اردوو وزارت دفاع ملي درگذرزمان

استاد( صباح ) « پيوست به گذشته ، ادامه دارد ... »

آنکه دوستداروطن است،اسرارمیهن رابه دسترس دیگران نمی دهد . وطن دوستی بدون پاسداری ازدارایی های مادی ومعنوی آن حاصل نمی شود.آنکه درک درستی ازمنافع ملی نداردو به آسانی به آنچه به عنوان منفعت ملی تلقی می شود،آسیب می زند،نمی توان  اورا دوستداروطن دانست.

سلام وپيام خود را

به نام پرشکوهي آزادي

به قامت بلند مردانگي

که ازجلال وشکوهمندي اش

بشارت زندگي وشگفتن جوانه ها ميرسد

هزاران درود گرم خويشرا

به نام جاودانه آزادي

که يادگارخون رفتگان ماست

برروي سبزه هاي زردوخشکيده چمن

وميراث بجا مانده يي آزاد گان است

                                      ميرسانم .

هرکشوروملتی برای دفاع ازحاکميت ملی ، تماميت ارضی واستقلال سياسي خود به نيروی مسلح ضرورت دارد. اردوبدون آنکه شکل نظامهای سياسی را درنظربگيريم دردفاع ازسرزمين خود نقش قاطع داشته اند. حتی درتاريخ بسيارديده شده است که اردوي کشورهای بسيارکوچک جانبازانه درمقابل قدرتهای بزرگ تجاوزگرجنگيده اند وتا آنجا که توانسته اند، ازهويت ملی خود وسرزمين خويش دفاع نموده اند. کشورها برای دفاع ازحاکميت ملی وتماميت ارضی خود به نيروهای مسلح ضرورت دارند. اردو ها بدون درنظرداشت چگونگی نظام و گرایش های سیاسی و قومی در دفاع ازسرزمين خود نقش قاطع داشته اند.اردوی ملی افغانستان یکی ازپراعتماد ترین ارگان های نظامی به شمارمی آید، بویژه مردم افغانستان بالای آن اعتماد کامل دارند.

در زمان که درافغانستان تفنگ وجود نداشت تشکیلات اردو به سرلشکرولشکراعم ازتیرزنان نیزه بازان و شمشیر زنان محافظین وغیره بود.الی دوره تیمورشاه درانی اردو افغانستان اردوي دفاعی و تعرضی بود. پس از شازمان اردو افغانستان یک اردو دفاعی بوده است. درافغانستان درطول تاریخ اردو قومی یاغیر منظم وجود داشته ازآن برای دفاع وطن استفاده بعمل آورده شده است . برای بار اولین اردو منظم قومی در قرن هژدهم توسط میرویس خان هوتک بوجود آمد.این  اردو قومی زمانی تاسیس شدکه درشمال خراسسان حکومت شیبانی درجنوب وشرق حکومت بابری ودرغرب حکومت صفویان حکمفرمابوده از مال وجان این ملت استفاده مینمودند. بخصوص حکومتهای ایران ابدالی را دربرابر غلجای وغلجای را دربرابر ابدالی استعمال مینمود. اردو میرویس نیکه درسالهای  ( ۱۷۰۹ــ ۱۷۱۵ در برابر اردوی بزرگ ایران جنگیده از خود شهامت نشان دادند.)

پس ازمیرویس خان پسروی شاه محمود هوتکی ۱۷۱۵ ــ ۱۷۲۵ با اردوی ۲۸ هزار نفری خویش به گلنا اباد حمله نمود بعداز تصرف اصفهان ایران در برابر اردو  استعمار گران روس خودرا وارد صحنه  ساخت. در این اردو فقط چند ضرب توپهای خفیف نوع زنبورک تجهیزات موثر و ثقیل حربی را تشکیل میداد.اردوی شاه اشرف دربرابر اردو شاه طهماسب ،قاجارصفوی و ترکهاغالب گردید.گفته میشودکه ترکها درجنگ با شاه اشرف بیشتر ازهفده هزارتلفات دادند. بالاخره اردو شاه اشرف توسط اردو نادرافشار شکست خورده ازبین رفت.

