مهم‌ترین وقایع سال 2014
مهم‌ترین وقایع سال 2014
(بخش اول)
بهرام رحمانی
با تبریک سال نو 2015 به همه انسان‌های آزاده؛ یادمان باشد که زیبایی‌های کوچک را دوست بداریم حتا اگر
در میان زشتی‌های بزرگ باشند!
گویند کسان بهشت با حور خوش است
من می‌گویم که آب انگور خوش است
این نقد بگیر و دست از نسیه بدار
کاواز دهل شنیدن از دور خوش است(خیام)
مقدمه
واپسین
روزهای سال 2014، در حالی سپری شد که دنیای سیاست، اقتصاد، فرهنگ، تکنولوژی، نظامی
و...، آبستن رویدادهای مهمی در سراسر کره خاکی بود. خاورمیانه، هم‌چنان در سر خط
خبرهای محافل سیاسی در جهان است.
بی‌تردید
رویدادهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی پیش‌رو در بستر منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای،
تاثیرات بسیاری را بر معادلات حال حاضر جامعه بین‌الملل خواهد گذارد. بر این اساس
این گزارش تلاش می‌کند تا مهم‌ترین رویدادهای سیاسی جهان در سال 2014 را مورد
بررسی قرار دهد.
در
سال 2014، اعدام مخالفین در برخی از کشورها از جمله ایران افزایش یافت و کشورهای
اردن و پاکستان مجددا قانون اعدام را وضع کردند. حتی در پاکستان، مجددا دادگاه‌های
نظامی فعالیت خود را از سر گرفتند.
در
سالی که گذشت محیط زیست هر چه بیش‌تر تخریب شد و عامل اصلی آن نیز بی‌توجهی صاحبان
صنایع بزرگ سرمایه‌داران، اسلحه‌سازی و حکومت‌های سرمایه‌داری جهانی به این مسئله
مهم انسانی و زیست محیطی است.
در
سال 2014، بیماری تازه‌ای به نام «ابولا» جهان را وحشت زده کرد. ابولا هنوز هیچ
دارو و درمان مشخص و تایید شده‌ای ندارد. این
بیماری تاکنون جان هزاران نفر را در کشورهای آفریقایی گرفته است.
در
سالی که گذشت گرانی و تورم و بیکاری و آسیب‌های اجتماعی گسترش یافت در حالی که
بسیاری از شرکت‌های بزرگ، بازارهای بورس، بانک‌ها میلیارد ها دلار سود بردند.
سالی
که گذشت وقایع مهمی در جهان روی داد که اغلب آن‌ها علیه بشریت بود. در تمام سال
2014، جنگ داخلی در سوریه و لیبی و افغانستان و عراق و اوکراین و...، جریان داشت.
در این جنگ‌ها، متاسفانه ده‌ها هزار انسان جان باختند و میلیون تن نیز در داخل و
خارج کشورشان آواره شدند.
در
سال 2014، تروریسم دولتی و غیردولتی گسترش یافت و مهم‌ترین مسئله پیشروی گروه
تروریستی اسلامی «داعش» و اعلام «خلافت اسلامی» در بخش‌هایی از سوریه و عراق است.
دست‌کم پس از جنگ جهانی دوم، این اولین‌بار است که مرزهای بین دو کشور این چنین به
هم ریخته می‌شود.
در
این سال، تمام معیارها انسانی زیر سئوال رفت و حتی گروه داعش ویدئوی جدا کردن سر
روزنامه‌نگاران از تن‌شان را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرد تا رعب و وحشت بیش‌تری
ایجاد کند.
در
انتخابات اتحادیه اروپا و هم‌چنین در برخی کشورها چون سوئد، گروه‌های راسیستی آرای
بیش‌تر کسب کردند به طوری که دولت سوسیال دمکرات سوئد، مجبور شد انتخابات زودرس
اعلام کند. اما سرانجام دولت سوسیال دمکرات سوئد با بلوک راست به توافق رسیدند و
انتخابات زودرس منتفی شد.
حکومت
اسلامی-فاشیستی ایران علاوه بر افزایش سرکوب و اعدام، اخیرا یک کمپین گسترده
راسیستی و فاشیستی علیه افغانی‌های مقیم ایران راه انداخته است.
