پیوست به گذشته

 

جعلیات و حقایقی در باره گذشته شوروی و

 روسیه سرمایه داری امروز

….

 

جعلیات و حقایق
پشت پرده کنترل
انفجار اتمی "چرنوبیل"

ایگورلیگاچف

ترجمه "م. شیزلی"

(6)

….

 

3/3

 

 

امداد گران- چرنوبیلی ها- آثار ناشی از انفجار راکتور برق نیروگاه اتمی چرنوبیل را از میان برداشتند و اینک، قبل از هر کاری، باید لایه های دروغ را دفن کرده، واقعیات را روشن سازند وجعلیات کینه توزانه را افشاء کـنند.
       در کار از میان برداشتن پیامدهای انفجار، بیش از ۵٠٠هزار نفـر شرکت کـردند. بیش از ١۳٠هزار نفـر ساکن منطقه، به مکان های امن منتـقـل شدند.
        ۵٦٠هزارمترمربع مسکن در اختیار انتقال یافتگان گذاشته شد، شهر سلاووتیچ برای پذیرش ٢٠ هزار نفـر تجهیز گردید.
       دولت، لیستی مرکب از ۵۷٦هزار نفـر برای ارائه خدمات پزشکی سیستماتیک در مقابل آلودگی به تشعشات رادیواکتیو و کنترل آن را تنظیم کرد.
        ١٢٠٠   آزمایشگاه رادیولوژی برای کـنترل تاثیر تشعشعات اتمی بر روی محصولات روستائی راه اندازی شد. محصولات ٢میلیون و٣٦٠هزار هکتار اراضی کشاورزی برای بررسی قابلیت مصرف آنها، معاینه به عمل آمد. فعال کردن میلیونها متر مربع اراضی متوقف گردید. سه بلوک نیروگاه اتمی مجددا مورد بهره بداری قرار گرفتو بلوک چهارم منفجر شده در تابوت مخصوصی بسته شد.
       فاجعه ملی حادثه انفجار نیروگاه اتمی چرنوبیل، زمانی روی داد که، اتحاد شوروی هنوز یک قدرت بزرگ جهانی بود، مرحله اول نوسازی تازه آغاز شده بود، کشور هنوز سرپا بود، نوسازی ها در چهار چوب سوسیالیسم، برای بهسازی، نه تخریب آن، پیش می رفت. کشور شوراها، همه نیرو و توان خود را بکار گرفت و به تنهائی و بدون کمک خارجی، خطر مرگبار هسته ای را رفع کرد. اگر چنین حادثه ای در روسیه سرمایه داری اتفاق می افتاد، تمام کشور ویران می شد.
        در اینجا، لازم است به شرح مفـصل سازماندهی کارهای بازسازی گسترده، در شرایط بویژه بپردازم. چنین فرصتی هیچگاه نبود. با این همه، بعدها، پس از پایان کارهای حادثه انفجار، سیاست ها واژگـون گردید و یا بطوری که، "ب. ای. آلـئـینـیک" شاعر شوروی ترسیم می کـند، روباه تزئین شده، با تخریب اتحاد شوروی، به طرز غریبی همه آنچه را که برای نجات صدها هزار انسان شوروی از خطر حمله هسته ای انجام شده بود دگر گونه جلوه داد.
       به این ترتیب، بیست سال قبـل، ٢٦آوریل سال ١۹٨٦، نیروگاه اتمی چرنوبیل، در اثر تخلـف جدی از مقررات استـفـاده، دقیقا، با مسدود کردن تجهیزات حفاظتی و خاموش کردن کامل سیستم خنک کـننده اضطراری، راکتور چهارم آن منفجر شد.

