بهرام رحمانی

انتقادها به عدم اقدام سریع دولت سوئد

در پیش‌گیری از ویروس کرونا بالا می‌گیرد!

بسیاری از کشورهای جهان برای جلوگیری از شیوع ویروس، قوانین قرنطینه و خانه‌نشینی، ممنوعیت گردش و مسافرت، و حفظ «فاصله اجتماعی»(Social Distancing)  وضع کرده‌اند.

اما در کشورهای اسکاندیناوی، «رفتار سوئدی‌ها» بسیار متفاوت است هم‌چنان مطرح است. سوئد بر خلاف نروژ، دانمارک و فنلاند، سخت‌گیری چندانی در اعمال محدودیت‌های اجتماعی نشان نداده است. اما مقامات سوئدی می‌گویند که در این مورد سخنان اغراق‌آمیز گفته شده زیرا در عمل، سوئدی‌ها هم مثل همسایگان‌شان محدودیت‌های رفت‌و‌آمد و اجتماعات را مراعات می‌کنند. در عین حال نخست ‌وزیر سوئد به مردم هشدار داده که باید «خودشان را برای شمارش هزار هزار تلفات آماده کنند.» گفته می‌شود که در استکهلم، پایتخت سوئد، یک‌سوم خانه‌های سالمندان به ویروس کرونا آلوده شده است.

در حالی که تقریبا در تمام کشورهای اروپا مقررات شدید برای کاهش شیوع ویروس کرونا اعمال می‌شود و حتی با وجود آغاز عید پاک و تعطیلات بزرگ سال، شدت دستورالعمل‌ها افزایش یافته است اما در سوئد، بی‌اعتنایی به این نوع سخت‌گیری‌ها حیرت‌انگیز است.

خیابان های استکهلم، پایتخت سوئد، آرام اما مانند دیگر شهرها و پایتخت‌های اروپا خالی از جمعیت نیست. مردم هنوز هم در کافه‌های روباز در بخش‌های مرکزی پایتخت سوئد نشسته‌اند. فروشندگان هنوز هم گل می‌فروشند. نوجوانان هنوز در پارک‌ها به‌صورت گروهی شوخی و تفریح می‌کنند و...

به‌این ترتیب، بعد از یک زمستان طولانی و تاریک در این کشور اسکاندیناوی، همه‌گیری ویروس کرونا نتوانسته بسیاری از شهروندان سوئد را درآغاز بهار در خانه نگاه دارد. در واقع تدابیر شدید قرنطینه که از سوی اغلب کشورهای اروپایی انجام می‌گیرد، در این کشور وجود خارجی ندارد هرچند مقامات سوئد، همواره به‌مردم توصیه می‌کنند که در صورت امکان، «اجتماع دوری»‌ کرده و دورکاری کنند.

از افراد بالای هفتاد سال خواسته شده است که محض احتیاط در خانه بمانند. کنند. با این حال، هم‌چنان آزادی های حریم خصوصی از جمله خروج از خانه و دیدار با دوستان و آشنایان و حضور در کافه ها پابرجاست. این در حالی است که ۳۷۰۰ مبتلا به ویروس کرونا تا روز دوشنبه در این کشور ثبت شده است.

یوهان گیسکه، محقق و مشاور آژانس بهداشت سوئد می‌گوید: «سوئد حداقل در صحن اروپا غیرقابل مقایسه است و فکر می‌کنم کار درستی است.» به‌گفته این اپیدومولوژیست دیگر کشورهای اروپایی نیز باید در درجه اول به توصیه‌های محققان متخصص گوش کنند پیش از آن‌که تدابیر سخت را برای مبارزه با کرونا به اجرا بگذارند.

برخی دیگر از کشورهای اروپایی از جمله بریتانیا و هلند و حتی بلژیک هرچند در روزهای اول پس از شیوع کرونا سخت‌گیری‌های ویژه‌ای اتخاذ نکردند اما ناگزیر پس از گسترده‌تر شدن شیوع ویروس سیاست‌هایشان را تغییردادند.

شاید سیاست‌های دولت سوئد در مبارزه علیه کرونا، عمدتا «روی اعتماد به شهروندان» متکی است. دولت می‌گوید باید این اجازه را به سوئدی‌ها داد تا رعایت تدابیری چون دوری‌های اجتماعی را انجام دهند. اما برخی از دانشمندان از رویکرد آژانس بهداشت عمومی سوئد نسبت به «غیرمسئول بودن در طول همه‌گیری جهانی کرونا»، انتقاد کرده‌اند.

حدود ۲۰۰۰ محقق و استاد دانشگاه سوئد با انتشار نامه‌ای خواستار شفافیت و توجیه لازم و کافی برای استراتژی پیش‌گیری‌های دولت شده‌اند.