در
سال 2014، با آغاز ریاست جمهوری رجب طیب اردوغان در ترکیه، مواضع دولت ترکیه و او
بر علیه قوانین سکولار این کشور قوی‌تر شد و ترویج و تبلیغ و تدوین قوانین مذهبی
از جمله این که زن و مرد برابر نیستند اعتراضاتی را در پس داشته است. به علاوه او
در همکاری با داعش، حتا مرز ترکیه را به روی آوارگان کوبانی بست و در انتظار سقوط
کوبانی ماند. هم‌چنین در اعتراض به این سیاست دولت اسلامی ترکیه، اعتراضات گسترده
مردمی راه افتاد که حدود چهل نفر از معترضین، توسط نیروهای سرکوبگر دولتی جان خود
را از دست دادند.
اما
با وجود این همه جنگ و ترور و وحشی‌گری سرمایه‌داری و گرایشات کهنه و پوسیده آن
مانند فاشیسم و اسلام و سیاه بودن فضای جهان، روزنه امیدی برای آزادی‌خواهان و
برابری‌طلبان و کمونیست‌های جهان، یک نطقه عطف دوره اخیر محسوب می‌شود. این روزنه
امید در روژاوا(کردستان سوریه) باز شده است. در میان محاصره اقتصادی روژاوا و
حملات مداوم گروه‌های مذهبی به این منطقه، در سه کانتون عفرین، جزیره و کوبانی
قوانین مدنی و قوانین زنان به تصویب مردم رسیده است که در نوع خود، آن‌هم در
منطقه پرتلاطم خاورمیانه بی‌سابقه و بی‌همتا و تحسین برنگیز است! اما هنوز
کمبودهای زیادی در عرصه اجتماعی و حقوقی وجود دارد که طبیعتا باید در فضایی
رفیقانه و صمیمانه و سازنده مورد بررسی و نقد قرار گیرند. به خصوص بیش از سه ماه
است که نیروهای تبه‌کار و آدم‌کش و متجاوز خلافت اسلامی از سه منطقه با توپ و تانک
به کوبانی یورش آورده‌اند. اما در مقابل آن‌ها جوانان بالای 18 سال، زنان و مردان
قهرمان کوبانی دوش‌به‌دوش هم مسلح شدند و در مقابل نیروهای داعش، مقاومت شورانگیز
بی‌سابقه‌ای را در تاریخ ثبت کردند. حتی در مناطقی از کوبانی، جنگ تن به تن درگرفت
اما سرانجام پیکارگران کوبانی، این نیرو وحشی اسلامی متجاوز را مجبور به عقب‌نشینی
کردند. اما کمابیش جنگ در اطراف کوبانی ادامه دارد.
با
این مقدمه، به بحث خود درباره مهم‌ترین وقایع سال 2014، ادامه می‌دهم.
حالت آماده‌باش در چند کشور
نیروهای
امنیتی در روز کریسمس، در چندین کشور به حالت آماده باش درآمدند. آن‌ها نگران
هستند که گروه‌های اسلامی دست به عملیات انتحاری و تروریستی نزنند.
در
اندونزی، مسئولان امنیتی گفتند که 80 هزار پلیس و 65 هزار نیروی نظامی در سراسر
کشور مستقر شده‌اند تا مانع هرگونه حمله احتمالی به اهداف خود شوند.
رییس
پلیس اندونزی گفت امیدوار است که کریسمس و سال جدید میلادی بدون مشکلی جشن گرفته
شود. او گفت اقدامات امنیتی شامل فعالیت‌هایی در کلیساها، و مراکز تفریحی و
توریستی می‌شود.
اظهارات
رییس پلیس اندونزی در حالی بیان شد که یک بمب بیرون کلیسایی در استان شرقی آمبون
منفجر شد. این حمله به کسی آسیبی نرساند و عاملان آن هنوز دستگیر نشده‌اند.
در
همین حال، به دنبال حمله خونین نه روز پیش طالبان به یک مدرسه در پیشاور پاکستان،
148 نفر کشته شدند.
در
کنیا نیز تدابیر امنیتی افزایش یافته است. این کشور شاهد چندین حمله به اتوبوس‌های
مسافری از سوی گروه اسلامی الشباب و هم‌چنین سارقان محلی بوده است.
در
نیجریه، مسئولان در ایالت بورنو حرکت وسایل نقلیه را پنج روز ممنوع کردند. این
تصمیم با هدف مقابله با حملات گروه اسلامی «بوکو حرام» گرفته شده است.