مواد رادیوآکـتیویته در فضا پخش شد، آتش سوزی روی داد. آتش، به سرعت خاموش گردید، متاسفانه، دو نـفـر در اثر آتش سوزی کشته شدند.(توضیح مترجم: با توجه به این که، مترجم، حوادث منجر به تخریب سوسیالیسم و تجزیه اتحاد شوروی را از همان ابتدا، تعقیب کرده است، یادآور می شود که، حادثه انفجار در راکتور چهارم نیروگاه اتمی چرنوبیل، در جریان یک بازرسی پیش بینی نشده غیر منتظره، همانطور که نویسنده اشاره کرده است، درنتیجه « مسدود کردن تجهیزات حفاظتی و خاموش کردن کامل سیستم خنک کـننده اضطراری» توسط متصدی امر، مدتی پس از فرود آمدن یک هواپیمای ورزشی آلمانی در میدان سرخ مسکـو روی داد.

 بنابراین، انتظار می رفت، نویسنده همین کتاب، مسئله بازرسی پیش بینی نشده در نیروگاه، ارگان سازمانده آن، ترکیب اعضای هیئت بازرسی و علل احتمالی این عمل اوپراتور و سرنوشت بعدی وی را نیز تحلیل و بررسی می کرد.

 بویژه اینکه، در سالهای پروسترویکای گارباچف، از زبان انسانهای زیادی در محافل خصوصی این جمله شنیده می شد: « بزودی، اتحاد شوروی را از بین می بریم».

