آیا خامنه‌ای به فکر «نرمش قهرمانانه» دیگری‌ست!
بهرام رحمانی
آیا خامنه‌ای به فکر
«نرمش قهرمانانه» دیگری‌ست!
اوضاع اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و دیپلماتیک حکومت اسلامی
ایران به‌شدت بحرانی و وخیم است. کسر بودجه هنگفت، کمبود ارز، بالا گرفتن دعواهای
جناحی، هزینه‌های گزاف جنگ‌های نیابتی در سوریه، یمن و... ، عدم توانایی فروش نفت
و افت قیمت نفت، بحران زلزله، سیل و اپیدمی ویروس مهلک کرونا، نه تنها زیست و
زندگی ده‌ها میلیون شهروند ایرانی را تیره و تار کرده است، بلکه تنها ماشین جنگی
و سرکوب و خرافه پراکنه حکومت فعال‌‌تر هستند. باقی سران و مقامات حکومت، یا تعطیل
شده‌اند و یا مسئولین آن بی‌توجه به شرایط مردم، به خانه‌های امن خزیده‌اند و در
قرنطینه مطلق هستند. شاید هیچ رهبر حکومت جهان به اندازه خامنه‌ای از یک‌سو سخت
مواظب جان خود و در قرنطینه مطلق است و از سوی دیگر، ارگان‌ها تحت امرش از نیروهای
نظامی و انتظامی و سپاه و بسیج و وزارت اطلاعات گرفته تا سه قوه مقننه، قضایی و
اجرایی لحظه‌ای از سانسور و سرکوب و اعدام دست نمی‌کشند! جانیان حکومت اسلامی، به
حدی عاشق آدم‌کشی و تجاوز و دزدی هستند که به راحتی آب خوردن در خیابان‌ها مردم را
به گلوله می‌بندند، هواپیمای مسافربری را با سرنشیان آن با موشک منفجر می‌کنند و
کارگران افغان را شکنجه و سپس به رودخانه می‌اندازند و... این‌ها هر حادثه‌ای که
به فاجعه انسانی منجر شود مانند «جنگ» و «اپیدمی ویروس کرونا» را «نعمت الهی» می‌نامند.
در چنین شرایطی، به‌نظر می‌رسد قرار است آهسته‌آهسته سران
حکومت اسلامی و در راس همه خامنه‌ای پرچم سفید تسلیم را در مقابل رقبای تاکنون خود
به ویژه «شیطان بزرک» بالا ببرد تا بلکه فرجی حاصل شود تا حکومت بتواند چند صباح
دیگری ماشین جنگی و آدم‌کشی و غارتگری خود را سر پا نگه دارد.
در این میان شورش‌های مردمی نیز قابل پیش‌بینی است حتی کسانی
هم چون شیخ محمد خاتمی رییس جمهوری سابق حکومت اسلامی و
صادق زیبا کلام از چهره‌های معروف جناح اصلاح‌طلب و برخی کارشناسان «دل‌سوز» حکومت
در مورد بروز «خشونت بین مردم و حکومت» هشدار داده‌اند و همگی به اتفاق هم نگران
آینده حکومت جهل و جنایت و مافیایی خود هستند!
محمد خاتمی که آنلاین سخن می‌گفت به تبعیت از رهبرشان بحث «امام
حسن» را پیش کشید و گفت: «در یک موقعیت حساس و سرنوشت سازی قرار گرفت. دورانی که
یک فاجعه بسیار بزرگ برای عالم اسلام و جهان بشریت رخ داد.»
خاتمی باز هم در حالی از «آشتی ملی» سخن می‌گوید که اکثریت
مردم ایران دل‌شان می‌خواهد سر به تن کلیت حکومت اسلامی نباشد! در عین حال خاتمی
اقرار می‌کند که مردم به پای انتخابات مجلس شورای اسلامی نیامدند.
زیباکلام، در یادداشتی با اشاره به سرکوب بی‌رحمانه
معترضان، به سران نظام نسبت به روی آوردن جوانان به مبارزه مسلحانه هشدار داد و
نوشت: «این رویه سرکوب تدریجا زمینه ساز مبارزات مخفی و در مرحله بعد مبارزات
مسلحانه می‌شود.»
