به مناسبت سالگرد تاسیس جمهوری سوسیالیستی گیلان دریک قرن پیش

 

در تاریخ انقلابات دنیا دیده می شود که هر انقلابی بر ضد و یا به حساب طبقه یا صنف معین صورت گرفته است. در ایران هم انقلاب باید برعلیه سلطنت و مالکیت بر اراضی راه خود را پیموده و صورت محلی به خود بگیرد. ولی چون به علت نیمه مستملکه بودن مملکت ما، عناصر ارتجاعی به کمک های جدی خارجی و مساعدت امپریالیزم مستظهر بوده و از آن جمله امپریالیزم انگلیس که در اختناق ایران رول ژاندارم بین المللی را بازی می کند. بزرگترین پشتیبان ارتجاع درمحوهرنوع انقلاب آزاد کننده است. لهذا نهضت انقلابی باید یک مرتبه برعلیه تمام عوامل ضدانقلابی قیام و اقدام کنند. چنانچه انقلاب محو یک یا دوتای ازاین عوامل سه گانه ارتجاع را منظور نظر قرارداده و ازدیگری ولو بطورموقت صرف نظرکند، بی شک مغلوبیت دامن گیر آن بوده و آن را قبل ازتوفیق به مقصود واجرای آمال نابود خواهد کرد.

در کنگره اول فرقه کمونیست ایران… شعارهای ذیل را به نفع انقلاب ایران که ابتداء خود را از گیلان شروع کرده بود پیشنهاد کرد:
۱-  مبارزه بر ضد امپریالیزم انگلیس.
۲-  مبارزه بر ضد حکومت شاهنشاهی.
۳-  مبارزه بر ضد خان ها و ملاکین عمده؛

و انتشارعملی شدن آن را ضروری وحتمی می دانست؛ ولی کوچک خان وهیئت حکومت او قادر به فهم این مسئله نبودند … اختلاف نظر درمسائل اساسی انقلاب بین کوچک خان و کمیته مرکزی فرقه کمونیست ایران هرروزه شدیدتر می شد و ازاین جهت روحیه وحرارت انقلابی دسته جات فرونت شدیدأ رو به ضعف می رفت وکوچک خان به مناسبت عدم توانائیش در تغییر دادن این حوداث… کمیته مرکزی فرقه را مقصر و مسبب معرفی کرد… درتاریخ۱۹ژویه۱۹۲۰ به جنگل فومن رفت… در نتیجه احسان الله خان که یکی از نزدیکترین هواخواهان سابق کوچک محسوب بود در رأس کمیته انقلابی قرارگرفت و پروگرام کمیته انقلاب به طریق ذیل تعیین شده و اعلان گردید:

 ۱- تشکیل قشون سرخ ایران. ۲- حمله به تهران. ۳- محو و انقراض هر نوع قواعد و رسوم ملوک الطوایفی و رفع احتیاجات شهر و ده. ۴- برقراری مناسبات تجارتی معمولی با روسیه و حکومت شوروی آذربایجان. این نیمه پروگرام کمیته انقلابی هم قادر به تغییر وضعیت نشد. تجزیه و متلاشی شدن فرونت ها کمافی السابق ادامه داشت. مأمورین و جاسوسان انگلیس و شاه از کوچکترین عدم موفقیت انقلابیون استفاده کرده و با عملیات خود بیشتر سبب مغلوبیت می شدند. این وضعیت پس از فرمان شاپور فرمانده کل قوای انقلابی که با فقدان وسایل ضروری حربی در ظرف ۱۵ و۱۶ اوت یورش به قزوین را تصریح کرده و امر می داد ظاهر و خود این حمله به شکست فاحشی در فرونت منتهی گردید.

 بعدهاهم عملیات با عدم پیش بینی توسعه می یافت اکثریت کمونیست های ایران جدأ همکاری و ادامه عملیات با کوچک خان را رد کردند؛ ولی عده دیگری که در راس آن حیدرخان عمواوغلی قرار گرفته بود نه اینکه فقط ادامه عملیات و همکاری با کوچک خان وجنگلی ها را مفید، بلکه ضروری و لازم دانسته از نو شروع به مذاکره با کوچک خان کرده با نتیجه جناح چپ جنگلی ها (احسان الله خان) با جناح راست آن (کوچک خان) را آشتی و صلح داده و متفقأ حکومت تازه تشکیل دادند.

حسان الله خان

اما با همه این اقدامات فتح وپیروزی را نتوانستند تأمین کنند. روح تازه موقتی مجددأ به شکست فاحشی تبدیل یافته و سریعأ از طرف قوای حکومت تهران حملات پی در پی به گیلان شروع شد. پیشرفت های موقتی احسان الله خان هم که از طریق کوه های مازندران قصد فتح تهران را داشت به مغلوبیت منتهی شد، حملات بریگارد قزاق ایرانی با شدت و جدیت فوق العاده ادامه یافت. نزدیکان و اطرافیان کوچک مرعوب و متزلزل شدند، خالو قربان به دولت تسلیم شده و قوای دولتی را در تصرف نقاط مخفی جنگل که اردوگاه انقلابیون بوده است رهنمائی و کمک می کرد. کوچک خان قبل ازفرارش با حیدرخان منازعه نموده او وعده از رفقای او را تیرباران کرد. پس از این جلادی بی رحمانه آماده فرار شد؛ ولی به فرار موفق نشده و پس از اندکی متواری بودن بوسیله قزاق ها کشته شد.
احسان الله خان که ادامه مبارزه با قوای شاهی برایش خارج از حدود امکان بود مجبور به مهاجرت به آذربایجان(باکو) شده و دوره انقلاب گیلان که مدت عمر آن بیش از۱۸ماه نبوده است به این طریق خاتمه یافت.
برگرفته از ستاره سرخ ارگان فرقه کمونیست ایران

تهیه از حسین بهادری