نگارنده: عبدالواحد حليمزاده" صلحجو"

 

             عجايب خانه موزیم ملی ازتجاوزتا بازارهای بین المللی         

       کشوری که امروزبنام افغانستان یادمیگردد، ازعظمت ، شکوه ، جلال تاریخی ویکی ازشاهراه های کاروانهای بزرگ قاره آسیا بشمارمیرفت

        بشهادت تاریخ ازاینجا پیام زندگی درسپیده دم تاریخ با روشن بینی غنای فرهنگی پرجلال آغازگردید وبحق آنرا گهواره تمدن جهان واصل منشاء ومبداء مدنیت ریگ ویدا واوستا نامید
روزگاری صاحب هزاران رجال آزادیخواه ، مورخان،  صاحبنظران، شاعران، ادیبان، عرفا وهزاران معبر، مشعل ،خودآباد،آتشکده، نیایشگاه، بتکده، مینا،آشا،کوشا، بودا وهزاران دبستان ، دبیرستان، قصر و دلکشا، باشگاه و نوبهار وهزاران دیگری را درسینه وادی های کوهستان واماکن این سرزمین میتوان یافت که نمای یادگارهاویادمانهای مدنیت است که پشت سرگذشتانده است.

     بادستیاری چراغ همین اسناد، مدارک وواقعیتهای هزاران سال قبل اسرارمجهول انباشته در موزیم ها، گالری ها، موزه ها و نمایشگاهها چشمان باز ودرخشان میدهد که درکشورعزیز ما پس ازگذشت روزگار تجاوز و جنگ ، برای اولین مرتبه درسال ۱۲۹۷خورشیدی مطابق ۱۹۱۹میلادی آوانیکه خورشید استقلال برفرازکشور می تابید درباغ بالای کابل امروزی قرارداشت که درآن روزگارآنرا عجایب خانه میگفتند و واقعاتصویری معین ازعجایب ،خلقت ، کارنامه های تاریخی پرشکوه ، دوره های مختلف شاهان،امپراتوران، کشورکشایان که شامل آثارسنگی، مجسمه های پیش ازمیلاد، سکه های دورانهای مختلف ،آثارخطی، پارچه ها و فارمهای برنجی، مسی، سفالین نقاشی شده ازگل پخته وخام ، آئینه های برنجی،انگشتر ودستبند، اسلحه ، کارد و پیشقبض، نیزه ، قیزه اسپ لاجوردنگین وصدها وهزاران نمونه های بارزدیگر دراین موزیم وجودداشت تاآنکه در۲۵عقرب سال ۱۳۰۳این عجایب خانه به ارگ موجود انتقال یافت که متأسفانه اغتشاش قدرت وقدرت طلبی که برای برانداختن رژیم امانی براه انداخته شد، سبب غارت وچپاول بسیاری ازاین آثار تاریخی گردید.

    دراواخرسلطنت محمدنادر بود که آثارباقیمانده این عجایب خانه به دارالامان کابل انتقال یافت وبنام موزیم ملی مسمی گردید وتوجه کارشناسان، پژوهشگران، کاوشگران، باستان شناسان، محققین، فرهنگیان ودانشمندان را جلب نمود وبرای اولین مرتبه درسال ۱۹۳۳بود که غرض تحقیق،همکاری وبررسی توجه کارشناسان فرانسوی وامریکایی را جلب نمود که بالآخره منجربه عقد قراردادها ،همکاری، کاوشگری وحفریات گردید.
   درزمان پادشاهی محمدظاهر بود که موزیم ملی افغانستان به عضویت سازمان علمی یونسکو پذیرفته شد.
     با توجه به این امربود که حفریات وکاوش درآق کپرک ، مندیگک،هده، غازی آباد، سرخ کوتل، کول چمن حضوری ، بگرام، کول چمن، دهمزنگ، تخت جمشید، طلا تپه وغیره صورت گرفت. جریان تحقیقات وکاوشهای سال ۱۹۳۳توسط متخصصین فرانسوی درامریکای تحت نظر پومپلی آغازیافت؛ نتایج بدست آمده نشاندهندۀ این واقعیت است که مشابهت های زیادی میان مدنیت های بین النهرین ومصربا حفظ برتری های بیشتری مشاهده کرده است، دارای تاریخ بیش ازششهزارسال قبل ازمیلاد میباشد. 
    این یک واقعیت انکارناپذیراست اگربگويیم که کشورما یکی ازبزرگترین مدنیت های جهان بوده وآنچه تا حالا کشف شده وآنچه بالاثر تجاوز بیگانگان ازبین برده شده ، به یغما رفته ویا ازانظاربیننده پنهان شده ودربازارهای بین المللی سرگردان است وبسیاری هنوز، سربرآستان هزاران من خاک نهاده موفق بکشف آن نشده، تازمانیکه در دل انباشته زمین پاره نگردد وقلب پرتپش آن فریاد دادخواهی نماید، جزء تاریخ کشورماست.
       برویت اسناد تاریخی وشواهد، کشورما از بزرگترین مدنیت های مجسمه سازی ، هیکل تراشی، پیکرتراشی ونقاشی جهان بوده ودرغنای فرهنگی جهان نقش حیاتی داشته که تنها کشف دوهزاروسه صد مجسمه گچی ازمعبد تپۀ هده جلال آباد نمايی ازغنای بزرگ فرهنگی کشوری است که ازگزند وآسیب زمان جان بسلامت برده است ،نمای مهد درخشان مدنیت بزرگ این حوزه بود؛ اینکه امروز باچه سرنوشتی مانند هزاران دیگر روبروست، آگاهی از آن دردست نشرنیست.
    بهمین ترتیب باساس یادداشتهایی که درسالنامه ۱۳۱۷نشریافته نمای کشفیات وتحقیقات بیشتر درنواحی مختلف کشورتوسط دانشمندان چون موسیوهاکن ، موسیوگرشمن وسرجان مرشل صورت گرفت. 
    اقسام اسلحه باب، نوک خنجرچودنی،هاون، اشیای استخوانی، اشیای مروج منزل، گیلاسها، آبخوره های کوچک خاکی رنگ، جامهای سرپوش داربزرگ با تزئینات خط دار، جام های نقاشی شده ، ظروف رنگارنگ وبا رنگهای الوانو به اشکال هندسی ساده ومرتبانهای کلان وغیره کشف که نمای شفافیت وغنای فرهنگی این خطه مربوط دوران قبل ازمیلاد میباشد.
    همه ای این گنجینه ها به موزیم ملی کابل با امانت داری تمام جمع زیورات واسباب طلایی انتقال یافت، دارای ارزش تاریخی بزرگ بود که زمانی ازبهترین موزیم های منطقه بشمار میرفت که امروزمتاسفانه بگوشه عزلت وفراموشی سپرده شده با سوز وگداز ایجاب تأمل ودقت بیشتررا مینماید.