شکست سنگین رجب طیب اردوغان در انتخابات کلان‌شهر استانبول
بهرام رحمانی
شکست سنگین رجب طیب اردوغان در انتخابات کلان‌شهر
استانبول!
مردم استانبول، بزرگ‌ترین شهر ترکیه و قلب اقتصادی این
کشور، یک بار دیگر پای صندوق های رای رفتند تا دوباره برای شهرداری استانبول
تصمیم بگیرند.
دور قبلی این انتخابات، حدود سه ماه پیش، با پیروزی
نامزد مخالف حزب حاکم تمام شد. با فشار رییس‌جمهور ترکیه آن انتخابات باطل شد
و حالا دوباره دو نامزد به آزمون رای مردم گذاشته شدند.
رییس جمهور رجب طیب اردوغان بارها گفته استانبول
«دژ» حزب ماست و هر شخصی استانبول را ببرد، ترکیه را برده است.به همین دلیل او
برای ابطال انتخابات شهرداری استانبول، فشار آورد.
اکرم اماماوغلو فقط 18 روز شهردار استانبول
بود و حالا دوبارهانتخاب شده است. او ابطال انتخابات اول را یک «بی‌عدالتی»خوانده
و از هوادارانش خواسته بود باز هم پای صندوق رای بیایند تا پیروزی را تکرار
کنند. گفته است این برای تقویت دموکراسی در ترکیه، خیلی حیاتی است.
شهروندان استانبول، روز یک‌شنبه 23 ژوئن 2019، بار
دیگر پای صندوق‌های رای رفتند تا شهردار شهرشان را انتخاب کنند.رای‌گیری
انتخابات شهرداری استانبول از ساعت 8 صبح روز یک‌شنبه آغاز
شده بود و ساعت 17 به‌وقت محلی پایان یافت.
نامزدهای اصلی این انتخابات بنعلی ییلدریم، از حزب عدالت
و توسعه و کاندیدای ائتلاف جمهور و اکرم اماماوغلو، از حزب جمهوری‌خواه خلق و
کاندیدای ائتلاف ملت بودند.
ده میلیون و 560 هزار و 963 نفر
واجد شرایط شرکت در آن بودند که آرای خود را به سی و یک هزار
و 342 صندوق انداختند.
نجدت گوکچنار، از حزب سعادت و «مصطفی ایلکر یوجل» از حزب
وطن نیز دو نامزد دیگر انتخابات شهرداری استانبول هستند. 17 نامزد نیز به‌طور مستقل
وارد این انتخابات شده بودند.
گفتنی است شورای عالی انتخابات ترکیه در ششم ماه مه
2019با قبول اعتراض حزب عدالت و توسعه نتایج رای‌گیری 31 مارس
را استانبول را باطل و برگزاری مجدد آن در تاریخ 23 ژوئن را
اعلام کرده بود.
در نشست این شورا، اعضا با بررسی اعتراض‌ها به انتخابات
شهرداری کلان‌شهر استانبول
با 7 رای موافق در مقابل 4 مخالف نتایج این انتخابات را باطل
اعلام کردند.
اکرم امام اوغلو، نامزد حزب جمهوری‌خواه خلق ترکیه بار
دیگر با شکست رقیب خود «بینالی ییلدریم» نامزد حزب حاکم ترکیه، در انتخابات
شهرداری استانبول پیروز شد.
به گزارش تلویزیون «سی ان ان ترک»، اکرم
اماماوغلو، با کسب6/53 درصد آراء، رای دهندگان پیروز انتخابات شهرداری
استانبول شد.
بینالی ییلدریم، که نفر دو حزب حاکم عدالت و
توسعه است و قبلا نخست وزیر ترکیه هم بود، ضمن اعتراف به شکستش در این
انتخابات، ابراز امیدواری کرد که اکرم اماماوغلو بتواند به نحو احسن به شهر
و مردم استانبول خدمت کند. ییلدریم با کسب4/45 درصد در رتبه بعدی قرار
گرفت.
اما مردم استانبول، لغو
انتخابات 31 ماه مارس را قبول نکرده بودند. در واقع این اتفاق را
نوعی زروگویی دولت اردوغان تلقی کردند و در واکنش به تصمیم شورای عالی
انتخابات، تصمیم خود را گرفتند و این تصمیم را در صندوق رای اعلام کردند. اما این
بار با یک تفاوت آرا به میزان حدود 800 هزار رای، تصمیم خود را به‌صورت صریح
اعلام کردند. در حال که در انتخابات 31 مارس، تفاوت آرا، 13 هزار رای بود.
لغو انتخابات 31 ماه مارس اکرم اماماوغلو را
در جایگاه برتریقرار داد. مردم ما بار دیگر در کنار او قرار
گرفتند. در این میانزورگویی‌های اردوغان و حزبش(حزب حاکم عدالت و
توسعه) به نتیجه‌ای نرسید.
بدون شک پیروزی اماماوغلو در این انتخابات می‌تواند
در سرنوشت اپوزیسیون در مسیر 2023(زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ترکیه)
تاثیر گذار خواهد شد. این اتفاق می‌تواند راه اپوزیسیون
را هموار سازد.
