هیات افغانستان نتایج اولیه در مورد قتل کارگران افغان در مرز ایران را اعلام کرد!
بهرام رحمانی
هیات افغانستان نتایج اولیه در مورد قتل کارگران افغان
در مرز ایران را اعلام کرد!
غروب پنج‌شنبه ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۹، اول ماه مه روز جهانی کارگر بیش از پنجاه نفر از کارگران فصلی افغانستانی که برای یافتن کار وارد ایران شده بودند، در دهانه ذوالفقار به کمین مرزبانان حکومت اسلامی ایران افتادند. پس از دستگیری، وحشیانه شکنجه و حتی تعدادی از آنان را به اجبار لخت کردند و با کابل به جان‌شان افتادند. در میان دستگیر‌شدگان چندین کودک و نوجوان بودند. مامورین روز بعد همه دستگیر شدگان را به کنار رودخانه هریررود بردند و مجبور کردند که خود را به رودخانه خروشان و گل‌آلود بیندازند. تنها چند نفر که می‌توانستند شنا کنند، نجات یافتند.
از میان اجساد چهل و پنج کشته شده، تا کنون هیجده جسد یافت شده است و بقیه مفقودالاثر هستند. تنها دوازده نفر از پنجاه و هفت کارگری که به زور به رودخانه انداخته شدند، توانستند زنده بمانند. در میان کشته شدگان دو کودک ۱۴ و ۱۶ ساله به اسامی محمد جان و عبدالحسین به‌دلیل فقر و فلاکت خانواده راهی ایارن شده بودند. ضربات کابل بر پیکر خونین این دو کودک کاملا مشهود است.
در آغاز تحقیقات مشترک ایران و افغانستان در مورد گزارش‌ها از کشته‌شدن کارگران افغان در مرز ایران، یک مقام ارشد مرزبانی ایران گفته «دشمنان با انتشار اخبار ساختگی و سناریوسازیها، هدفی جز تفرقه‌افکنی ندارند.»
در حالی‌که هنوز نتیجه تحقیقات اعلام نشده، اما برخی رسانه‌های داخل ایران اظهارات و گزارش‌هایی را منتشر کرده‌اند که به‌نظر می‌رسد تنها با هدف رد این گزارش‌هاست.
برای نمونه خبرگزاری دولتی ایرنا از سرهنگ کاظم صمدی، فرمانده هنگ مرزی تایباد، نقل کرده است: گزارش‌ها کار «دشمنان» است که «با انتشار اخبار ساختگی و غیرواقعی درصدد ایجاد تشنج در منطقه هستند و از این سناریوسازیها، هدفی جز تفرقه‌افکنی ندارند.»
سرهنگ کاظمی بدون ارائه زمان دقیقی گفته «شخصا نقطه به نقطه رودخانه هریرود و حاشیه آن را بررسی کردم، اما هیچ آثار و علایمی مبنی بر وقوع چنین اتفاقی را مشاهده نکردم.»
این در حالی‌ست که یک مقام افغان در ۱۸ اردیبهشت ماه گفته بود «جسد ۱۷ تن پیدا شده است». برخی دیگر نیز گفته‌اند «مرزبانان ایرانی بیش از ۵۰ مسافر افغان را شکنجه کردند و ۲۳ تن آن‌ها را به هریرود انداختند.»
از سوی دیگر خبرگزاری تسنیم وابسته به نهادهای امنیتی حکومت اسلامی، در گزارشی گفته «تاکنون هیچ رده نظامی در جمهوری اسلامی که در مرز ایران و افغانستان مستقر هستند، اعم از ارتش، سپاه پاسداران، نیروی انتظامی و مرزبانی این واقعه را ثبت نکرده‌اند در حالی که اگر چنین اتفاقی رخ داده بود، حداقل یکی از این رده‌ها این موضوع را ثبت می‌کرد.»
اما این‌که مقام‌های رسمی، نظامی یا دولتی ایران واقعه‌ای را کتمان کنند یا به‌کلی وقوع حادثه‌ای را تکذیب کنند، تازگی ندارد و این اظهارات گاه با تردیدهای گروهی از ناظران روبه‌رو می‌شود.
هیات حقیقت‌یاب حکومت افغانستان یک‌شنبه دهم مه ۲۰۲۰ نتایج اولیه‌اش را در مورد ادعای به آب‌انداختن مهاجرین افغان توسط مرزبانان ایرانی را اعلام کرد.
محمد‌حمید طهماسی رییس این هیات حقیقت‌یاب در نشست خبری در ولایت هرات گفت، بررسی‌های ابتدایی این هیات نشان می‌دهد که شمار مجموع مهاجرین افغان که وارد مرز ایران شده بودند ۴۶ نفر بودند که از این میان ۱۰ نفر جان باخته، ۱۹ نفر نجات یافته و ۱۷ نفر دیگر مفقود هستند که این افراد باشندگان ولایت‌های هرات و فاریاب می‌باشند.
