رقابت بر سر نفوذ در شاخ افریقا
رقابت بر سر نفوذ در شاخ افریقا
نوشتهٔ تلاکسکالا
برگردان حمید بهشتی
منبع: نشریه هفته
امارات متحده عربی در ماه ژوئن در سومالی لند رسما پایگاهی نظامی
ایجاد می نماید که می تواند برای انجام عملیات نظامی در یمن که در نزدیکی آنجاست
مورد استفاده قرار گیرد.
برلین/هرجیسا (گزارش ویژه) – آلمان به
فعالیت هایش در سومالی لند که زمانی طولانی بدان بی توجه بوده و اکنون در معرض
فعالیت های بین المللی است افزوده است. 1جمهوری مزبور که به لحاظ بین المللی به
رسمیت شناخته نشده و 28 سال پیش از سومالی جدا شده است، از چند سال پیش هم بخاطر ذخایر
نفتی که به تازگی در آنجا کشف شده و هم بخاطر موقعیت برجسته ای که در شاخ افریقا
دارد مورد توجه قرار گرفته است.
امارات متحده عربی آنجا در ماه ژوئن رسما پایگاهی نظامی ایجاد می
نماید که می تواند برای انجام عملیات نظامی در یمن که در نزدیکی آنجاست مورد استفاده
قرار گیرد. پس از ضربات تروریستی 11 سپتامبر 2001 در آلمان گفتگوهایی در باره ی
ایجاد یک پایگاه دریایی در سومالی لند مطرح بود. اما سرانجام طرح های مزبور جای
خود را به ایجاد پایگاهی در جیبوتی که در مجاورت آنجاست دادند. بسیاری از قدرت ها
در ماه های گذشته به مساعی خویش برای نفوذ در سومالی لند افزوده اند، از جمله
آلمان.
اولین گام برای نزدیکی به سومالی لند 2002/2001
زمان اولین گفتگوها برای حضور دائم ارتش آلمان در سومالی لند به بیش
از 17 سال پیش می رسد.
پس از ضربات تروریستی 11 سپتامبر کشورهای عضو ناتو عملیات موسوم به
آزادی دائمی
(OEF) را آغاز نمودند. در این چارچوب
پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) حضور خویش را در شاخ افریقا نشان داد.
گروه عملیاتی
Task Force 150 به
کنترل منطقه دریائی که از سواحل هندوستان تا کنیا رسیده و شامل بر بخشی از دریای
سرخ است آغاز نمود. در پایان سال 2001 و آغاز 2002 در حین این سازماندهی نظامی یک
گروه اکتشافی ارتش آلمان استقرار نیروی دریایی آلمان در جیبوتی را که پیش تر
مستعمره سابق فرانسه بوده است، به دلایل لجیستیک و نیز بخاطر پر خطر بودن منتفی
دانست [1]. بجای آن سیاستمداران و مطبوعات آلمان در باره بنای یک پایگاه دریایی در
سومالی لند به گفتگو پرداختند [2]. حتا یک فرماندهی پیشقرال برای ارزیابی موقعیت
در شهر بندری بربره مستقر گشت. اما سرانجام دولت آلمان به رسمیت شناختن استقلال
سومالی لند را که مبنای ایجاد چنین پایگاهی بود مردود دانست و بجای آن جواز ایجاد
پایگاه دریایی در جیبوتی را داد [3]. با اینحال مقامات آلمانی به عملیات خود در
سومالی لند ادامه داد و این کشور اکنون می تواند از حاصل این کوشش ها بهره برداری
نماید.
کمک برای توسعه
گرانیگاه این عملیات در گام نخست اقدام به کمک برای توسعه بود. از
2000 تا 2005 یکی از واحدهای کارگاه کمک تکنیکی آلمان (THW) در سومالی لند حضور یافت و به نوسازی و ترمیم 500 کیلومتر راه و نیز
20 پل پرداخت. علاوه بر این THW
به نیروهای محلی آموزش داده و به
ساماندهی اداره راه های این جمهوری که به رسمیت شناخته نشده بود پرداخت [4]. یکی
از مهم ترین کارهایTHW
این بود که جاده ای میان بربره و
مرز اتیوپی را که یکی از کشورهای طرف اصلی سیاست خارجی آلمان در شاخ افریقاست
نوسازی نمود. از 2015 در سومالی لند پروژه ای برای «مدیریت درازمدت زمین» از جانب
آژانس کمک برای توسعه آلمان موسوم به جامعه ی آلمانی همکاری های بین المللی GIZ انجام می شود [5]. سرانجام در
سال گذشته پروژه چهار ساله ی GIZ
برای «بازسازی درازمدت خیابانها»
به پایان رسید
[6].
مبارزه با دزدان دریایی
علاوه بر کمک برای توسعه اتحادیه اروپا از چند سال پیش در سطوح پائین
با مقامات و حتا با ارتش سومالی لند تماس هایی دارد. در سال 2009 که مبارزه بین
المللی با دزدان دریایی در شاخ افریقا به شدت گسترش یافت، سومالی لند نیروهای
نظامی تشکیل داد که غالبا به کشتی های ساخت انگلستان مجهز می باشند [7]. از سال
2012 اتحادیه اروپا برای مبارزه با دزدان دریایی در شاخ افریقا توسط قوای ذخیره
این اتحادیه
EUCAP به سومالی کمک می کند (تا 2016 توسط EUCAP Nestor)، که البته به نیروی
دریایی سومالی کمک می شود و نه به نیروی دریایی سومالی لندِ تجزیه طلب. پایگاه
اصلی این نیرو در پایتخت سومالی، مقدیشو مستقر است. علاوه بر آن نیروی EUCAP در سومالی، در هرجیسا که پایتخت
سومالی لند است و در غاروی که پایتخت پونتلند (ارض النبظ) می باشد نیز پایگاه هایی
دارد [8]. سومالی لند با پونتلند بر سر نوار مرزی فی مابین اختلاف دارند.