بحران اقتصادی
برای
اولین‌بار از سال 2008 میلادی یعنی زمان آغاز بحران اقتصادی، بانک‌های مرکزی اروپا
و آمریکا در سال 2014 دو مسیر متفاوت در پیش گرفتند. ماریو دراگی، رییس بانک مرکزی
اروپا و جانت یلن، رییس بانک مرکزی آمریکا برای نهادهای تحت ریاست خود سیاست‌های
پولی مشابهی را اتخاذ نکردند. زیرا در سال 2014 وضعیت اقتصادی آمریکا با اروپا
تفاوت پیدا کرد.
ماریو
دراگی، رییس بانک مرکزی اروپا می‌گوید: «اگر لازم باشد تدابیر حمایتی برای مقابله
با نرخ پایین تورم اعمال شود هیئت مدیره متفقا بر تعهد خود نسبت به استفاده از ساز
و کارهای غیرمتعارف اضافی پایبند است.»
بدین
ترتیب، پس از نشست ماه سپتامبر کمیته سیاست پولی بانک مرکزی اروپا، این نهاد نرخ
بهره خود را به پایین‌ترین حد تاریخی خود یعنی 05/0 درصد تنزل داد. برای تحریک رشد
اقتصادی، بانک مرکزی به خرید اوراق قرضه غیردولتی و اعطای وام‌های بلند مدت نیز
روی آورد.
جانت
یلن، رییس بانک مرکزی آمریکا گفت: «تلاش بیش‌تری باید کرد. بسیاری از آمریکایی‌ها
دچار معضل بیکاری هستند. نرخ تورم در دراز مدت زیر رقم از پیش تعیین شده ما قرار
می‌گیرد. فعالیت برای تقویت سیستم مالی کشور هنوز به پایان نرسیده است.»
تفاوت
روند رشد اقتصای در آمریکا و حوزه پولی یورو سیاست‌های پولی این دو نهاد بزرگ
سرمایه‌داری را از یکدیگر مجزا کرده است. آمریکا پس از گذراندن دورانی سخت رشد اقتصادی
خود را به 4 درصد رساند. اما رشد اقتصادی حوزه پولی یورو تقریبا روی عدد صفر باقی
ماند.
عدم
رشد اقتصادی مناسب و خطر رکود، اقتصاد اروپا و قدرت‌های اقتصادی منطقه پولی یورو
یعنی آلمان و فرانسه را مورد تهدید قرار داده است. آلمان در آستانه رکود اقتصادی
قرار گرفت و صادرات این کشور نسبت به قبل نیز دچار افت شده است.
در
فرانسه دولت هنوز نتوانسته با نرخ نسبتا بالای بیکاری مبارزه موثر کند و میزان رشد
اقتصادی کشور را بالا ببرد. اعمال اصلاحات اقتصادی نیز خشنودی سندیکاهای کارگری و
کارفرمایان را به دنبال نداشته است. افزایش میزان مالیات‌ها نیز به پایین آوردن
سطح کسری بودجه به زیر رقم 3 درصد کمک نکرده است.
دیمیتریس
راپیدیس، اقتصاددان یونانی می‌گوید: «تا زمانی که مالیات‌ها بالاست هیچ نتیجه و
هیچ بهبودی در زمینه میزان سرمایه‌گذاری نخواهیم داشت. با تدابیر ریاضت اقتصادی
مواجه خواهیم بود. هیچ کشور عضو حوزه پولی یورو و اتحادیه اروپا برنامه خاصی
برای برون‌رفت از بحران ندارند. تصمیمات دراگی ممکن است در نهایت بی‌فایده باشند.»
خطر
گرفتاری حوزه پولی یورو به تورم منفی از ابتدای سال 2014 بر روی این منطقه سایه
افکنده و نرخ تورم تنها 3/0 درصد اعلام شده است. این نرخ در دو قدرت اقتصادی این
منطقه یعنی فرانسه و آلمان به ترتیب 4/0 و 5/0 درصد است. در یونان و اسپانیا نرخ
پایین تورم این کشورها را دچار تورم منفی کرده است.
نرخ
تورم در حوزه پولی یورو به وضعیت ژاپن شباهت پیدا کرده است. کشوری که سال‌هاست با
تورم منفی مبارزه می‌کند.
از
طرف دیگر مشکلات مربوط به بازگشت به آهنگ مناسب رشد اقتصادی در حوزه پولی یورو
اعتراضات شهروندان را بدنبال داشته است. در ایتالیا شهروندان در اعتراض به قانون
اصلاحات بازار به تظاهرات پرداختند. در یونان نیز کارمندان دولت و دانشجویان که
آینده ای را برای خود متصور نیستند دست به اعتراض زدند.
