بخش چهارم - برخی دستآوردهای صنعتی کردن اتحاد شوروی
17/05/19
برخی دستآوردهای صنعتی کردن اتحاد شوروی
بخش چهارم
برخی دستآوردهای صنعتی کردن
اتحاد شوروی
(Valentin Katasonov)
پروفسور، دکتر علوم اقتصادی،
مدیر مرکز مطالعات اقتصادی «شاراپوف» روسیه، مشاور
اقتصادی اسبق دبیر کل سازمان ملل متحد، پژوهشگر
مسائل پشت صحنه
پیوندها:
۲۷ ارديبهشت-
ثور ۱٣۹٨
پیوند فارسی
مقاله چهارم از سلسله مقالات
بررسی معجزه صنعتی کردن اتحاد شوروی جهت اطلاع آن دسته از اقتصاددانان کذاب که
تصور می‌کنند کسب استقلال اقتصادی ممکن نیست و توسعه اقتصادی فقط در شرایط وابستگی
به جهان امپریالیستی امکان‌پذیر است.
پیوندهای فارسی مقالات ١، ۲ و ٣ (*)
در مورد نتایج و دستاوردهای
صنعتی کردن اتحاد شوروی من بشکل کلی نوشتم. دو هدف اصلی تعیین شده در ابتدای
صنعتی کردن که با شروع جنگ متوقف گردید، تحقق یافت:
١ــ اتحاد شوروی استقلال اقتصادی کسب کرد و
خودکفایی اقتصادی مصونیت آن از آسیب‌های محاصره تجاری و مالی غرب را تأمین نمود؛
۲ــ
کشور موفق شد صنایع دفاعی قدرتمند خود را ایجاد نموده، برای مقابله با تهاجم
اجتناب‌ناپذیر آلمان فاشیستی آماده شود.
آنچه را که با اقتصاد کشور از
آغاز سال ١۹۲۹
تا ۲۲
ژوئن سال ١۹۴١
(در مدت دوازده سال و نیم) اتفاق افتاد، می‌توان دگرگونی کامل یا معجزه نامید.
پایه‌های مادی- فنی صنایع که در سالهای صنعتی کردن تقریبا از صفر ایجاد گردید، در
نیمه دوم سالهای ١۹٣٠
اتحاد شوروی را از منظر اکثر تولیدات صنعتی به جایگاه دوم در جهان (پس از آمریکا)
رساند. این موفقیت بزرگ به لطف بسیج اقتصادی بی‌سابقه داخلی بدست آمد: نرخ انباشت
(سهم محصول ناخالص اجتماعی که برای ایجاد بنیانهای تولیدی صرف می‌شد)، بنا به برخی
ارزیابی‌ها، به بیش از ۵٠
درصد تولید ناخالص ملی رسید (برای مقایسه: این نرخ، امروز در روسیه، طبق اعلام
سازمان آمار دولت فدرال، از ۲٠
درصد تجاوز نمی‌کند).
بسیج اقتصادی رفاه مردم را تحت
تأثیر قرار داد. موجب کمبود خواربار گردید. در سالهای نخستین برنامه پنج ساله مواد
غذایی کوپنی شد. تا اواسط سالهای ١۹٣٠
تأمین خواربار بهبود یافت، در سال ١۹٣۵ کوپن لغو گردید. نارضایتی خلق
از میان رفت- تبلیغات شوروی موفق شد توده‌ها را متقاعد سازد، که تحقق اهداف صنعتی
کردن- در شرایط تهاجم قریب‌الوقوع غرب، مسئله زندگی و مرگ است.
در پایان سالهای ١۹٣٠- آغاز سالهای ١۹۴٠ شدت بسیج در اقتصاد (نه در
ارتش) تا حدودی کاهش یافت، بازار مصرف از کالاهای مصرفی پر شد. تاریخ‌نگار معاصر، دمیتری ورخاتوراوف، اوضاع
اجتماعی سالهای صنعتی کردن را اینگونه توصیف می‌کند: «با
وجود همه آن که گاهی خلق با حزب به مخالفت برمی‌خاست، و جامعه اتحاد شوروی بارها
در آستانه جنگ مسلحانه قرار گرفت، اما ساخت و سازها خلق را جذب می‌کرد. کاری که
میلیون‌ها برابر از توان دستان خود فراتر است، به هوشمندی، درایت و توانایی فوق‌العاده نیاز دارد
که بتواند مجذوب سازد و تضادها را به اولویت ثانوی بدل نماید. در تمامی ساخت و
سازهای بزرگ، بدون استثناء، شور و شوق کاری توده‌های کارگری به تدریج فزونی می‌گرفت،
رکوردهای کاری و دستآوردهای برجسته ثبت می‌کرد» (دمیتری
ورخاتوراوف. استالین علیه رکود بزرگ. سیاست ضد بحران اتحاد شوروی. مسکو، یازا؛
اسکمو، ۲٠٠۹، ص. ۷).
در سال ١۹٣٠ احداث در حدود ١۵٠٠ مؤسسه آغاز گردید، که ۵٠ مورد از آنها تقریبا نیمی از
همه سرمایه‌گذاریها را بلعید. یکسری تأسیسات حمل و نقل و صنعتی عظیم، از جمله، بزرگراه ترکستان- سیبری، نیروگاه
برق آبی دنپر، کارخانه‌های ذوب‌آهن ماگنیتاگورسک، لیپتسک، چلیابینسک، نوواکوزنتسک،
ناریلسک، و همچنین ماشین‌سازی اورال، کارخانه‌های تراکتورسازی استالینگراد،
چلیابینسک، خارکوف، واگون سازی اورال، کارخانه‌های اتوموبیل‌سازی گورکی، زیس (بعدها زیل) و بسیاری دیگر راه‌اندازی گردید.
در فاصله سالهای ١۹۲۹- ١