بهرام رحمانی

روز جهانی پرستار مبارک!!!

امروز سه‌شنبه دوازدهم مه ۲۰۲۰ - بیست و دوم ازدیبهشت ۱۳۹۹ روز جهانی پرستار است. روز جهانی پرستار هرساله در ۱۲ ماه مه به منظور قدردانی از پرستاران، در اقصی نقاط جهان گرامی داشته می‌شود. به این خاطر که زادروز فلورانس نایتینگل پرستار انگلیسی و بنیان‌گذار حرفه پرستاری مدرن در ۱۲ مه است، این روز به‌عنوان روز پرستار انتخاب شده است.

بیست و دوم اردیبهشت ماه - دوازدهم ماه مه روز جهانی پرستار (nurse day)‌است. روز جهانی پرستار هرساله در ۱۲ ماه مه به‌منظور قدردانی از پرستاران، در اقصی نقاط جهان گرامی داشته می‌شود. به این خاطر که زادروز فلورانس نایتینگل پرستار انگلیسی و بنیان‌گذار حرفه پرستاری مدرن در ۱۲ مه است، این روز به‌عنوان روز پرستار انتخاب شده است.

فلورانس نایتینگل‌(Florence Nightingale) - زاده ۱۸۲۰ - درگذشته ۱۹۱۰ میلادی‌-، مشهور به بانوی چراغ به دست، پرستار و ریاضی‌دان و آماردان بزرگ انگلیسی و بنیان‌گذار حرفه پرستاری مدرن بود. وی اولین زن عضو انجمن پادشاهی آماری‌(انجمن شاهی آمار) در انگلستان است.

به فلورانس نایتینگل لقب بانوی چراغ به‌دست داده شده زیرا او با تحمل بی‌خوابی درتمام طول شب برسر بیماران می‌گشت و ضمن درمان به آن‌ها دل‌داری می‌داد. او با فعالیت‌های مستمرش به شخصیتی مهم در بهبود وضعیت سلامتی سربازان در دوران جنگ بدل شد که تاثیری عمیق در سطح جهانی برجای گذاشت.

شورای بین‌المللی پرستاران‌(ICN) از سال ۱۹۶۵، تاریخ ۱۲ مه - ۲۲ اردیبهشت، سالروز تولد فلورانس نایتینگل را به‌عنوان روز جهانی پرستاران (International Nurses Day) گرامی می‌دارد؛ اما این تاریخ در سال ۱۹۷۴ به‌صورت رسمی وارد تقویم سازمان ملل و سازمان بهداشت جهانی شد.

فلورانس نايتينگل نخستين پرستار تحصيل‌كرده و بنيان‌گذار پرستاري مدرن ۱۲ مه مصادف با ۲۲ ارديبهشت در شهر فلورانس ايتاليا ديده به جهان گشود.

در قرن نوزدهم میلادی كه مصادف با دوران تاريك بيمارستان‌ها بود، وی فعاليت‌های بزرگی در پيش‌برد اهداف بشردوستانه پرستاری انجام داد و در آموزش پرستاران انقلابی عظيم ايجاد كرد.

 

 

۱۲ مه ۱۸۲۰ سال پيش زاد روز فلورانس نايتينگل در فلورانس در شمال ايتاليا است. او نخستين زنی بود كه از ملكه ويكتوريا نشان افتخار شايستگی بريتانيا را دريافت كرد.

پدر فلورانس نايتينگل Florence Nightingale فرماندار و توانگر و مادرش از يك خانواده خيرخواه بود و او را از كودكی برای سركشی به بيمارستان‌ها همراه می‌‌برد.

می‌‌نويسد كه با عروسک‌هايش بازی بيمار و پرستار می‌‌‌‌‌‌‌‌كرده است.

خانواده‌اش به‌خاطر آلودگی بيمارستان‌‌ها مخالف علاقه‌اش بودند اما او كتاب‌‌های پزشكی را می‌خواند و هرگاه يكی از بستگانش بيمار مي‌شد از او پرستاری و نگه‌داری می‌كرد.

۳۱ ساله بود كه به آلمان رفت و در رشته پرستاری تحصيل و كارآموزی كرد.

۳۳ ساله بود كه سربازان بريتانيايی در جنگ ميان روس و عثمانی شركت كردند و وخامت اوضاع‌شان چنان شد كه گزارشگر تايمز نوشت: «آيا در تمام انگلستان چند زن فداكار پيدا نمی‌شوند كه پرستاری زخمی‌های فلک‌زده را در اين‌جا بپذيرند؟» در پی آن وزير جنگ انگليس او را برای كمک به سربازان به كريمه روسيه فرستاد.