پرونده
مربوط به فساد مالی گروه بانکی «اسپریتو سانتو» در پرتغال نیز اعتماد مردم به
نهادهای مالی و اقتصادی در اروپا را از بین برده است.
با
وجود چنین چشم‌انداز تیره و تاری بانک مرکزی اروپا برای تقویت اوضاع اقتصادی گزینه
بازخرید اوراق قرضه دولتی را پیش رو دارد. ساز و کاری که پیش از این بانک مرکزی
آمریکا از آن استفاده کرده است.
افت شدید قیمت نفت
بامداد
چهارشنبه 26 آذر 1393، بهای نفت در بازارهای آسیا هم‌چنان در حال کاهش و رسیدن به
قیمتی کم‌تر از سال‌های گذشته بود؛ در حالی‌که تحلیل‌گران و نمایندگان بازار در
حال رصد کاهش روزافزون بهای روبل روسیه نیز هستند.
بنگاه
ارزش‌گذاری وست‌تگزاس بهای نفت خام برای ارسال در ماه ژانویه را، صبح چهارشنبه، با
16/1 دلار کاهش، 77/54 دلار ارزش‌گذاری کرده است.
نفت
برنت برای ارسال در ماه فوریه نیز 82 سنت کاهش داشته و بهای آن 19/59 دلار در هر
بشکه است.
بهای
برنت در بازار لندن نیز به زیر 60 دلار سقوط کرده و به 86/59 دلار در هر بشکه
رسیده است.
بهای
نفت تگزاس ارسالی برای ماه ژانویه، دو روز پیش از این در بامداد دوشنبه، 56/75 دلار بود. بهای برنت برای همین ماه با یک سنت کاهش به 84/61 رسیده بود.
با
افت قیمت نفت و ارائه تخفیف هر چه بیش‌تر قیمت نفت توسط عربستان به مشتریان نفتی
خود، ایران نیز میزان تخفیف به مشتریان آسیایی را افزایش داده است.
میزان
تخفیف قیمت نفت سبک ارائه شده توسط ایران به مشتریان نفتی، بیش‌ترین رقم طی 14 سال
گذشته است.
خبرگزاری
بلومبرگ طی گزارشی می‌گوید که ایران برای نفت سبک خود(برای تحویل در ماه ژانویه)
تخفیف یک دلار و 80 سنتی به مشتریان ارائه می‌دهد.
بر
اساس محاسبات خبرگزاری بلومبرگ، قیمت پیشنهادی برای نفت سبک ایران نسبت به معیار
قیمت نوع نفت خام عمان-دوبی حدود 13 سنت کم‌تر است که این تخفیف از ماه مارس 2000
بی‌سابقه است.
بر
اساس این گزارش، ایران نفت خام سنگین خود را که عمده صادرات نفت آن را تشکیل می‌دهد
برای تحویل در ماه ژانویه با تخفیفی سه دلار و 51 سنتی به مشریان نفتی خود عرضه
کرده است.
سازمان
کشورهای صادرکننده نفت، اوپک، طی گزارشی که اخیرا درباره قیمت سبد نفتی اوپک در
سایت رسمی خود منتشر کرد، می‌گوید که قیمت نفت اوپک از 108 دلار در خرداد امسال به
55 دلار و 91 سنت در روز 25 آذرماه رسیده است.
نفت
سنگین و سبک به ترتیب عمده صادرات نفت ایران را تشکیل می‌دهند. این در حالی ست که دولت شیخ حسن روحانی، بهای
نفت را در بودجه سال آینده خود بشکه‌ای 72 دلار پیش‌بینی کرده است. اما با این وجود روحانی مدعی شده است که اقتصاد
ایران رشد داشته است؟!
رده‌بندی کشورهای جهان از نظر فساد سازمان‌های دولتی
سازمان
بین‌المللی شفافیت، کشورهای جهان را از نظر فساد سازمان‌های دولتی رده‌بندی می‌کند.
175 کشور جهان در شاخص سال 2014 رده‌بندی شده‌اند. به گفته این سازمان، فساد اداری
می‌تواند رشد اقتصادی کشورهای را تهدید کند.
مدارس
بدون تجهیزات، داروهای تقلبی، انتخابات مهندسی شده، فقط بخشی از نتایج فساد اداری
کشورها هستند. رشوه و زیرمیزی نه تنها نیازمندان واقعی را از دسترسی به منابع
محروم می‌کند، بلکه عدالت اجتماعی و توسعه اقتصادی را مختل و اعتماد عمومی به دولت
و رهبران را از بین می‌برد.