طهماسی اضافه کرد، بررسی هیات حقیقت‌یاب دولت افغانستان پیرامون رویداد غرق و مفقود شدن شماری از مهاجرین افغان در منطقه مرزی «دهنه ذوالفقار» با ایران، در ظرف یک هفته آینده تکمیل خواهد شد.
وی علاوه کرد: «این هیات بررسی‌های همه‌جانبه خود را به‌منظور جمع‌آوری اسناد وشواهد ادامه می‌دهد. هیات حقیقت‌یاب شواهد جمع‌آوری شده را در اختیار مقامات ایرانی نیز قرار می‌دهد.»
در همین حال، عبدالوحید قتالی والی هرات در راس یک هیات تکنیکی از مسئولان محلی به محل رویداد در منطقه «دهنه ذوالفقار» ولسوالی گلران این ولایت رفته و از نزدیک با قربانیان این رویداد دیدار کرده گفت، یافته‌ها و مستندات این سفر نیز در اختیار هیات مرکزی قرار خواهد گرفت. قرار است نتیجه بررسی‌های این هیات در اختیار مقامات مرکزی قرار داده شود.
از سوی دیگر، شماری از شهروندان افغان امروز یک‌شنبه در مقابل سفارت حکومت اسلامی ایران در کابل، در یک تجمع اعتراضی از حکومت افغانستان و نهادهای بین المللی خواستند که انداختن مهاجرین افغان توسط مرزبانان ایرانی را به‌گونه جدی بررسی نمایند.
هم‌چنین ۱۲۰ فعال حقوق زنان افغانستان در نامه‌ای سرگشاده از علی خامنه رهبر حکومت اسلامی ایران و حسن روحانی رییس جمهوری آن کشور خواستند به‌دلیل غرق کردن مهاجرین افغان عذرخواهی کنند.
امضاء‌کنندگان این نامه خواستار جبران خسارت جانی و مالی برای خانواده قربانیان و بازماندگان این حادثه توسط دولت ایران شده و تاکید کرده‌اند که باید عدالت در این مورد تامین شود.
گفتنی است که برخی از مسافرین افغان برگشته از مرز ایران گفته‌اند که ۵۷ کارگر افغان توسط مرزبانان ایرانی بامداد شنبه ۲ مه امسال پس از شکنجه و دشنام به رودخانه هریرود انداخته شدند که در نتیجه ۲۳ کارگر جان باختند.
اما عباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه حکومت اسلامی ایران چهارشنبه ۶ مه یک‌بار دیگر ادعای شکنجه و به آب انداختن مهاجرین افغان توسط مرزبانان ایرانی را تکذیب کرد. او گفت، ایران آماده همکاری مشترک با افغانستان برای بررسی این رویداد است.
البته حکومت اسلامی ایران همه جنایات‌های خود را انکار می‌کند تا واقعه به مروز زمان به دست فراموشی سپرده شود.
فرماندار یکی از شهرهای ولایت هرات در افغانستان می‌گوید از بین افغان‌هایی که «با ارعاب مرزبان‌های ایرانی» در هریرود غرق شدند تاکنون ۱۸ جسد کشف شده و «آثار لت و کوب و شکنجه» بر این اجساد دیده می‌شود؛ هم‌زمان یک نماینده پارلمان افغانستان تعداد غرق‌شدگان را ۴۵ تن ذکر کرد.
عبدالغنی نوری، فرماندار شهرستان گُلران در افغانستان که با ایران هم‌مرز است، به خبرگزاری فرانسه گفت «از بین ۵۵ افغان که وادار شدند به هریرود بپرند تاکنون اجساد ۱۸ تن از آب گرفته شده و سرنوشت ۶ نفر هم نامعلوم است.»
این مقام افغانستان روز جمعه ۱۹ اردیبهشت به خبرگزاری فرانسه گفت بر بدن این اجساد «آثار ضرب و جرح و شکنجه» دیده می‌شود و «بر اساس گفته‌های بازماندگان و آثاری که بر روی اجساد هست، مرزبانان ایرانی ابتدا آن‌ها را با کابل و سیم برق زده‌اند و سپس با تیراندازی آن‌ها را واداشته‌اند که به داخل رودخانه بپرند.»
ساعاتی پیش از انتشار سخنان فرماندار گُلران، یک نماینده پارلمان افغانستان تعداد افغان‌هایی را که به داخل ایران رفته بودند ۵۷ تن ذکر کرده و گفته بود ۴۵ تن از آنان غرق شده‌اند.