از آن‌جا كه او در رياضيات هوش و استعداد بسيار داشت، برای تشريح پديده‌های چرخشی و تكراری، نمودارهای مارپيچ را طرح و ثبت كرد و از اين كار برای برنامه‌‌ريزی و سازماندهی پرستاران جنگی بهره برد.

گرچه در آغاز مردها حاضر به همكاری با او و پذيرش مديريتش نبودند، اما پي‌گيری او سر انجام نتيجه داد. از آن‌جا كه شب‌ها چراغ به دست به بيماران سركشی مي‌كرد، لقب «بانوی چراغ به دست» گرفته است.

۴۰ ساله بود كه پس از دريافت نشان افتخار انگليس، نخستین مدرسه عالی آموزش پرستاری را در لندن بنيان نهاد و پايه پرستاری نوين را ريخت.

در كارش چنان تلاش‌گر بود كه به ضعف بدنی دچار و ازكار افتاده و گوشه‌‌گير شد به‌ويژه كه در سال‌‌های كهولت بينایی‌اش را از دست داد.

فلورانس نايتينگل در ۹۰ سالگی در لندن درگذشت.

 

فاطمه توانایی اهل رشت بود و در دوره حکومت پهلوی اول پرستار بیمارستان دکتر فریم آمریکایی و بعدها پورسینا بود. در سال ۱۳۱۰ در آموزشگاه کوچک در شهر رشت نام‌نویسی کرد. او در سال ۱۳۱۴ در این رشته فارغ‌التحصیل شد.

 

 

این روزها که جهان با همه‌گیری این بیماری مسری و کشنده دست و پنجه نرم می‌کند، پرستاران در شرایطی مشغول به خدمت هستند که در هر کشوری در دوران جنگ نیز وضعیت مشابه با آن احساس می‌شود.

پرستاران در بیمارستان ها و مراکز درمانی مشغول به کار هستند، شیفت‌های طولانی را تحمل می‌کنند، با خستگی، آسیب‌های روانی و جسمی دست به گریبان هستند و خود را در معرض بیماری قرار می‌دهند تا از بیماران مراقبت کنند.

این واقعیت که حرفه پرستاری از مورد اعتمادترین مشاغل است به‌شکل کلی مورد تایید قرار گرفته است. هرچند، آن‌چه که اغلب کم‌تر مورد توجه قرار می‌گیرد و آن‌چه همه‌گیری بیماری کووید‌۱۹ آن را یادآوری کرد نقش همیشگی پرستاران در نظام مراقبت‌های بهداشتی است - روندی که با همه‌گیری این بیماری سرعت گرفته است.

«ایما میسون» از پرستاران شرکت داروسازی MSD در نیوجرسی گفت: «بیماران احساس می‌کنند زمانی‌که با پرستار صحبت می‌کنند حرف‌هایشان شنیده می‌شود و از آنان مراقبت می‌شود. این یکی از کارهایی است که ما می‌توانیم در کنار تخت بیمار انجام دهیم که پزشکان معمولا وقت لازم برای انجام آن را ندارند.»

هم‌چنین در سالی که نقش حائز اهمیت پرستاران بیش‌تر مورد توجه قرار گرفته است، سازمان جهانی بهداشت (WHO) سال ۲۰۲۰ میلادی را «سال پرستار و ماما» نام‌گذاری کرده است. براساس اعلام این سازمان، پرستاری بزرگ‌ترین گروه شغلی در بخش مراقبت‌های بهداشتی است و پرستاران تقریبا ۵۹ درصد از متخصصان بهداشت را تشکیل می‌دهند. اما این رقم کافی نیست. گزارش‌ها حاکی از آن است که تقریبا ۲۸ میلیون پرستار در سطح جهان مشغول به کار هستند و با این حال دست‌کم به وجود حدود ۵.۹ میلیون پرستار دیگر نیاز است تا از جمعیت رو به رشد در جهان مراقبت کنند.

طی سال‌ها پرستاران در برخی از مهم‌ترین دستاوردهای بهداشت عمومی در جهان مشارکت داشته‌اند. هم‌چنین آنان در بحبوحه تمامی بحران‌های مهم از جمله بلایای طبیعی مانند طوفان ها و سیلاب‌ها و همه‌گیری بیماری‌ها حضور داشته‌اند.

به گزارش سایت weforum، در سطح جهان پرستاران به‌شکل گسترده‌ای در کمپین‌های مصون‌سازی که منجر به ریشه‌کن شدن آبله مرغان شد، نقش داشته‌اند. همچنین در طول تاریخ فعالیت‌های زیادی برای مقابله با بیماری‌ها انجام گرفته که پرستاران از کمپین‌های واکسیناسیون مشابه حمایت کرده‌اند که از آن جمله می‌توان به کمپین‌های مقابله با بیماری‌هایی از قبیل وبا، دیفتری، سرخک، اوریون، هپاتیت A و B و بسیاری دیگر اشاره کرد.