او نوشت: «از دی ۹۶ تا به امروز
فقط بیش از صد دانشجوی دانشگاه تهران دستگیر شده‌اند، که برای آن‌ها در مجموع حدود
صد سال حبس بریده شده است. یکی از آنان مصطفی هاشمی‌زاده، متولد ۱۳۷۸ و دانشجوی کارشناسی عمران دانشگاه تهران به صرف حضور در
تجمعات داخل دانشگاه در اعتراض به ساقط کردن هواپیمای مسافربری، به اتهام اجتماع
و تبانی علیه امنیت ملی و اخلال در نظم عمومی، به شش سال حبس و ۷۴
ضربه شلاق تعزیری محکوم شده است. همان‌طور که در حکم وی قابل مشاهده است، هیچ
اتهامی مبنی بر ارتباط با گروهک‌ها و کشورهای خارجی، آسیب رساندن به اموال عمومی
و... وجود ندارد و حتی وی از اتهام توهین به رهبری نیز تبرئه شده است.»
زیباکلام در این جا نیز از به کار بردن ادبیات و
واژه‌های حکومت‌شان غاقل نبوده است: « گروهک‌ها...»
هم‌زمان با سال‌روز میلاد امام دوم شیعیان و در حالی که خامنه‌ای
هم‌چنان در قرنطینه است و از دیدارهای عمومی گه‌گاه خود نیز به دلیل شیوع کرونا
صرف‌نظر کرده است، روز جمعه نوزدهم اردیبهشت ۱۳۹۹، توییتر خامنه‌ای بخشی از سخنان
سال ۱۳۵۱ او درباره صلح امام حسن را منتشر کرد،
متنی از یک سخنرانی نزدیک به پنج دهه قبل او که سال ۹۲ و در آستانه
مذاکرات هسته‌ای نیز برای اجرای «نرمش قهرمانانه» مورد استنناد رهبر حکومت اسلامی
قرار گرفته بود.
در توییتر رسمی خامنه‌ای آمده است: «من معتقدم امام حسن مجتبى
شجاع‌ترین چهره تاریخ اسلام است. او حاضر شد خود را و نام خود را در میان دوستان
نزدیکش، فداى مصلحت واقعى کند و تن به صلح دهد براى این‌که دیدبانى اسلام و حفاظت
از قرآن و هدایت نسلهاى آینده‌ى تاریخ را در موقع خود انجام دهد.»
علی خامنه‌ای سال ۱۳۹۲ و در آغاز
مذاکرات هسته‌ای که به برجام منتهی شد، با ارجاع به همین سخنرانی خود در سال ۱۳۵۱ و کتابی که درباره صلح امام حسن تالیف کرده بود، سیاست «نرمش
قهرمانانه» را طرح کرد و گفت: «نرمش در یک جاهایی بسیار لازم است.»
خامنه‌ای در فاصله فروردین سال ۱۳۵۱ طی سخنرانی‌هایی
در حسینه ارشاد تهران درباره «جایگاه امام حسن» در تاریخ تشیع و اهمیت اقدام دوم
شیعیان در «دست کشیدن از جنگ و علل پذیرفتن آتش‌بس» سخن گفته بود. او در اوایل دهه
پنجاه مجموعه این سخنرانی‌ها در کتابی تحت «دو امام مجاهد» منتشر کرد.
در سال‌های پس از انقلاب، مقام‌های حکومت اسلامی از میان
فرزندان امام شیعه، عموما از امام حسین، امام سوم شیعیان، به‌عنوان الگوی مورد
تبلیغ خود سخن می‌گفتند. سه دهه بعد و در اوایل دهه نود خورشیدی، هنگامی که ارجاع
پرونده هسته‌ای به شورای امنیت سازمان ملل، منجر به صدور چند قطعنامه و اعمال
تحریم‌های سنگین سازمان ملل شده و فشارها را بر حکومت اسلامی افزایش داده بود، علی
خامنه‌ای در چند سخنرانی مکرر خود به صلح امام حسن و بخش‌هایی از سخنرانی‌های
اوایل دهه پنجاه خود بازگشت و از سیاست «نرمش قهرمانانه» رونمایی کرد.