سؤال اساسی این است که آیا فرود آمدن هواپیمای ورزشی در میدان سرخ، حادثه انفجار در نیروگاه چرنوبیل و رویدادهای دیگر،از جمله، ظهور شیادانی نظیر کاشپیروفسکی، چوماک، نشانه سوراخ – سوراخ شدن حزب کمونیست و حاکمیت شوروی بواسطه امپریالیسم جهانی و تشدید فعالیت نیروی تخریب داخلی نبود؟).
       نظیرچنین حادثه ای با احتساب پیامدهای آن، در جهان روی نداده است. رهبری کشور، پیش از همه، لازم بود، علل حادثه و مقیاس آن را بررسی و ارزیابی کـرده، اقدامات فوری اولیه را بکار گیرد. این هم نیازمند زمان بود. از همه مهم تر، این بود که، تصمیم گیری عجولانه و نا محتاطانه، باعث ترس وهراس میلیون ها مردم نگشته و موجب افزایش تلفات انسانی بیشتر نگردد.
       یک روز بعد از حادثه انفجار، ٢۷آوریل، گروه عملیات سریع هیئت سیاسی حزب کمونیست اتحاد شوروی و کمیسیون دولتی تشکیل شد.
       گروه عملیات سریع هیئت سیاسی، اولین جلسه خود را ٢۹آوریل تشکیل داد، پس از آن جلسات روزانه، در طول نیمه اول ماه مه، حتی روز اول ماه مه بر گزار می شد. در دوره های اولیه که از میان برداشتن سریع پیامدهای حادثه ضروری بود، هیئت سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحاد شوروی هم، هر هفته اوضاع منطقه حادثه را مورد بررسی قرار می داد.
       مقر گروه عملیات در مسکو و کمیسیون دولتی در محل حادثه واقع بود. اعضای گروه، وزیران و رهبران موسسات علمی، در صورت نیاز، به مناطق تحت تأثیر مواد رادیوآکـتیو، اعزام می شدند. گروه عملیات از ماه آوریل سال ١۹٨٦تا ماه ژانویه سال ١۹٨٨، یعنی بیش از یک سال و نیم، به کارش ادامه داد. ٤٠ جلسه برگزار کرد، عملا مسائل زیادی حل وفصل گردید، توده های مردم نجات داده شدند.
       ن.ای. ریژکوف(عضو هیئت سیاسی، نخست وزیر اتحاد شوروی، مسئول گروه)، ای. ک. لـیگاچوف، عضو هیئت سیاسی (دبیر کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحاد شوروی)، و. م. چبریکوف(رئیس کمیته امنیت ملی اتحاد شوروی)، و. ای. واراتنیکوف(نخست وزیر جمهوری سوسالیستی فدراتیو روسیه)،اعضای مشاور هیئت سیاسی: و. ای. دولگیخ(دبیر کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحاد شوروی)، س. ل. ساکالوف(وزیر دفاع اتحاد شوروی) و و. آ. ولاسوف وزیر کشور اتحاد شوروی، اعضای گروه عملیات سریع بودند.
       یو. پ. باتالین، گ. ای. مارچوک، و. س. موراخووسکی، معاونان نخست وزیر اتحاد شوروی، ای. پ. یاستربوف، آ. گ. مانیکوف، مسئولان شعب کمیته مرکزی حزب کمونیست، آ. پ. الکساندروف، صدر هیئت رئیسه آکادمی علوم اتحاد شوروی، یو. آ. ایزرائیل اوف، صدر کمیته دولتی هواشناسی، ای. پ. سلاوسکی، وزیر وزارت خانه ساخت ماشینهای متوسط، آ. ای. مایورتس،وزیر انرژی، م. ای. شادوف، وزیر صنایع زغال سنگ، ن. س.   کاناروف، وزیر راه آهن، و. ای. آریستوف، وزیر بازرگانی خارجی، س. ف. آخرامی اوف، رئیس ستاد مرکزی وزارت دفاع اتحاد شوروی، ای. ی. چازوف، وزیر بهداری اتحاد شوروی ومعاون اول وی، او. پ. شئپین، آ. ای. پاتاپوف، وزیر بهداری جمهوری سوسیالیستی فدراتیو روسیه، آ. گ. کاوالیوف، معاون وزیر امور خارجی اتحاد شوروی، سه نفر از آکادمیسین ها، و. آ. لگاسوف، ای. پ. ولیخوف، آ. م. وارابیوف و دیگران، همیشه در کار گروه عملیات سریع و جلسات آن، شرکت می کردند. روزنامه های «پراودا» و «سووتسکایا راسیا» و سر دبیران آنها، و. گ. آفاناسیوف و و. و. چیکین، در امر روشنگری بمنظور از میان برداشتن پیامدهای حادثه، نقش بسیار ارزنده ای داشتند.
       برای از میان برداشتن پیامدهای این حادثه، آکادمی علوم اتحاد شوروی، ٢١ وزارت خانه، ٤ دانشکده علمی، ارگانهای رهبری کشور، مرکزی و محلی جمهوریهای روسیه، بلیو روس، اوکرائین و نیروهای مسلح اتحاد شوروی وارد عمل شدند.
       معاونان نخست وزیر، ب. ای. شربـین، یو.د. سیـلایـوف، و. ک. گوسیـوف و گ. گ. ودرژنیکـوف، به نوبت، کار کمیسیون دولتی را در محل حادثه، رهبری می کردند.
در سال ١٩٨٦، وزارتخانه انرژی اتمی، مرکز علمی طب رادیوآکـتیو، شورای هماهنگی مقابله با حوادث، تشکـیل و مستقیما وارد عمل شدند.
       همانطور که توضیح دادیم، عالی ترین ارگان های حزب کمونیست و دولت اتحاد شوری، کار سازماندهی و رهبری از میان برداشتن پیامدهای حادثه را بر عهده گرفتند. رهبران پرتوان، سازمانگران کارآزموده و دانشمندان آگاه کشور، به این کار جلب شدند. اینها، انسان های سیستم شوروی و هر یک شخصیت بارزی بودند. هیچیک از آنها، در انجام مسئولیت های محوله، علیرغم احتمال خطرات سنگین، کوتاهی نکردند.
       گروه عملیات سریـع هیئت سیاسی، با بهره گیری از کمک های دائمی و گسترده دانشمندان و متخـصصان، تدابیر بسیار جدی برای از میان برداشتن و جلوگیری ازگسترش پیامدهای ناگوار حادثه انفجار نیروگاه چرنوبیل، تقویت امنیت نیروگاههای اتمی، مدرنیزه کردن و ساختن راکـتورهای اتمی نـسـل جدید، اندیـشیده و به کار بست و اجرای کامـل تـصـمیمات هـیئت سیاسی را زیر نظر خود گـرفت.