نفت
2010 هنگامیکه
اتحادیه اروپا نیروی ذخیره اش در سومالی“EUCAP Somalia“ را ایجاد نمود شرکت انگلیسی/ترکی «گِنِل انرژی» جوازی برای حفاری نفت
در سومالی لند بدست آورد [9]. در مارس 2019 نمایندگان این شرکت اعلام نمودند که
بهره برداری نفت میتواند از 2019 آغاز گردد [10]. در واقع نیز سومالی لند نه تنها
قادر خواهد بود به یکی از صادر کنندگان نفت تبدیل گردد، بلکه همچنین می تواند از
جمله کشورهایی باشد که از انتقال نفت سود می برند. در پائیز 2018 وزیر انرژی
سومالی لند به کشور همسایه اش اتیوپی پیشنهاد نمود لوله ای برای صدور نفت استان پر
نفت اُگادِن در سومالی لند ایجاد نمایند [11] که البته معلوم نیست اینکار صورت
گیرد. به هر حال غنای نفتی سومالی لند این کشور را برای برخی از کشورها از جمله
آلمان جذاب نموده است.
پایگاه های نظامی
دولت سومالی لند در حالیکه در آغاز قرن جاری بر این تکیه داشت که
آلمان برای ایجاد یک پایگاه نظامی در آنجا استقلال این کشور را به رسمیت شناسد، در
عرض یک و نیم دهه گذشته موضع خویش را تغییر داده است. در ماه مه 2016 نمایندگان
شرکتی نیمه دولتی از امارات متحده عربی قرارداد امتیازی برای بهره برداری از بندر بربره
امضاء نمودند و شرکت اماراتی DP
World اجازه یافت بندر مزبور را اداره
نماید [12]. در آغاز سال 2017 نیز مجلس سومالی لند با ایجاد یک پایگاه نظامی
امارات در بربره توافق نمود [13]. این در حالیست که امارات استقلال سومالی لند را
تا امروز نیز به رسمیت نشناخته است. آنگاه چند ماه بعد شایع گشت که روسیه می تواند
سومالی لندرا به رسمیت شناخته و در مقابل این حق را بدست آورد که پایگاهی دریایی و
هوایی در زیلا واقع در نزدیکی مرز جیبوتی بدست آورد [14]. شایعات مربوط به پایگاه
روسی تا کنون هیچ واقعیت مادی نیافته است؛ اما در ماه آینده پایگاه نظامی امارات
متحده عربی رسما آغاز بکار خواهد نمود. پایگاه مزبور از جمله شامل بر سیستم مراقبت
دریایی نیز خواهد بود
[15].
ملاقات های دیپلماتیک فراوان
در ماه های گذشته پس از امارات متحده عربی و روسیه اکنون کشورهای
دیگری نیز به روابط خویش با سومالی لند افزوده اند. در آغاز آوریل 2019 یک هیئت
اروپایی به پیشکسوتی انگلستان در منطقه تجریه طلب مزبور حضور یافت [16]. در پایان
ماه آوریل دولت کنیا اعلان نمود قصد دارد در آنجا دفتر نمایندگی ایجاد نماید [17].
اتیوپی، جیبوتی و ترکیه در آنجا کنسولگری هایی بوجود آورده اند و دانمارک و به
زودی کنیا نیز دارای نمایندگی خواهند بود.
برلین فعال می گردد
در آغاز ماه آوریل خانم آنِّتِه گونتر که در کنیا برای سومالی نیز
نقش سفیر را ایفا می نماید از این جمهوری که به لحاظ بین المللی به رسمیت شناخته
نشده است دیدار نمود. گونتر با رئیس جمهور سومالی لند، موسی بیحی عبدی و نیز با
وزیر امور خارجه و وزیر کشور آنجا ملاقات نمود. در همراهی او مارکوس بولّمور،
معاون سفیر آلمان در منطقه نیز حضور داشت. مکالمات آنان در زمینه های همکاریِ کمک
برای توسعه، انتخابات پیش رو و امنیت منطقه بود [19]. در ماه فوریه نیز فرستاده
آلمان به افریقا، گونتر نوکه، با سیاستمداران برجسته سومالی لند ملاقات داشت [20].
سپس او در ماه مارس به هرجیسا رفته و پروژه ای را برای ایجاد سیستم آب و فاضلابی
که توسط بانک توسعه ی KfW
به سفارش وزارت همکاری های
اقتصادی آلمان BMZ
تأمین مالی می گردد آغاز نموده،
با نخست وزیر و معاون رئیس جمهور سومالی لند نیز ملاقات نمود. [21]. هدف از این
گفتگوهای گرم تأمین نفود آلمان با توجه به فعالیت های وسیعی است که شماری روزافزون
از کشورها در سومالی لند دارند: جمهوری مزبور که هنوز به رسمیت شناخته نشده است
بخاطر موقعیت استراتیک برجسته ای که دارد جذاب و مورد توجه است.
زیرنویس ها