در این دوره خامنه‌ای ابتدا در ۱۴ شهریور ۹۲
و در جریان دیدار با رییس و اعضای مجلس خبرگان گفت که «نرمش و انعطاف و مانور
هنرمندانه و قهرمانانه در همه عرصه‌های سیاسی، یک كار مطلوب و مورد قبول است» اما
«این مانور هنرمندانه نبایستی به معنای عبور از خطوط قرمز، یا برگشتن از راهبردهای
اساسی، یا عدم توجه به آرمان‌ها باشد.»
او در همین سخنرانی به صراحت «مشکلات اقتصادی، سیاسی، امنیتی
و حتی فرهنگی » را دلیل «نرمش قهرمانانه» عنوان کرد و و در حالی که حسن روحانی به‌تازگی
بر کرسی ریاست جمهوری نشسته بود، گفت: «البته هر دولتی، هر شخصی، هر شخصیتی،
روشهایی دارند، ابتكاراتی دارند، این ابتكارات را انجام خواهند داد و (كار) پیش
خواهد رفت.»
خامنه‌ای
دوازده رور بعد در ۲۶ شهریور۹۲
با صراحت بیش‌تری درباره «نرمش قهرمانانه» سخن گفت، آن‌هم در دیدار با فرماندهان
ارشد سپاه پاسداران. او گفت: «ما مخالف حركت‌های صحیح و منطقی دیپلماسی نیستیم؛ چه
در عالم دیپلماسی، چه در عالم سیاست‌های داخلی.»
در همین روز بود که خامنه‌ای به پیشینه علاقه خود به «صلح
امام حسن» اشاره کرد و گفت: «من معتقد به همان چیزی هستم كه سال‌ها پیش اسم‌گذاری
شد نرمش قهرمانانه؛ نرمش در یک جاهایی بسیار لازم است، بسیار خوب است؛ عیبی
ندارد.»
خامنه‌ای همان روز در سخنرانی خود خطاب به فرماندهان سپاه
پاسداران با بیان این‌که «عالم دیپلماسی، عالم لب‌خند زدن است» و «ما مخالف با
حركت‌های صحیح و منطقی دیپلماسی هم نیستیم؛ چه در عالم دیپلماسی، چه در عالم سیاست‌های
داخلی.»
پس از بازتاب‌های گسترده از جمله تعبیر «عقب‌نشینی» از سخنان
خامنه‌ای، او در آبان سال ۹۲ طی یک
سخنرانی دیگر در جمع فرماندهان و اعضای سپاه پاسداران، گفت که «ما تعبیر نرمش
قهرمانانه را به كار بردیم؛ یک عده‌ای آن را به معنی دست برداشتن از آرمان‌ها و هدف‌های
نظام اسلامی معنا كردند؛ بعضی از دشمنان هم همین را مستمسكی قرار دادند برای این‌كه
نظام اسلامی را به عقب‌نشینی از اصول خودش متهم كنند؛ این‌ها خلاف بود، این‌ها
بدفهمی است چون نرمش قهرمانانه به معنای مانور هنرمندانه برای دست یافتن به مقصود
است.»
در ۲۲ مرداد سال ۹۳،
خامنه‌ای بار دیگر از نرمش قهرمانانه و صلح امام حسن سخن گفت اما این‌بار در دیدار
با محمدجواد ظریف، وزیر و دیگر مقام‌های وزارت امور خارجه، تاکید کرد که «معنای
دیگر ویژگی مهارت دیپلماتیک، نرمش قهرمانانه است که صلح امام حسن مجتبی پرشکوه‌ترین
نمونه تاریخی آن به شمار می‌رود.» او گفت که نرمش قهرمانانه برخلاف برخی تفاسیر،
معنای واضحی دارد که نمونه آن در مسابقه‌ی کشتی نمایان است در این مسابقه که هدف
آن شکست دادن حریف است اگر کسی قدرت داشته باشد اما انعطاف لازم را در جای خود به
کار نگیرد قطعا شکست می‌خورد اما اگر انعطاف و قدرت را به موقع مورد استفاده قرار
دهد پشت حریف را به خاک می‌نشاند.»