در واقع پیام صریح این پیروزی به حزب عدالت و
توسعه این است که دیگر دوران حاکمیت این حزب به سر رسیده
است. شاید هم حاکمیت حزب عدالت و توسعه تا سال 2023 نیز
باقی نماند.
تابستان شش سال پیش، در جریان زنجیره اعتراض‌های پارک
گزی، ترکیه شاهد نخستین اعتراض مردمی علیه سیاست‌هایاسلامی رجب
طیب اردوغان نخست وزیر وقت و رییس جمهوری کنونی بود.
سرانجام در انتخابات ماه مارس
امسال، مردم به شدت اردغان و حزب او را تنبیه کردند و به هم حزبی و نخست وزیر
سابق دولت اردوغان رای ندادند و نماینده رقیب اصلی این حزب، یعنی به «اکرم اماماوغلو»
نماینده حزب جمهوری‌خواه خلق رای دادند. اما اردوغان این شکست را تحمل نکرد
و با ابطال انتخابات استانبول بار دیگر امروز یک‌شنبه 23 ژوئن 2019، به پای صندوق‌های رای
رفتند تا شهردار خود را انتخاب کنند.
اهمیت انتخابات دوباره البته بیش از مقاومت در برابر
تصاحب فراقانونی قدرت است و کارزار انتخاباتی بر سر قدرت فردی و دموکراسی
پارلمانی.
اکرم اماماوغلو نماینده حزب اپوزیسیون
در انتخابات 31 مارس2019، شهرداری
استانبول با حمایت طیف و ائتلاف گسترده‌ای از رای دهندگان پیروز شد. با
وجود تلاش‌های اردوغان برای متهم کردن نیروهای اپوزیسیون به تروریسم، نامزد
حزب عدالت و توسعه اردوغان مبارزه انتخاباتی را به حریف باخت. اکنون در جریان
کارزار برای انتخابات مجدد، رسانه‌ها و مقامات وفادار به اردوغان، راه تازه‌ای را
برای تخریب حریف پیش گرفته‌اند و باتبلیغ نژادپرستی، اکرم اماماوغلو،
«ترکیه‌ای» نیست و «یونانی» است.
اماماوغلو، زاده شهر ترابوزان است و از
آن‌جایی
که جمعی از مردم عضو کلیسای ارتدوکس یونان از مدت‌ها پیش در
استان ترابوزان در سواحل دریای سیاه زندگی می‌کنند، رسانه های
طرفدار اردوغان مدعی شده‌‌اند که اماماوغلو در اصل یونانی است و
طرفدارانش در ترابوزان به اصطلاح یونانی‌هایی «با نقاب مسلمان» هستند. به‌تازگی یکی از
مقامات ارشد حزب عدالت و توسعه با به پرسش کشیدن هویت ملی و مذهبی اماماوغلو،
از او خواسته که اثبات کند: «با قلب و جان و ذهن همراه ملت ترکیه است.»
ادعای غیرترک بودن برچسب و توهین رایجی در سیاست ترکیهبه
ویژه حزب‌های نژادپرست و مذهبی «حزب حاکم عدالت و توسعه» و «حزب حرکت ملی» که با
این حزب ائتلاف کرده است.
با توجه به سیاست نژادپرستی و مذهبی اردوغان از
سال 2015 که در شعار «یک ملت، یک پرچم، یک وطن، یک دولت» او تجلی
یافته و هر از چند گاهی نیروهای اپوزیسیون و اکنون در
تلاشند اماماوغلو را با سیاست‌های نزاد پرستانه‌شان مغلوب سازند.
انتخابات مجدد استانبول اکنون بیش از هر انتخابات دیگری
در طول 17 سال حاکمیت پیوسته اردوغان، به نبردی بزرگ‌تر بدل شده
است: نبرد میان رویاهای نئوعثمانی اردوغان و جمهوریسکولار ترکیه.
کلان‌شهر استانبول، به لحاظ اقتصادی نیز برای کل
ترکیه مهم است. چرا که قلب اقتصادی ترکیه در این شهر می‌طپد. اقتصاداین
شهر، با بودجه سالانه ۱۰ میلیارد دلار، روی هم رفته
برابر با دو سوم تولید ناخالص داخلی ترکیه است. از این‌رو، استانبول
برای اردوغان ارزش بسیار ویژه‌ای دارد.
اگرچه سال‌هاست اردوغان برای تحقق رویاهای
امپراطوری و حاکمیت فردی خود تلاش می کند اما استانبول برای دولت ترکیه از
اهمیت به سزایی برخوردار است. اردوغان خود مدت‌ها پیشچنین اقرار
کرده بود: «اگر استانبول را از دست بدهیم، کل ترکیه را از دست خواهیم داد.»