اولین اردو منظم افغانستان دوازده سال بعد از سلطنت هوتکیان در سالهای۱۷۴۷ ــ۱۷۷۲ در زمان سلطنت احمد شاه درانی ساخته شده است .این اردو مجهز با قطعات توپچی سواره و پیاده نظام بود .احمد شاه بابا ن  فنون جنگ و نظامی را درطول سالهای حکمروائی نادرشاه  افشار فرا گرفت. اساس دولت با ثبات و متمرکز را با یک اردو قوی در کشور گذاشت . سردارمحمدجهانخان پوپلزای سپهه سالار بعدی است که در تشکیل اردو احمدشاه کوشش فراوان نمود.اردوی مستحکم احمد شاه درانی بعد از مرگ وی به پارچه های متعدد تقسیم شد و از طرف پسرانش در مقابل همدیگر در خانه جنگی ها استعمال شد.اردوی زمان احمد شاه بابا متشکل از یک اردوي دایمی و لشکر قومی بود که چندین بار بر هندوستان تاخت و جنگ پانی پات را فتح نمود .همین اردو در زمان تیمور شاه الی شاه زمان پابرجا بود. درزمانیکه احمدشاه بابا درهندوستان چندین بارحمله نمودانگلیسها درهندوستان مصروف تجارت بودند. پس از قرن ۱۶ که کشورهای اروپایی مصروف جهان کشائی بودند انگلیسها در زمره قدرت در اروپا بود. آنها متوجه شدن که مسلمانان کنترول هندوستان را در دست دارند و مسلمانان افغان یگانه مرجع بود که میتوانست بسرعت مسلمانان هند راکمک نمایند. واین یک واقیعت محض است که هندوستان همیشه از راه افغانستان مورد تهاجم قرارگرفته هستی و بود آن ملت فنا شده است. هندوها که در هندوستان اکثریت بودند علاقمندی داشتن تا آنها درکرسی قدرت نشته باشند . این دونکته برای هندها  وانگلیسها خیلی قابل توجه قرار گرفت .

انگلیسها هندوها را کمک نموده درهندوستان یک دولت پرقدرت مراتی ساخته شد.درحقیقت این دولت به نفع افغانهابودزیراشانس اشغال هند از طرف انگلیس خیلی کم بود. ولی احمدشاه با باقوت مراته را برهم شکست وهندوستان به یک کشور ضعیف تبدیل گردید. انگلیسهااهسته اهسته درصحنه سیاسی هند ظهور نمودند تا اینکه در زمان شاه زمان وارد صحنه با افغانستان شده درهند به پیشروی آغازنمودند. دولت انگلیس غرض اشغال هند به خنجر ضرورت داشت تا در صورت پیشروی به هند از عقب به افغانستان خنجر وارد کند این جنجر دولت ناصرالدین شاه وفتعلی شاه قاجاری گردید. در هر پیشروی انگلیس به هند قاجاریان به هرات و قندهار حمله میکردند. قشون ناچار بطرف هرات حرکت میکرد.وهکذا مداخلات انگلیس باعث بروز خانه جنگی ها شد.بدین ترتیب اردو ضعیف شده تا حکومت شاه شجا ع ادامه یافت پس از کشته شدن شاه شجاع ارگ شاهی توسط انگلیسها تاراج شده اردو ازبین رفت.سیستان ،خراسان متعلق به ایران گردید و  الماس کوه نور درهمن دوره تاراج شد.