این گروه بخوبی از عهده کار هماهنگی همه تلاشهای کشور، حزب، ارگانهای علمی و اقتصادی برای تحـقـق اقدامات لازم، تعـیین اولویت زمانی برای اجرای امور تأخیرناپذیر، برآمد.
       گروه عملیات سریـع در سه جلسه اول خود، ٢۹، ٣٠ آوریل و اول ماه مه، مسئـله اوضاع رادیوآکـتیوی نیروگاه چرنوبیل و مناطق نزدیک اطراف آن، سازماندهی ارائه خدمات پزشکی به مردم، کوچاندن مردم شهر پریـپـیـات(Pripyat)، شرکت واحدهای وزارت دفاع در عملیات رفع پیامدهای حادثه و توزیع ١٠ هزار تن سهمیه مواد غذائی بین انتقال یافتگان را مورد بررسی قرار داد. درست همین روزها، ٢هزار نفر پرسنل نظامی از واحدهای شیمیائی نیروهای مسلح، به محل حادثه رسیدند و کار پاکسازی محوطه نیروگاه و مناطق مسکونی همجوار از تأثیرات اتمی را آغاز کردند.
       دوّم ماه مه، نیکلای ریژکوف و ایگـور لیگاچوف از محل حادثه و مناطق مسکـونی انتقال یافتگان بازدید کردند. آنها، با حضور ب. ای. شربـین، صدر کمیسون دولتی و رهبران اوکرائین، وضعیت منطقه را در محل بررسی کرده و در جریان تماس مستقیم با مردم مطمئن گردیدند که، کارهای ضروری سازماندهی شده است. در ضمن آن، معلوم گردید که، در سازماندهی ارائه خدمات و کمکهای پزشکی مورد نظر به مردم نواقصی وجود دارد.
       همچنین، همانجا تصمیم گرفته شد، همه ساکنان منطقه ای به شعاع ٣٠ کیلومتر در اطراف نیروگاه، به مکان امن تری کوچانده شود. انتقال مردم همان روز آغاز شد. حضور هیئت ما در منطقه و تصمیمات اتخاذ شده، در روزنامه ها، رادیو و تلویزیون وسیعا انعکاس یافت. ١٤ماه مه، میخائیل گارباچف از تلویزیون سخنرانی کرد. در واقع، این، مراجعه به مردم اتحاد شوروی بود.
       لازم به یادآوری است که، در تمام جلسات گروه عملیات سریع، صرفنظر از اهمیت مشکلات دیگر، مسئله کوچاندن ساکنان منطقه، اسکان و تأمین شغل آنها، پرداخت حقوق، تحصیل دانش آموزان در مدارس، ارائه خدمات پزشکی به مردم، تأمین «مواد غذائی سالم»، پاکسازی منطقه از تأثیرات تشعشعات اتمی و ساخت منازل جدید برای مـنتـقـل شدگان، مورد بحث و بررسی قرار می گرفت. یعنی، درمرکز عاجلترین برنامه های هیئت سیاسی و گروه عملیات سریع آن، شورای وزیران و کمیسیون دولتی، ارگانهای حزبی و دولتی اتحاد شوروی، انسان و تأمین مایحتاج ضروری آن، قرار داشت و اجرای همه برنامه ها، کنترل می شد.
       از جمله، در جلسه ١٢ماه مه، درمورد مسئله ضرورت و ترتیب انتقال کودکان، زنان باردار، مادران شیرده از شهر کـیف و مناطق مسکونی همجوار تصمیم گرفته شد.
       درست همان روز، او. پ. شیـپیـن، معاون وزیر بهداری و یو. آ. ایزرائیل، رئیس کمیسیون دولتی با هواپیما به شهر کیف رفـتند و ١٣ ماه مه، با شرکت وزارت بهدای و آکادمی علوم اوکرائین جلسه مشورتی تشکیل دادند و پس از بررسی اوضاع، بدین نتیجه رسیدند که، منتقـل کردن افراد نامبرده اخیر، ضرورتی ندارد.