استن لینارسون، استاد موسسه کارولینسکا، یک دانشگاه برجسته پزشکی در سوئد، می‌گوید سیاست و تدابیر اتخاذ شده توسط دولت را نمی‌توان از جهت علمی و عملی تایید کرد چرا که برای اجرای این تدابیر مدارک و شواهد کافی علمی در دست نیست. به‌گفته این محقق، سیاست‌های دولت منطقی نیست و مثل این می‌ماند که «شما در حالی که آشپزخانه منزل‌تان آتش گرفته به خود بگویید خوب من تجهیزات لازم برای نجات خانه‌ام را دارم و لازم نیست فورا آتش آشپزخانه را خاموش کنم. اما نهایتا آتش می‌تواند «کل خانه شما را با خاک یک‌سان کند.»

در مقابل چنین برداشتی رییس بخش همه گیرشناسی، اپیدومولوژیست، دولت می‌گوید سیاست‌های کنونی دولت بهتر می‌تواند از «سلامت همگانی» حفاظت کند تا اتخاذ تدابیر سخت‌گیرانه‌ای چون تعطیلی چندماهه مدارس و دانشگاه‌ها.

سرانجام از روز یک‌شنبه بیست و نهم مارس، ممنوعیت هرگونه تجمع و تشکیل اجتماعات بیش از ۵۰ نفر در تمام سوئد به اجرا درآورد.

 این تصمیمی بود که دولت در آن روز اتخاذ کرد و نخست‌وزیر، استفان لوون در یک کنفرانس خبری آن را اعلام کرد.

پیش از این، اجتماع بیش از ۵۰۰ نفر ممنوع شده بود. ممنوعیت جدید به گفته‌ وزیر کشور، میکائل دامبری، قابل مجازات است و کسی که از آن تخلف کند به جریمه یا ۶ ماه زندان محکوم خواهد شد.

در این کنفرانس، استفان لوون از تاثیر ویروس کرونا بر زندگی مردم سوئد گفت و این که در مدتی بسیار کوتاه، مردم شیوه‌ی زندگی خود را تغییر داده‌اند.

او با توجه به نزدیک بودن تعطیلات عید پاک، از مردم خواست توصیه‌های سازمان بهداشت همه‌گانی را رعایت کرده و از سفرهای غیرضروری خودداری کنند.

استفان لوون، هم‌چنین از مردم خواست برای اقدامات ضروری دیگر که در روزهای آینده اعلام خواهند شد آماده باشند.

با این حال مردم ناچارند حتی روزهای عید پاک را هم باید در نهایت محدودیت باید به‌سر برند. این یک وضع بی‌سابقه است که تحمل آن به‌ویژه برای خانواده‌های صاحب بچه در ایام تعطیلات مدارس بسیار سخت خواهد بود.

ناقوس کلیساها بدون ‌حضور معمول عبادت‌کنندگان به‌صدا درخواهد آمد. سفرهای همیشگی این ایام که از بهترین فرصت‌های سال در رابطه با تعطیلات عمومی ادرات و موسسات و به‌ویژه مدارس است و خانواده‌ها اکثرا با هم به تعطیلات می‌روند، دیگر عملی نیست، بازدید دوستان و فامیل و یا شرکت در اجتماعات ویژه این ایام امکان‌پذیر نیست و خلاصه به‌جای آن همه هیجان، این روزها را باید با سرگرمی در خانه به‌سر برد.

با توجه به لیست ممنوعیت‌های اعلام شده عید پاک، بسیاری از کشورهای اروپا از شرق وغرب اعلام کردند که این ایام را به همین نحو برگزار می‌کنند. بحث‌های رسانه‌ای به‌ویژه میزگردهای تلویزیونی و مقالات جامعه‌شناسی درباره اجتناب‌ناپذیری این سخت‌گیری‌ها زیاد است و این انضباط عمومی بر مصالح دیگر و حتی آثار روانی و اجتماعی ترجیح داده می‌شود.

مردم در سوئد بر خلاف اروپایی‌ها به حضور در رستوران‌ها، دیدارهای فامیلی و دوستانه و گردش در خیابان و پارک ادامه می‌دهند. اجتماعات تا ۵۰ نفر، هم‌چنان اجازه برگزاری دارد؛ انگار که سوئد تافته جدابافته‌ای از کشورهای اسکاندیناوی و اروپایی است!

پس از هفته‌ها بر اثر ابراز نگرانی‌ها، دولت سفارش‌هایی به‌عنوان دستورالعمل آن هم بدون اعمال فشار صادر کرد که از آن جمله کاهش میزان اجتماعات از ۵۰۰ به ۵۰ نفر یا محدودیت‌هایی در پیست‌های رقص و مناطق اسکی است .

استفان لوفن نخست وزیر سوئد، در مصاحبه‌هایی به خطرات برقرار نکردن محدویت‌های شدید اشاره کرده ایت ولی نهایتا به‌نظر می‌رسد که مسئله عمدتا به مقام‌های پزشکی و خود مردم واگذار شده و دولت صلاح نمی‌بیند که حتی در چنین دوران سختی برای مردم تعیین تکلیف کند مگر در مواردی که چاره‌ای دیگر نیست .