پارچه پارچه شدن اردو احمدشاه نفاق و خانه جنگی ها باعث سقوط سلطنت سدوزایی ها و دخالت و نفوذ اجانب در کشور گردیده و الی سلطنت امیر دوست محمد خان سبب ازدیاد هرج و مرج و ملوک الطوایفی شد تا اینکه امیر دوست محمد خان در دوره دوم امارت خود ۱۸۰۴ ــ ۱۸۶۱ یک اردو منظم را پایه گزاری نمود که تعداد ان از ۳۰ هزار نفر تجاوز نمیکرد و امیر از ان برای تحکیم قدرت و حفظ جان خود و خانواده خود کار میگرفت به قول تاریخ غلام محمدغبار در دوره امارت امیر شیرعلی خان اساس یک اردوی منظم و دایمی گذاشته شد که افراد ان تحت تعلیم و تربیت نظامی قرار گرفته با ینوفورم نظامی ملبس گردیدند. این اردو ازدسپلین نظامی برخوردار گردیده و دارای صفوف سه گانه پیاده ، سواری و توپچی بوده در قشله تازه بنیاد قلعه شیر پور جابجا شد. به گواهی تاریخ اردو افغانستان ” این اردو مشتمل بود بر ۵۷ غند پیاده ۲۰ غند سواره ۲۶ بطریه کوهی ، سواری و فیلی که مجموعا ً ۵۰ هزار نفر در ان شامل بود به شکل دایمی استخدام گردیدند .متاسفانه شیرازه اردوی منظم امیر شیر علیخان بنسبت  ضعف مزاج امیر که ناشی از وفات پسرش شهزاده و ولیعهد عبدالله قبل ازسوق دادن به جهادی که علیه انگلیسها اعلان شده بود از هم پاشید وخود امیر  به ترکستان رفت پس از چندی در مزارشریف وفات یافت.

بعد از امارت امیر شیر علی خان ، امیر عبدالرحمن خان برای تشکیل اردو دایمی اقدام نمود .امیر عبدالرحمن هفته یک روز را برای امورات نطامی  تخصیص داده بود . این بدلیل بود که امیر درعقب مشاورین متجرب خارجی داشت و هم مصارف اردوی این امیر را انگلیسها میپرداخت.

امیرعبدالرحمن برای انکشاف اردو فابریکه ماشین خانه کابل را که دارای شعبات ریخته گری ، توپ سازی ، تفنگ سازی ، باروت و تولید کارتوس سازی ، اسلحه سرد و غیره بود بنیاد گذاری کرد. در زمان امیر حبیب الله خان اردوي افغانستان انکشافات خوبی نمود . درضمن مدارس تاسیسات تعلیمی اردو را بنیاد گذاشت.از آنجمله مکتب حربیه برای اکمال کادرهای افسری اردو در کابل تاسیس شد که بعد ها به تعداد ۹۰۰ نفر در ان فنون نظامی را می اموختند .در زمان اعلیحضرت غازی امان الله خان به منظور تقویه اردوی افغانستان اسلحه جدید از المان ، انگلستان ، ایتالیا و بلجیم خریداری گردیده که شامل تفنگ های ۱۲ تکه انگلیسی تفنگ های ۱۲ تکه لوچک المانی برای پیاده و سواری ، تفنگ های ۵ تکه ایتالیای برای پرسونل و مرتبات توپچی ، تفنگ های پنج تکه بلجیمی برای ژا ندارم و پولیس ، توپهای ۶ پن توپهای ۹ پن قاطری که( از روسیه خریداری شده بود ) ، توپهای ۱۰۵ ملی متری صحرا (۳۶ پن ) که توسط شش راس اسپ کش می شد . اطریشی ها چهار ضرب توپ برای غازی امان الله خان بخشش کرده بود که در جنگ تل شرکت کرده بود.بعد ها برای بار دوم سلاح جدید از راین میتال جرمنی و فابریکه سکودای چکوسلواکی ”توپها و تانکهای سبک “ خریداری گردید. در زمان غازی امان الله یک قطعه نمونه نیز تشکیل شد ، افسران و معلمین ترکی برای تربیه افسران افغانی استخدام شد ، بعضی افسران برای کسب تحصیلات نظامی به ترکیه و کشور های دیگر خارجی اعزام شدند ، چند بال طیاره وچند ضرب توپ دور برد خریداری گردید . اما طور شاید و باید اردو در زمان سلطنت غازی امان الله خان انکشاف ننمود .زیرا افغانستان یک کشور آزاد بود وهم انقلاب سوسیالستی دراتحاد شوروی مخالف مستعمره جوی بود.تصورنمیشد که انگلیس مداخله کند . اردوی افغانستان درین صده توانست درسه جنگ افغان وانگلیس موفق بدر آید و وطن خویشرا از شر استعمار گران نجات داده آزاد سازند. بعد از سقوط سلطنت غازی امان الله یک دوره اغتشاش در کشور بوجود امده این اردوازبین رفت .