با مطرح شدن سیاست نرمش قهرمانه از سوی خامنه‌ای، سرانجام
مذاکرات هسته‌ای در ۲۳ تیر ۱۳۹۴ به توفق هسته‌ای بر سر برنامه جامع اقدام مشترک، برجام، منجر
شد. تحریم‌های سازمان ملل لغو و قطعنامه‌ها با صدور قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت تعلیق شدند.
پس از این تاریخ، خامنه‌ای دیگر «نرمش قهرمانانه» را به زبان
نیاورد، او در سال‌های بعد به‌شدت بر فعالیت نیروی قدس سپاه پاسداران در منطقه
افزود و به گفته برخی از فرماندهان اجازه حضور مستشاری در سوریه را به فرمان حضور
و دخالت مستقیم نیروهای سپاه پاسداران در سوریه تبدیل کرد. نیروهای تحت امر خامنه‌ای
در دی ماه سال ۹۶ اعتراضات سراسری در ده‌ها
شهر را به شدت سرکوب کرده، ده‌ها نفر را کشتند و هزاران نفر را بازداشت و زندانی
کردند.
در چند روندی بود که دونالد ترامپ از خروج آمریکا از برجام و
آغاز تحریم‌های تازه خبر داد، خامنه‌ای گفت که اگر آمریکایی‌ها برجام را پاره
کنند، ما آن را به آتش می‌کشیم. او در ۲۳ مرداد سال ۹۷
سیاست نرمش قهرمانانه خود را «اشتباه» خواند و گفت: «مذاکرات برجام اشتباه بود. در
موضوع مذاکرات بنده اشتباه کردم و به اصرار آقایان اجازه تجربه را دادم که البته
از خطوط قرمز معین‌شده هم عبور کردند.»
با این حال توییت روز جمعه خامنه‌ای درباره «صلح امام حسن»،
در چنین شرایطی، به‌ویژه با افزوده شدن بحران پیش‌بینی‌نشده کرونا بر مجموعه چالش‌های
و بحران‌های داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی حکومت اسلامی، احتمال دارد که خامنه‌ای
به فکر دوباره «نرمش قهرمانانه» دیگری است.
هم‌زمان با موضوع توییتر خامنه‌ای، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه حکومت اسلامی، در نامه‌ای به دبیرکل ملل
متحد نوشته است برای اجرای برجام «آماده گفتوگو در هر سطحی» هستیم.
محمدجواد ظریف در نامه خود به
آنتونیو گوترش که روز جمعه ۱۹ اردیبهشت ۲۰۲۰، متن آن از جمله در وب‌سایت جماران منتشر شد موضع دولت آمریکا
در قبال قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل را «بسیار نگران‌کننده» توصیف کرده است.
طریف همچنین هشدار داده است که
مواضع دولت آمریکا «ممکن است اوضاع را به شرایط غیرقابل‌کنترل بکشاند.»
او در بخش دیگری از این نامه تاکید
می‌کند که رفتارهای دولت آمریکا «در تناقض آشکار با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت»
است و از خروج آمریکا از برجام به عنوان خاتمه یافتن «مشارکت ایالات متحده در
برجام» نام برده است.
نامه ظریف به دبیرکل سازمان ملل تازه‌ترین
واکنش حکومت ایران به تلاش‌های دولت آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی حکومت اسلامی
ایران است.
ایران از ابتدا از سال ۲۰۰۷ تاکنون حق خرید
و فروش جنگ‌افزار را نداشته است، اما بر اساس توافق هسته‌ای ایران و شش قدرت
جهانی در سال ۲۰۱۵، موسوم به برجام، و همچنین قطعنامه شورای امنیت در تایید این توافق، این
تحریم تسلیحاتی قرار است ۱۸ اکتبر امسال-۲۷ مهرماه ۹۹ به پایان برسد.
دولت آمریکا بارها تاکید کرده است که
لغو این تحریم‌ها را خطایی بزرگ می‌داند.
در همین زمینه برایان هوک، مسئول
امور ایران در وزارت خارجه ایالات متحده، پیش‌تر در مصاحبه با رادیوفردا به پایان
این تحریم‌ها اشاره کرده و آن را اشتباهی بزرگ توصیف کرده است.