استانبول، پل ارتباطی شرق و غرب است. شهری که قرن‌ها
پایتخت امپراطوری‌های روم شرقی و عثمانی بوده، اهمیتی فراوان برای جوامع
گوناگون منطقه و جهان دارد. استانبول، دوره امپراطوری عثمانی و جتی
مدت‌ها
بعد از تشکیل دولت - ملت ترکیه در اوایل قرن بیستم، بزرگ‌ترین
مرکز تجمع و محل تلاقی ملیت‌‌ها و مذاهب باقی ماند. بازار
عظیم و نمای مهندسی خیره‌کننده مهندسی موزه‌ها، بارها، کافه‌ها، سالن‌های
کنسرت، سینماها، کلیساها، کنیسه‌ها، مساجد و...
بنابراین، شکست اردوغان در این شهر،
سرآغاز شکست رویاهای مستبدانه او و حزبش است. استانبول مرکز طبیعی و میدان
اصلی تحقق پروژه‌ای است که اردوغان برای ترکیه دارد. اردوغان با حمایت و
تامین مالی مجموعه‌ای از پروژههای جنجالیدرصدد اسلامی‌‌کردن سیمای شهر است.
از جمله این پروژه‌ها، مسجد چاملیجا، بزرگ‌ترین مسجد ترکیه با ظرفیت بیش از
شصت هزار نفر، بر فراز بلندترین تپه استانبول؛ یکی از طرح جاه‌طلبانه و
جنجالی اردوغان بوده کرد. گفته می‌شود که ظاهر این
مسجد، از معماری سلطنتی عثمانی الهام گرفته است.
اردوغان در کم‌تر از یک هفته پیش از
انتخابات ماه مارس، در حرکتی جنجال‌برانگیز پیشنهاد کرده بود
که موزه معروف و تاریخی «ایاصوفیه» به مسجد تبدیل شود.
ایاصوفیه،کلیسایی‌ست که از دوران روم شرقی باقی
مانده است. این بنا در زمان حکمرانی سلطان محمد دوم،
امپراطور عثمانی نام و هویت مسجد به‌خود گرفت، اما بعدتر آتاتورک بنیان‌گذار جمهوری
ترکیه، آن را به موزه تغییر داد. ساخت خیریه‌ها، بانک‌ها، خوابگاه‌ها
و دیگر نهادهای اسلامی از دیگر اقدامات مشابه اردوغان است. اسلام‌گرایان با
حمایت دولت اردوغان، خیز بزرگیبرداشته‌اند تا چهره مدرنیسم و
انترناسیونالیستی این شهر را با آرایش اسلامی بزک کنند.
تابستان شش سال پیش استانبول بسیار داغ
بود. در جریان اعتراض‌های مردمی و مداوم پارک گزی، ترکیه شاهد
نخستین واکنش منفی مردم به پروژههای اسلامی اردوغان بود. پس از سرکوب پلیسی
معترضان پارک گزی، میلیون‌‌ها نفر در استانبول و دیگر شهرهای کشور به
خیابان ریختند و دست به اعتراض زدند. معترضان زن و مرد، جوان
و پیر، در فضایی جشن‌گونه در میدان تقسیم تجمع کردند. در آن
تابستان، دولت اردوغان معترضان را با گاز اشک‌آور، ماشین آب‌پاش و گلوله
پلاستیکی سرکوب کرد و 11 نفر از آنان را به قتل
رساند. او راه‌پیماییهم‌جنس گرا ها را که یکی از جشن‌های
سالانه بود از سال 2015 ممنوع کرد.
پس از کودتای «نافرجام» و یا
«ساختگی» 2016، شرایط ترکیه وخیم‌تر شد به‌طوری که رو به وخامت
گذاشت. ظهور حزب دموکراتیک خلق‌ها(ه د پ) تا حدی واکنشی به همین حملات به استانبول و ارزش‌هایی بود
که این شهر قرن‌ها الهام‌بخش و معرف آن‌ها بوده است. رهبران این حزب یک مرد
و یک زن بودند، یک کرد و یک ترک. حزبی که مشخصا طرفدار طبقه
کارگر، مردم کرد و سایر اقلیت‌ها از جمله هم‌جنس‌گراها، ارمنی‌ها،
سریانی‌ها، ایزیدی‌ها، علوی‌ها و... را نیز نمایندگی می‌کند.
یکی از رهبران مشترک این حزب، صلاح‌الدین دمیرتاش است
کهتوانست در انتخابات اوت 2014، رقمی نزدیک به 10 درصد
آرا را کسب کرد و طی 15 ماه موفق شد با 13 درصد آرا
حزبش را وارد پارلمان کند. این بزرگ‌ترین موفقیت انتخاباتی یک حزب طرفدارجنبش‌ها و
خلق و اقلیت هاست. اما
دولت اردوغان شدیدا به این حزب حمله کرد و با تروریست
خواندن آن، هزاران نفر از اعضا، از جمله رهبران این حزب را به زندان انداخت.
رسانه‌های طرفدار اردوغان، هم‌چنان با
برچسب تروریسم به حمله به حزب دموکراتیک خلق‌ها و رهبران و کادرهای این
حزب، به ویژه دمیرتاش ادامه می‌دهند. در آستانه برگزاری انتخابات ماه
مارس، دمیرتاش با ارسال پیامی از زندان از طرفدارانش خواست در
انتخابات شرکت کنند و «علیه فاشیست» و به نفع اماماوغلو رای خود را به‌صندوق
بریزند.