در ایران مسئولان محلی بارها در خصوص کمبود تجهیزات و کادر درمانی و بهداشتی هشدار داده‌اند. کادر درمانی اعتراض دارند که چرا پوشش و وسائل محافظ که سازمان بهداشت جهانی برای پانزده هزار نفر به ایران فرستاده به دست‌شان نرسیده است.

در این شرایط مریم حضرتی، معاونت پرستاری وزارت بهداشت برای مقابله با ویروس کرونا فراخوان استخدام منتشر کرده و از پرستاران بیکار، بازنشسته و حتی دانشجویان سال آخر این رشته خواسته برای کار داوطلب شوند.

وزارت بهداشت برای جبران کمبود پرستار فراخوان جذب با قراردادهای ۸۹ روزه داده است اما خانه پرستارمی‌گوید این قراردادها «استثمار نیروی کار» است.

به‌عبارت دیگر، حتی در این شرایط دولت ایران حاضر نشده وضعیت شغلی و استخدامی پرستاران را بهبود دهد و دانشگاه‌های علوم پزشکی حتی در آگهی جذب ۸۹ روزه متذکر شده‌اند «انعقاد قرارداد پاره وقت هیچ‌گونه تعهد استخدامی برای دانشگاه ایجاد نخواهد کرد.»

فرخوان قراردادهای ۸۹ روزه در حالی منتشر می‌شود که سعید نمکی، وزیر بهداشت وعده داده بود پرستاران که به مراقبت از بیماران مبتلا به کرونا مشغولند در اولویت استخدام قرار خواهند گرفت.

در سال‌های گذشته پرستاران یکی از معترض‌ترین اصناف ایران بودند و بارها اعتراض و اعتصاب کرده‌اند. استخدام رسمی یکی از اصلی‌ترین مطالبات پرستاران در سال‌های گذشته بوده است.

اما جدا از مسئله استخدام‌، رفع تبعیض در دستمزد، تسریع در پرداخت کارانه و اضافه کار چندین ماهه پرستاران از دیگر خواسته‌های این صنف بوده است.

دبیرکل خانه پرستار اخیرا یادآوری کرده بود که «پرستاران در حال حاضر در بین کارکنان دولت، پایین‌ترین حقوق را دریافت می‌کنند. حتی از معلم‌ها هم پایین‌تر حقوق می‌گیرند.»

به‌گفته سازمان بهداشت جهانی هفتاد درصد نیروی شاغل در بهداشت و درمان در دنیا را زنان تشکیل می‌دهند. در ایران شمار پرستاران زن به نود درصد می‌رسد، از این‌رو کمی حقوق پرستاران، علاوه بر تبعیض شغلی نشانه تبعیض جنسیتی هم هست.

اخیرا اصغر دالوندی، رییس کل سازمان نظام پرستاری هم در نامه‌ای به وزیر بهداشت از مطالبات برآورده نشده پرستاران را یادآوری کرده بود: حذف اضافه کاری اجباری، استانداردسازی خدمات پرستاری، شفافیت در شرح وظایف مراقبت‌های پرستاری و حذف کارهای غیر مرتبط، پرداخت معوقات پاداش خدمت بازنشستگان و تعیین استاندارد تعداد پرستار به بیمار به صورت آزمایشی با استخدام نیروی جدید.

ایران برای رسیدن به استاندارد جهانی با کمبود ۲۹۰ هزار پرستار مواجه است. در حال حاضر به ازای هر هزار نفر، در ایران تنها سه پرستار مشغول به کارند.

این کمبود پرستار سبب شده که با شیوع کرونا شمار زیادی از مراکز درمانی مرخصی‌ کادر درمانی و بهداشتی خود را لغو کنند.

رهبر، دولت و مجلس ایران وعده داده‌اند که وضعیت را بهبود دهند. آیت‌الله علی خامنه‌ای رهبر حکومت اسلامی ایران اعلام کرد «مدافعان سلامت»، «شهید خدمت» شناخته خواهند شد.

علیرضا زالی، فرمانده عملیات مدیریت بیماری کرونا هم در نامه‌ای به سازمان برنامه بودجه خواست «پزشکان، پرستاران و کارکنان خدوم و زحمتکش بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی درمانی مشغول مبارزه با کرونا در زمره مشاغل سخت رده‌بندی شوند و آسیب‌دیدگان در زمره ایثارگران به شمار آیند.»

اما شش روز پس ازاعلام رسمی شیوع کرونا در ایران، نرجس خانعلی‌زاده پرستار ۲۵ ساله بر اثر این بیماری فوت شد. او نخستین کادر درمانی بود که درگذشتش به علت کرونا تایید شد.