آمــوزش و پــرورش در کــیــوبا
آمــوزش و پــرورش در کــیــوبا
آرتور. پرزساد
برگردان: پاکزاد
براساس گزارش یونسکو که در ۸ نوامبر ۲۰۰۵ با عنوان “آموزش برای همه” انتشار یافت، کشورهای کوبا، کانادا، فنلاند و کره به ترتیب بهترین عملکرد را در عرصه آموزش به خود اختصاص داده اند و در عرصه کیفیت آموزش به عنوان الگو مطرح شده اند.
گزارش مذکور بر چشم انداز ارتقای کیفیت آموزشی تمام کودکان تا سال ۲۰۱۵ مخصوصاً کودکان متعلق به اقشار آسیب پذیر و محروم متمرکز است.
کوبا که کشوری نسبتاً توسعه نیافته با یازده میلیون و دویست هزار نفر جمعیت است، ده تا یازده درصد تولید ناخالص داخلی خود را در امر آموزش هزینه می کند که در این زمینه بالاترین نسبت را در کشورهای جهان دارا است. فنلاند که پس از کوبا در جایگاه بعدی قرار دارد، شش درصد از تولید ناخالص داخلی اش را به امر آموزش اختصاص داده است.
در نظام آموزشی کوبا تحصیل تا کلاس نهم اجباری است و در تمام سطوح و از جمله در سطح آموزش عالی برای همگان رایگان است و تمام وجوه فرد (از جمله آمادگی جسمانی و فیزیکی، ورزش ، اوقات فراغت و آموزش های هنری) را دربر می گیرد و در عین حال محتوای آموزش را با زندگی، کار و تولید مرتبط می کند؛ این اقدام از طریق آنچه کوبایی ها “نگاه به یکدیگر” می نامند محقق می شود.
“نگاه به یکدیگر” را می توان نوعی رقابت در کار گروهی در نظر گرفت که محرک اعضای گروه برای دستیابی به هدف به عنوان یک امر جمعی است.
گزارش مذکور اقدامات آموزشی در کوبا را بسیار “موثر” ارزیابی کرده است. طی کمتر از ده سال پس از انقلاب، بی سوادی چهل درصد کاهش یافت و کوبا موفق به کسب نرخ باسوادی نود و شش و نه دهم درصدی شد. هم اکنون نسبت تعداد دانش آموز به معلم در مدارس ابتدایی سیزده و نیم و در کلیه سطوح آموزشی، عدد پانزده را نشان می دهد.
گزارش یونسکو به نخستین بررسی تطبیقی بین‌المللی صورت گرفته در زمینه ارزیابی کیفیت آموزشی در امریکای لاتین اشاره دارد. این بررسی سطح‌دستاوردهای آموزشی در حوزه زبان و ریاضیات و کلیه عوامل مرتبط با آن را در میان دانش آموزان رده سوم و چهارم ابتدایی در سیزده کشور امریکای لاتین و حوزه دریای کارائیب دربر می گیرد.
نتایج این بررسی نشان می دهد دانش آموزان کوبایی در حالی که بالاترین نمرات را در زبان و ریاضیات کسب کردند، در مدت زمان کوتاه تری دوره آموزشی مورد نظر را تکمیل کرده اند. این برآورد در تمام مدارس کوبا صادق است. تمایز در کسب دستاوردهای آموزشی، بر مبنای جنسیت یا سطوح اجتماعی و فرهنگی، بسیار اندک است.
برنامه پرزیدنت بوش با عنوان “کودکان را فراموش نکنید” نتایج معکوسی در پی داشته و نه فقط کودکان بلکه معلمان را نیز به فراموشی سپرده و به حال خود رها کرده است. نسبت تعداد دانش آموز به معلم در بسیاری از مدارس امریکا افزایش پیدا کرده و به چهل دانش آموز به ازای هر معلم رسیده است.
علاوه بر این برنامه مذکور به برخی تفاوت های فاحش در نظام تحصیلی دامن زده است به گونه یی که فرزندان خانواده های کم درآمد و محروم هرگز از آن کیفیت آموزشی که فرزندان خانواده های ثروتمند از آن برخوردارند بهره مند نمی شوند. این شکاف در کیفیت آموزشی معادل دو هزار دلار در سال به ازای هر دانش آموز است.
همچنین برنامه مذکور راه را برای نظامی کردن مدارس کم درآمد هموار می کند. این مدارس دو انتخاب پیش رو دارند؛ یا به منظور دریافت بودجه دولت فدرال باید پذیرای خدمات به افراد نظامی تحت استخدام باشند یا با ریسک بستن مدرسه دست و پنجه نرم کنند.
دولت فدرال عملاً راه هر گونه پیشرفت در بهبود و ارتقای کیفیت آموزشی اقشار آسیب پذیر و محروم را با تامین مالی ناکافی و اندک سد کرده است.
بهانه مطرح شده برای عدم تامین مالی، هزینه های جنگ عراق و تامین امنیت داخلی است اما در حقیقت این امر ریشه در تناقضات ذاتی جامعه طبقاتی دارد. برخلاف کوبا که در آن آموزش و بهداشت اموری اساسی و بنیادی محسوب می شوند برای دولت ایالات متحده، مسموم کردن اذهان جوانان با تبلیغات جنگ طلبانه از ارتقای استانداردهای آموزشی برای همگان اهمیت بیشتری دارد.
طرفداران بوش درصدد تقویت تحریم غیرقانونی و غیراخلاقی کوبا هستند. دولت امریکا از طریق کمیسیون حمایت از یک کوبای آزاد پیش نویس خصوصی سازی تمام بخش های اقتصاد کوبا را که پس از انقلاب ۱۹۵۹ ملی اعلام شد، تهیه کرده است.ملی کردن این بخش ها برای کوبا بنیان های مادی برای بدل شدن به الگوی ارائه خدمات آموزشی و بهداشتی در جهان را فراهم کرد و به این سبب جنبش وسیع مردمی باید تلاش های بوش برای نابود کردن تمام این دستاوردها را متوقف کند.