بعداز کودتای ثورپنجاه وهفت خورشيدي اردو ، شوروی با دست بازدر تمام امور کشور منجمله تسلیح ، تجهیز و ارتقای سطح کمی و کیفی اردو دست بکار شد . تا اینکه در اثر تقاضای حکومت وقت افغانستان در سال ۱۹۷۹ قوتهای نظامی شوروی داخل خاک افغانستان شدند. در این زمان الی خروج قوتهای شوروی از افغانستان قوتهای شوروی واردوی افغانستان فعالیت های مشترک داشتند و اردوی افغانستان مجهز با سلاح و تخنیک محاربوی پیشرفته شده و از احضارات محاربوی عالی بر خوردار گردید و تا سطح دفاع مستقلانه ارتقا یافت. درهشت ثورسال ۱۳۷۱ اردو افغانستان که توقع داشت مجاهدین به آنها وحدت نموده درحفظ اردو میکوشند. ولی برعکس تمام سلاح ومهمات افغانستان از طرف مجاهدین به حکومت پاکستان فروخته شدو کشوردردو دهه بدون سلاح واردو باقی ماند.درین دو دهه هرکی هر کاری که خواست بدون کدام مانع اجرا نمود.لا قانونیت وسطح جرم به حد نهائی بالا رفت.تا فعلاً حدود بیشتر از دوصد هزار مجرم و قاتلین بدون محکمه و جزادر کشور آزادانه گشت و گذار می نمایند. جهادی ها به گروه متعلق است که مخالف دولت حزب دموکراتیک خلق افغانستان بودند. درسال ۱۳۷۱ هجری شمسی پس از۱۴ سال جنگ قدرت را بدست آوردند .جهادی ها خود دارای تشکیلات نظامی تنظیمی وقومی بودند .اکثریت جهادی ها مردمان فاقد علم ودانش بودند.در۱۴ سال جنگ تمامی دارائی و هستی اینها از بین رفته بود.پس از رسیدن به قدرت تمامی وسایل وسلاح اردو منظم را به قیمت ارزان وبه نرخ آهن به پاکستان فروختن. جهادیها دارای تشکیلات اردو منظم نبودند صرف متشکل از قوماندان ومجاهدبود.سربازان پیاده این گروه دارای مهارت جنگی قوی بودند.

طالبان دارای اردو قومی نا منظم بودند. بعضی از افسران سابقه دار در حکومت طالبان نیز حضور داشتند.طالبان دارای ۴۰۰ تانک و دوطیاره میک روسی بودند.که تانکهای مذکورا بی نظیر بوتو از روسیه خریداری نموده به طالبان تسلیم نمود.حکوکت طالبان دارای وسایل ترانسپورتی خیلی ضعیف بودند.سربازان طالب از مورال فوقلعاده محاربوی بر خوردار بودند.طالبان دارای ۳ اردوگاه نظامی قوی در ژوره ولایت خوست ، میدان هوائی قندهار ، وتفحصات مزار شریف بودندکه درآن جا سربازان افغانی جنگجویان کشورهای آسیا میانه عرب وچیچین تعلیمات نظامی می دیدند.

اردوي جديد ملي بعدازفروپاشي طالبان تأسيس و هرسال به كمك كشورهاي كمك كنندة توسعه يافته است.

درسال هشتادوهفت  تشكيلات اردوي ملي انكشاف نموده قوماندانيت هاي اساسي شامل پنج قول اردوي زميني ، يك قول اردوي هوايي، يك فرقه مركزي كابل مي باشد كه متشكل ازهفده لوا ، هشتاد دو كندك (پياده، كماندوه، ميكانيزه، حمايه محاربوي، تأميانت محاربوي) و قوماندانيت هاي متوسط حمايوي( تعليم وتربيه، جلب وجذب، لوژيستيك، خريداري، كشف واستخبارات، صحيه ومخابره) مي باشد.

روحيه نظام دموكراتيك و حاكميت قانون

بي طرفي گروهي، سمتي وقومي

هدف، حفظ منافع ملي

هدف، دفاع از تماميت ارضي

هدف، دفاع از استقلال

هدف، دفاع از حاكميت ملي