این‌ها همه در حالی است که در بیش‌تر کشورهای اروپا اجتماعات به حداکثر دو نفر آن‌هم با رعایت فاصله و مقرراتی برای خارج‌شدن از منزل محدود است و خلاف آن می‌تواند موجب جریمه و مواخذه شود.

احتمالا دولت سوئد بیش‌تر روی آگاهی خود مردم کشور حساب می‌کند تا تصویب مقررات شدید و اعلام ممنوعیت‌ها. این وضع در سوئد باعث شده که در سایر کشورهای اروپا، به‌ویژه بین جامعه‌شناسان بحث‌هایی درگیرد با این مضمون که آیا نوع برخورد سوئد با چنین بحران بزرگی درست است یا سخت‌گیری‌های بی‌سابقه در سایر کشورها که نتایج روانی آن برای مردم و از کار افتادن چرخ اقتصاد و تعطیلی صنایع و موسسات روشن است .

شاید با این حساب است که در محافل دولتی اروپا در کنار وضع مقررات شدید برای کاهش شیوع ویروس بحث و تدابیر چگونگی و زمان ملایم کردن سخت‌گیری‌ها کاملا مشهود است.

این وضع بی‌سابقه را عمدتا آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان، اعلام کرد. او پس از چند هفته که در قرنطینه خانگی به‌سر می‌برد و امور را از آن‌جا اداره می‌کرد از هفته گذشته، به‌محل کار خود در کاخ صدر اعظمی بازگشت و با توجه به گفت‌وگوهایی که درباره تعطیلات عید پاک و آسان کردن مقررات جریان داشت در کنفرانس خبری اخیر خود اعلام کرد که نه تنها زمان تسهیل محدودیت‌ها فرا نرسیده، بلکه شرایط هم‌چنان در اوج سختی است و عید پاک سال جاری اجبارا فاقد آداب و رسوم معمول خود خواهد بود و در این مورد دولت نظارت و کنترل شدید خواهد داشت .

مرکل بار دیگر تاکید کرد که سلامت مردم در اولویت همه تصمیمات و ملاحظات قرار دارد و به محض اطمینان کارشناسان از بهبود اوضاع، بدیهی است سخت‌گیری‌ها محل اجرایی نخواهند داشت .

چنان که پیش‌بینی شده بود، آمریکا که سخن‌ترین دوره اپیدمی رسیده است. طی ٢۴ ساعت گذشته، نزدیک به ٢هزار نفر از مبتلایان به ویروس کرونا در این کشور جان باختند.

در چین، بعد از این‌که ووهان - کانون اولیه بیماری - از قرنطینه خارج شد، ده‌ها هزار نفر از اهالی این شهر به ایستگاه‌های قطار و اتوبوس ریختند تا شهر را ترک کنند.

کشورهای اروپایی در وضعیت یکسانی قرار ندارند. برخی از این کشورها زودتر و برخی دیرتر شاهد شیوع اپیدمی بوده‌اند.

ایتالیا تاکنون ١٧هزار مرگ و اسپانیا نزدیک به ١۵هزار مرگ را به علت ابتلا به ویروس کرونا ثبت کرده‌اند. در فرانسه نیز شمار تلفات از ١٠ هزار نفر فراتر رفته است.

دولت ترکیه که تاکنون تلاش می‌کرد خود را از جنجال کرونا دور نگاه دارد، اینک نگرانی‌های زیادی را در سطح بین‌المللی ایجاد کرده است: از نظر سرعت شیوع بیماری، ترکیه یکی از نخستین کشورهای جهان محسوب می‌شود. آنکارا رسما ٣۴ هزار مورد ابتلا و ٧٢۵ مرگ را گزارش کرده، اما طی ۱۵ روز اخیر، شمار مبتلایان هفته به هفته دو برابر شده است.

با این‌حال ترکیه، یکی از اولین کشورهایی بود که ارتباط هوایی با مناطق پرخطر را قطع کرد. ماسک نیز تقریبا در تمام اماکن عمومی ترکیه اجباری شده. از روز چهارشنبه ٨ آوریل - ٢٠ فروردین، دولت از طریق پست برای مردم ماسک می‌فرستد. نامه‌ای از رییس جمهوری رجب طیب اردوغان نیز ضمیمه است. اردوغان به مردم اطمینان می‌دهد که «ترکیه یکی از مجهزترین کشورها برای مقابله با اپیدمی است.»

یکی از نگرانی‌های بسیار بزرگ در ترکیه هم چون ایران و سایر کشورها، وضعیت زندان‌هاست. روز گذشته پارلمان ترکیه طرحی را دست گرفت که به دولت اجازه می‌دهد حداکثر تا یک‌سوم زندانیان را آزاد کند.