حبیب‌الله پدرام، نماینده ولایت هرات در پارلمان افغانستان، به رویترز گفته بود از گروه ۵۷ نفره‌ای که وادار شدند به هریرود بپرند «فقط ۱۲ تن جان سالم به در بردند.»
به‌گفته او، مرزبانان ایرانی پس از دستگیری این ۵۷ مرد افغان آن‌ها را ۲۴ ساعت بازداشت می‌کنند و سپس به کنار هریرود آورده و با ارعاب وادارشان می‌کنند به رودخانه بپرند.
او هم‌چنین گفته بود جسد پنج نفر از غرق‌شدگان در ترکمنستان از آب بیرون کشیده شد.
ریاست جمهوری افغانستان برای تحقیق درباره این رویداد هیات تحقیق تشکیل داشته و حبیب‌الله پدرام یکی از ۱۶ عضو این هیات است.
منطقه دهانه ذوالفقار در مرز ایران و افغانستان(و هم‌چنین ترکمنستان) قرار دارد و در دو سوی آن ولایت هرات و استان خراسان رضوی واقع شده است.
در این روزهای کرونایی که هرات در انزوا به‌سر می‌برد، مردان کارگر، سرگردان مسیر ایران را پیش گرفته بودند تا شاید کاری پیدا کنند.
فواد احمد، یکی از این مردان بود. این وضعیت فواد را ناگزیر ساخت راه سفر به ایران در پیش گیرد. این مرد جوان ۲۶ ساله هراتی، با گروهی از دیگر هراتیان و فاریابی‌ها، کمر سفر بست؛ سفر بی‌برگشت به دیار همسایه.
هفت روز است که برادر فواد، سرگردان پیدا کردن سرنخی از اوست. فرهاد، هیچ نشانه‌ای از فواد ندارد.
فواد، به مانند بیش از ۵۰ مهاجر دیگر افغان، خودش را به رودخانه هریرود پرت کرده. روزها تا شام، فرهاد به شفاخانه حوزه‌ای هرات و گاهی هم تا ولسوالی گُلران هرات، برای جست‌وجوی فواد می‌رود. از فواد، سه کودک به جا مانده است. فرهاد، هر چند نمی‌تواند به درستی درباره مرگ یا زنده بودن برادرش صحبت بکند، به سختی به زمانه می‌گوید:
«فواد، یک مرد غریب‌کار بود. او رفته بود برای کودکان خردسالش روزی پیدا بکند. ظالمان کشتندش!»
زمانه در این گزارش، با برخی از شاهدان و قربانیان این رویداد، گفت‌وگو کرده است.
این ماجرا اما چگونه رخ داده است؟
گرسنگی، ناداری و بیکاری در کشور، سبب شده است شهروندان افغانستان برای کار به ایران بروند. تا رسیدن به ایران و آن هم از راه‌های غیرقانونی و به گونه قاچاقی، خطرهای بسیاری را باید پشت سر زد. تیره روزهای سخت گرسنگی اما مردمان کشور را از هر بخشی از افغانستان وا می‌دارد تا خودشان را به دست قاچاق‌بران بسپارند تا برسند به ایران و این گونه خطر را بر جان می‌خرند.
چهارشنبه گذشته، گروهی از شهروندان افغانستان که بیش‌ترشان از هرات بودند، بار و بنه به ایران بستند. در این راه همسفر قاچاق‌بران باید شوند. در گذر از دریا به خاک ایران، وسایل و امکانات آب‌بازی با خودشان نیز داشتند و با آمادگی کامل دل به دریا می‌زنند. اینان از منطقه دهانه ذوالفقار درولسوالی گُلران هرات، به‌سوی مشهد می‌رفتند. همین که به خاک ایران وارد می‌شوند، پس از دو ساعت منزل به چنگ مرزبانان ایرانی می‌افتند و بیش از یک شبانه‌روز و با شکنجه‌های سنگین، در بند مرزبانان ایرانی می‌مانند.
شاه ولی طاهری، یکی از این مهاجران است. آقای طاهری، از ولسوالی دولت آباد فاریاب، رخت سفر به ایران بسته بود. جایی که شمار زیادی از جوانانش، همین اکنون نیز مصروف کارگری در ایران هستند.
شاه ولی، به زمانه می‌گوید که از آخرین کسانی بوده که خودش را به رودخانه پرت کرده. نظامیان ایرانی با دادن دشنام، توهین، لت وکوب و انجام کارهای سنگین در آن یک شبانه‌روز از این مهاجران افغان در بند پذیرایی کرده‌اند.
گاهی هم آنان را لخت شکنجه کرده‌اند.