همچنین بر این موضوع تأکید شد که، « ارزیابی وزارت بهداری اوکرائین از وضعیت رادیوآکـتیو اشتـباه بوده، اقدامات شتابزده و توصیه ها که، باعث بروز ترس و وحشت و شایعات دروغ در میان مردم کـیف شده است، بی اساس بوده است».
       همراه با آن، اهالی برخی مناطق آلوده به مواد رادیوآکـتیو، تا جائی که، میزان آن، برای سلامتی دهها هزار زن و کودک مضر نبود، تابستان همان سال، در تفریحگاههای دانش آموزی، استراحتگاهها و نقاهـتگاهها اسکان داده شدند.
       انبوه مردم ، ازجمله، در اوکـرائین، ٤٣١ هزارنـفـر مورد معاینه پزشکی قرار گرفتند. ٢٠۹ نفـر، به تشعشعات اتمی آلوده شده بودند. تا پایان سال ١۹٨٦، با احتساب آن ٢نفـر که،هنگام انفجار در نیروگاه اتمی، روز ٢٦ آوریـل کشته شده بودند، ٢٨ نفـر مردند.
       کارهای تأخیرناپذیری که، می بایست مستقما در خود نیروگاه و نزدیکیهای آن انجام شود، سریعا مشخص گردید. محدود کردن کانونهای حادثه، جلوگـیری از نفوذ سوخـت اتمی گـداخته به زمین و مواد رادیـوآکـتیـویته، به رودخانه پریـپـیـات(Pripyat) که،آن خود، به دریاچه کـیف می ریزد، جزء کارهای تأخیر ناپذیر بود. آلوده شدن آب رودخانه پریپیات به مواد رادیوآکتیو، می توانست حوزه رودخانه دنئپر را که، منبع تأمین آب آشامیدنیها میلیونها مردم اوکـرائین است، آلوده سازد. که خود این می توانست، به فاجعه عظیم تری تبدیل شود.
       خلاصه اینکه، کارهای منحصر بفردی در شرایط بویژه سخت، برای ساختن سیستم دفع حرارت بمنظور جلوگیری از تخریب فونداسیونهای بتونی راکـتورهای اتمی با سوخت هسته ای گداخته و ممانعت ازآلوده شدن آبهای زیر زمینی و مخازن آب به اجرا درآمد. همراه با آن، بمنظور جلوگیری از آلوده شدن منابع آب به مواد رادیواکـتیو، تجهیزات هیدروتکنیکی وسیع، سدها، چاهها، ساخته شد و با پاشیدن ماده خفه کـننده مواد ردایواکـتیو، از ریزش سواحل رود پریـپیـات جلوگیری به عمل آمد(٤ماه مه).
       در هر حال، مقدار قابل توجهی مواد رادیواکـتیو، از راکـتور منفجر شده پخش شده بود که با استفاده از ماسه، گل، سرب و اسید بوریک دفـن گردید. خلبانان هلی کوپترها، ۵ هزار تن از این مواد را از هوا ریختند. در این کار، خلبانان مهارت و قهرمانیهای بزرگی از خود نشان دادند. تا تاریخ ٦ماه مه، پخش مواد رادیواکـتیو صدها برابر کاهش یافت، اما، هنوز زیاد بود.
       همزمان با این کارها، کار دفن راکتور چهارم و راه اندزی مجدد سه راکتور نیروگاه نیر به پایان رسید.
       کمیته دولتی هواشناسی با استفاده از تجهیزات هوائی و زمینی، اجرای همه تصمیمات مبنی بر دفع آثار حادثه و انتقال ساکنان منطقه را زیر نظر داشت. مثلا، در اواسط ماه ژوئن سال ١٩٨٦، کمیته دولتی هواشناسی با استفاده از عکس برداری های هوائی و زمینی، وضعیت رادیواکتیو در٤۵٨ منطقه مسکونی اوکرائین را مشخص نمود. به جمهوریهای روسیه و بلاروس، پیشنهاد بازگردندن اهالی ٢٣۷مرکز مسکونی داده شد. زیرا، تصمیم به بازگرداندن اهالی هر منطقه، بعد از بررسی جداگانه و مشخص، گرفته می شد.
       در مجموع، ١٣٠هزار نـفـر کوچانده شدند. تعـداد قابل ملاحظه ای از آنها در در اماکن تازه ساز اسکان یافتند. برای کارکـنان نیروگاه، شهر مدرن سلاووتیچ(Slavoutich)، با تمامی امکانات شهری، مدارس، مهد کودکها، مراکز پزشکی، استخرها و سالن های کـنسرت، ساخته شد.
       یک نمونه دیگر. بعد از معاینه دقیق فرآورده های خوراکی روستائی، فعالیت در١۵٠هزار هکتار از اراضی زیر کشت، ممنوع گردید.
       گروه عملیات سریع و کمیسیون دولتی، عمدتا، توجه خود را به اجرای تصمیمات گرفته شده در رابطه با کارهای بازسازی، معطوف داشتند. ارگان های حزب کمونیست اتحاد شوروی، بطرز بسیار گسترده ای به این کار جلب شدند.

