.
در حالیکه پاکستان از برکت منابع مالی بینالمللی هم اکنون دارای اردوی مجهز 650000 نفری ، کلاهک های هستوی و سازمان نیرومند اطلاعاتی ، ای اس ای، گردیده است، مگر پرابلم های عمده سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی زیادی دامنگیر این کشور است.
پاکستان که از اغاز ایجادش یک کشور بی ثبات و به بحران هویت گرفتار بوده است ، از ترکیب نا متجانس فر قه ای و قومی رنج میبرد.دولت ها و نهاد های سیاسی این کشور در گرو داد و معاملات اردو و ای اس ای پاکستان قرار داشته و این کشور هرگز نتوانسته است یک دولت دموکراتیک دلخواه مردم را که از فوکس سیاه اردو و ای اس ای بدور باشد ایجادنماید.
با گذشت 63 سال از تاسیس پاکستان مستقل ، این کشور هنوز هم دارای اقتصاد از هم پاشیده ، رژیم های سیاسی بی ثبات و از لحاظ امنیتی خود در تهدید بنیادگرائئ است.
بیشتر از نصف نفوس پاکستان در خط پائین فقر قرار دارند. پرابلم عمده اقتصادی پاکستان تنها در اداره نا سالم نیست ، بلکه مسئله عمده مصرف گزاف در تقویه اردو ، سلاح هستوی و مصارف اطلاعاتی ای اس ای است.
مشکل عمده دیگری پاکستان موج جدید اسلام گرائئ در وجود گروپ های نوخاسته بنیاد گرا ، تروریستی و شورش طالبانی است که از مناطق فدرال قبایلی سر بر اورده و هم اکنون در هفت منطقه بزرگ و شش ساحه کوچکتر سرحدی ازادانه در فعالیت اند.
فعالیت های گروپ های افراطی پاکستان ، اردوی این کشور را وادشت تا برعلیه برخی از این گروپ ها دست به عملیات های نظامی بزند چنانچه طی این عملیاتها از 2007 تا اکنون بیش از 2300 سرباز بشمول سه جنرال، بیش از 73 کامندان سطح با لای سرویس های اطلاعاتی خویش را در مناطق قبایلی از دست داده است.
اانفجار ها ، حملات انتحاری بر موسسات و نهادهای ملکی و امنیتی پاکستان روزانه ده ها کشته و زخمی بجا میگزارد، اختلافات شیعه و سنی دامن زده میشود.
مگربرخلاف انچه تصور عمومی است، این گروپ ها ی بنیاد گرا در پیوند کامل با حلقات اردو و ای اس ای قرار دارند نه حمایت مردم پاکستان. زیرا جریان رای دهی مردم در انتخابات بر اسامبله عمومی پاکستان نشان میدهد که احزاب اسلامی در سطح لازم محبوبیت قرار ندارند چنانچه فیصدی رای دهی مردم به اسلامیست ها در انتخابات بین 10 تا 15 فیصد بوده است.
چه نتایجی را از حقایق و ارقام بالا میتوان گرفت:
پاکستان ، با نفوس 170 ملیونی ، نیروی رو به توسعه هستوی ، اردوی بیش از 650000 نفری ، موجودیت دهها گروپ افراطی بنیاد گرا، موقعیت حساس جیو -پولیتیک و رو یاروئئ دوامدار با هند به خطرناکترین کشور در منطه و جهان مبدل گردیده است.
خطر دسترسی گروپ های افراطی به سلاح اتومی پاکستان، از مهمترین مسئله امنیتی در منطقه دانسته شده و تهدیدی است بر امر ثبات دراسیا.
چند دهه جنگ در منطقه پاکستان را به کشورکاملا وابسته به کمک های خارجی ، فعالیت های خودسرانه قوماندانان جنگی ، بینظمی ، اختلاس ،رشوت و انواع سو استفاده ها مبدل نموده است.
هنوز هم تعداد زیادی از رهبران و فعالین القاعده و طالبان در شهر های مختلف این کشور عمدتا مناطق سرحدی وزیرستان و بلوچستان بفعالیت های مخفی خویش ادامه داده وگروپ های تروریستی از همین کشور، هند و افغانستان را مورد حملات خویش قرار میدهند.
از این لحاظ پاکستا ن برای غرب در مجموع و برای ایالات متحده بخصوص از اهمیت مهمی در امر مبارزه با تروریزم و تامین ثبات در منطقه برخوردار است.
امریکا بکمک کشور های همسایه پاکستان و جامعه بین المللی باید در مرحله اول تلاش نمایند تا:
نهاد های ملکی در پاکستان تقویه گردد و دست اردو از مداخله در امورسیاسی و ملکی کوتاه و یا باصطلاح اردو از سیاست جدا گردد.
جانب پاکستان را تحت فشار قرار دهند تا در مسئله کشمیر با هند به توافق نهائئ برسند و دشمنی دوامدار و روز افزون هند – پاکستان را حل نمایند. حل این موضوع نتنها در ثبات سازی منطقه کمک می نماید بلکه تاثیر مستقم بر تامین امنیت در افغانستان خواهد داشت.مگر موجودیت یک دولت قانونمند و منتخب مردم میتواند مردم پاکستان را قانع سازد که رسیدن به صلح دوامدار با هند به نفع ملی مردم پاکستان و به نفع صلح منطقه است. طوریکه ستیف کول در مجله نیو یارکر در 2009 نوشت :جنرال مشرف و صدر اعظم هند ، منمو هن سنگ، کاملا نزدیک به امضا موافقتنامه صلح کشمیر در 2008 شدند مگر رژیم دکتاتور مشرف ، اتوریته ضعیف وی و رویاروئئ اش با اپوزیسیون داخلی، نتوانست به این امر نایل اید.
تنها تامین یک صلح دوامدار بین پاکستان و هند و تضمین جامعه بین المللی بخصوص ایالات متحده و ناتو در رابطه به اینکه هند خطر امنیتی برای پاکستان نخوا هد بود وایجاد یک افغانستان با ثبات تهدیدی برای پاکستان نبوده و از افغانستان نیزهیچگونه توطیه ای در رابطه به امنیت ملی پاکستان صورت نخواهد گرفت، میتواند پاکستان را به همکار ی در امر مبارزه با تامین صلح در افغانسان ، محو فعالین القاعده و تامین ثبات در منطقه جلب نماید.
منابع:
مجله نیوزویک شماره(می- 23-2011 )
کتاب احمد رشید، The Most Dangerous Place
مجله مسایل بین المللی شماره می - جون 2011