شاه ولی طاهری
شاه ولی طاهری، می‌گوید:
«آن‌قدر زدند تا دلشان می‌خواست. لباس‌های ما مردم را بیرون کردند و لخت شکنجه می‌کردند. هرچه دلشان می‌خواست می‌کردند. التماس کردیم، به پاهایشان افتادیم اما هیچ رحمی نکردند. ما غرق آب بودیم اما آنان بر ما می‌خندیدند. چند کودک نیز با ما بودند که درآب‌ها جان‌هایشان را از دست دادند.»
رودخانه هریرود، خط میان مرزی افغانستان و ایران را در این منطقه می‌سازد؛ مسیری که این مهاجران به ایران رفته بودند.
در آن روزها سیلاب‌های تند در رودخانه سرازیر می‌شدند و خطر رد شدن از این آب‌ها و آن هم بدون هیچ وسیله محافظتی، بسیار بالا بود. مرزبانان ایران، درست درهمین وضعیت با شلیک‌های تهدید گونه، این مهاجران را وادار کرده‌اند تا از راهی که آمده بودند، برگردند. اما درآن سوی دیگر دریا درخاک افغانستان، کسانی هم که می‌خواستند این افراد را نجات دهند، اجازه کمک نیافته‌اند.
علی فرشاد، از خبرنگاران هرات که از روز نخست این رویداد را پوشش داده است، به زمانه می‌گوید که ممکن است برخی از جسدها زیر سنگ‌ها و آواره‌های سیلاب، گیر مانده باشند.
فرشاد، خبرنگار محلی در هرات، می‌گوید:
«دریا آب زیادی داشت و رفت‌وآمد بسیار مشکل بود اما اینان را ناگزیر می‌سازند خودشان را به دریا پرت کنند. در خاک افغانستان مردم محل و آب‌بازان می‌خواستند که آنان را نجات بدهند، مرزبانان ایرانی بر مردم محل در خاک افغانستان نیز گلوله‌باری کردند. حتی، در میان جان باخته‌ها یک کودک ۱۱ ساله نیز بود.»
این رویداد واکنش‌های زیادی را در درون و بیرون از افغانستان همراه داشته است. کمیسیون حقوق بشر افغانستان نیز این کار مرزبانان ایران را یک عمل ظالمانه و خلاف تمامی اصول حقوق بشر می‌داند.
نعیم نظری، معاون این کمیسیون، از حکومت افغانستان می‌خواهد چگونگی این رویداد را به گونه جدی با تهران در میان بگذارد و نیز در برابر این کار مرزبانان ایران، در دادگاه لاهه، شورای امنیت سازمان ملل و کمیته منع شکنجه سازمان ملل متحد، شکایت بکند.
تازه ترین مقالات بهرام رحمانی
مقالات مرتبط
کشتار بیرحمانه آوارگان افغانستانی در مرزها، بار دیگر موضوع بی‌پناهی مهاجرین افغانستانی در ایران را م... ادامه
هر روز بر ابعاد رفتار ضد انسانی جمهوری اسلامی با آوارگان افغانستانی، دستگیری و تهدید و تحقیر افزوده... ادامه
بیش از چهار دهە افغانستان کانون جنگ و نا آرامی است و شهروندانش یک روز بدون جنگ و خونریزی را تجربە ن... ادامه
ویدئوی رفتار وحشیانه ی نیروی سرکوب جمهوری اسلامی با پسر بچه ۱۵ ساله افغانستانی موجی از اعتراض برانگی... ادامه
هنگامی که جنگ با ایران نزدیک می‌شد، وی‌آی‌پی‌اس گفت ایران تهدیدی نیست که ایالات متحده ادعا می‌کند، د... ادامه
مارگارت کیمبرلی می‌نویسد، تلاش برای ترور رئیس‌جمهور سابق آمریکا در مقایسه با رفتارهایی که واشنگتن در... ادامه
فقط یک هفته پس از اعلام جنگ و قشون‌کشی کل نیروی سرکوب حکومتی به خیابان‌ها علیه حق آزادی ادامه
کارگران ایران تحت حاکمیت یکی از هارترین نظامهای سرمایه داری جهان بسر می برند. تنها در دو سال گذشته ۸... ادامه
سیزده بدر، یکی از رسوم ایرانیان و اغلب مردمانی است که در پایان نوروز انجام می‌شود؛ در دهه‌های اخیر،... ادامه
مطابق مصوبه شورای عالی کار، در آخرین روز کاری سال ۱۴۰۲ حداقل دستمزد کارگران در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال... ادامه
اگر هر آدمی، روزانه اخبار و گزارشات حملات اوباش حکومتی، یعنی حملات حزب‌الهی‌ها و آخوندهای چماقدار ادامه
در کلیه حاکمیت‌های جهان، سیاست‌مداران تا حدودی آداب و رسوم اخلاقی و اجتماعی را رعایت می‌کنند اما در... ادامه