او به رادیو فردا گفت: «یکی از
اشتباهات بزرگ در توافق هسته‌ای با ایران این بود که تحریم تسلیحاتی یکی از مهم‌ترین
کشورهای حامی تروریسم، پنج سال بعد از این توافق،... به پایان می‌رسد.»
آمریکا در هفته‌های اخیر پیش‌نویس
قطع‌نامه‌ای را آماده کرده و خواستار تمدید این تحریم شده است.
برخی رسانه‌ها پیش‌بینی کرده‌اند که
اگر روسیه و چین با این پیش‌نویس مخالفت کنند، در آن صورت آمریکا به این استدلال
حقوقی روی خواهد آورد که هنوز «جزو مشارکت‌کنندگان برجام» تلقی می‌شود و از این رو
می‌تواند اصطلاحا با فعال کردن مکانیسم ماشه مانع از وتوی آن‌ها شود.
مقام‌های حکومت ایران در روزهای
گذشته واکنش‌های متعددی به این تلاش دولت آمریکا نشان داده‌اند.
شیخ حسن روحانی، ریيس جمهور ایران
هم روز ۱۷ اردیبهشت اعلام کرد که در نامه‌ای به طرف‌های برجام واکنش احتمالی حکومت
ایران را توضیح داده و گفته است: «اگر چنین شود چنان می‌کنیم.»
در نامه ظریف به دبیرکل سازمان ملل
نیز به این نامه اشاره شده ولی جزئیات بیش‌تری درباره واکنش احتمالی حکومت اسلامی
ایران داده نشده است.
پیش از آن، علی شمخانی، دبیر شورای
عالی امنیت ملی روز ۱۴ اردیبهشت هشدار داده بود که در صورتی که تحریم‌های تسلیحاتی تمدید شود، برجام
به «مرگ ابدی خواهد رفت.»
عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه
ایران هم گفته است با تمدید تحریم‌های تسلیحاتی «چیزی از برجام باقی نمی‌ماند.»
پرده سوم از
نمایش «نرمش قهرمانه» را سخنگوی دولت به صحنه آورد. بدون هیچ پیش‌شرطی آماده تبادل زندانی با آمریکا هستیم!
سخنگوی دولت می‌گوید: ما اعلام کردیم که بدون هیچ پیش‌شرطی
آمادگی تبادل برای همه زندانیان و گفتوگو برای این آزادی وجود دارد اما آمریکا
است که تاکنون از پاسخ خودداری کرده است.
همان‌طور که سخنگوی دولت بر این مسئله صحه می‌گذارد و به
خبرآنلاین می‌گوید: آمریکا نسبت به گذشته آمادگی بیش‌تری برای خاتمه دادن به این
موضوع دارد.
روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز هم چند روز پیش در گزارشی مدعی
شد که واشنگتن و تهران برای تبادل یک کهنه سرباز نیروی دریایی آمریکا با یک پزشک
ایرانی - آمریکایی در حال مذاکره هستند.
علی ربیعی در گفتوگو با خبرآنلاین در توضیح این
مسئله، گفت: ما از مدت ها پیش اعلام کردیم که برای تبادل همه زندانیان ایرانی و
آمریکایی آمادگی داریم و وزیر خارجه کشورمان این موضوع را به صراحت اعلام کرد.
او ادامه داد: ما اعلام کردیم که بدون هیچ پیش
شرطی آمادگی تبادل برای همه زندانیان و گفتوگو برای این آزادی وجود دارد اما
آمریکا است که تاکنون از پاسخ خودداری کرده و امیدواریم که در شرایط شیوع بیماری
کووید ۱۹ که جان شهروندان ایرانی را در زندان‌های آمریکا
تهدید می‌کند، دولت آمریکا سرانجام مراقبت از جان انسان‌ها را به سیاست ترجیح دهد
و به این مسیر برگردد.
سخنگوی دولت در حالی چنین ادعایی را پیش می‌کشد که حکومت‌شان ده‌ها هزار زندانی را در زندان‌های آلوده نگه می