 در جلسات گروه عملیات سریع، نمایندگان وزارتخانه ها، کمیته های ایالتی، کمیته های اجرائی استانها، رهـبران اوکـرائین، روسیه و بلیوروس نیز شرکـت می کردند. برای اجرای بـرخی تـصـمیـمات، چند ساعـت و برای بـقـیه کارها، ٢ـ ٣ روز مهلت تعـیین می گـردید.
       گروه عملیات سریع، با شرکت دانشمندان، شعـب کمیته مرکزی حزب و شورای وزیران، پروژه کارهای کم وبیش بزرگـتری را که، اجرای آنها به زمان زیادتری نیاز داشتند، تدوین و به هیئت سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست و شورای وزیران اتحاد شوروی ارائه می کرد.
همه تصمیمات اصولی دفتر سیاسی و دولت، بر مبنای توصیه های دانشمندان، گرفته می شد. دانشمندان و مجامع علمی موظف بودند، پیشاپیش، پایه های علمی مصوبات را مورد تحقـیـق و بررسی قرار دهـند.

٭٭٭٭٭

هیئت سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحاد شوروی در جلسه اختصاصی خود در ماه ژوئن سال ١٩٨٦، پس از ارزیابی نظرات متخصصان درباره حادثه انفجار در نیروگاه اتمی، گزارش کمیسیون دولتی راجع به حادثه را مورد مطالعه و بررسی قرار داد. در ارتباط با این مسئله قرار صادر کرد. گزارش این جلسه دفتر سیاسی و تدابیر اتخاذ شده برای تأمین امنیت نیروگاههای اتمی در مطبوعات شوروی انتشار یافت.

 در ماه ژانویه سال ١٩٨۷، با هدف اعمال کـنترل بر اجرای مصوبه مزبور، کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحاد شوروی، باشرکت دانشمندان و متخصصان، تکنسین ها و طراحان، جلسه مشاوره برگزار کرد. در باره مدرنیزه کردن سیستم اتمی وقت و تسریع تعویض آنها با راکـتورهای الکتریکی آبی – ١٠٠٠، اتوماتیزه کردن کامـل سیستم هدایت کـننده و حفاضتی راکـتورها تصمیم گرفت.

 تدابیرمشخصی برای ساختن راکتورهای حرارتی خنک شونده با گاز، در کوتاه مدت اتخاذ کـرد. دفتر ویژه طراحی تشکیل گردید. بهره برداری از دو دستگاه اتمی تازه آزمایشی - صنعتی در پنج ساله هشتم(سالهای ١٩٩١ـ ١٩٩۵) را پیش بینی کرد. کارهای بسیار جدی در زمینه مدرن سازی راکتورهای اتمی موجود، ارتقاء کیفیت آموزشی و مهارت کادرهای شاغل در راکتورها به اجراء گذاشته شد.