خادم احمد – کابل

 اکنون که بیش از یک هفته از ترور خانم بوتو می گذرد، بحران سياسي پاكستان وارد مرحلۀ تازه­یی شده است، مرحله‌یي كه گمان نمي‌رود به اين زودي‌ها پايان يابد و خشونت و كشتار در این کشور نیز کما کان ادامه دارد.

در نخستین رویداد پس از مرگ خانم بوتو، میعاد تعیین شده از قبل برای زمان برگزاری انتخابات پارلمانی پاکستان که قرار بود به روز هشتم جنوری برگزار گردد، پس از بحث های طولانی، برای یک ماه و چند روز دیگر به تعویق افتاد؛ این در حالی است که تعدادی از گروه­های اصلی پاکستان، از جمله حزب مردم و حزب مسلم لیگ (شاخۀ نواز)، که رهبری آن­را نواز شریف، نخست وزیر پیشین برعهده دارد، به شدت با تعویق در تاریخ انتخابات مخالفت کرده و این اعلان کمیسیون انتخابات را، ناشی از فشار دولت بر آن کمیسیون دانسته اند. به باور آنان این در واقع کمک حکومت به حزب مسلم لیک (شاخۀ قاید اعظم ) خواهد بود که از حکومت آقای مشرف حمایت می کند، اما کمیسیون انتخابات مدعی است که دفاتر این کمیسیون در نتیجۀ خشونت­های­ روزهای اخیر که بعد از قتل خانم بوتو، اکثر شهرهای عمده پاکستان را فراگرفته بود، به طور قابل ملاحظه­یی خساره­مند گردیده و به ترمیم و مرمت دوباره نیاز دارد که کار روی بازسازی و ترمیم دوبارۀ این دفاتر حداقل همان زمانی را در بر می گیرد که از سوی این کمیسیون برای تعویق زمان برگزاری انتخابات تعیین گردیده است و نیز مدعی اند که  با توجه به شرايط امنيتي در ايالت‌هاي چهارگانه پاكستان كه شبيه دوران وضعيت فوق‌العاده شده است، امكان برگزاري انتخابات به این زودی­ها، ممكن نيست. به هر حال دولت و موافقان تعویق انتخابات با درنظرداشت اوضاع متشنج کنونی پاکستان دلایل اساسی دیگری را نیز مطرح نموده اند که می تواند به خواستۀ و کردۀ آنان تا حدی رنگ و نمود منطقی بخشد و در ضمن افكار عمومی را مجاب كند؛ نزديكي ايام ماه محرم و صفر كه هيچگاه در پاكستان، انتخاباتي در اين ايام برگزار نشده، مانع از برگزاري انتخابات خواهد بود. احتمال حملات انتحاري در اين ايام نسبت به مقاطع ديگر افزايش پيدا مي كند و دولت نيز مايل نيست اتفاقي رخ دهد.

به گفتۀ کارشناسان، اگر انتخابات پارلمانی پاکستان در شرایط کنونی برگزار می گردید، گروه­های مخالف دولت، به ویژه  کاندیدان حزب مردم، نسبت وجود همدردی بیشتر رای دهنده گان، به ایشان، از اقبال بیشتری برای موفقیت، برخوردار می شدند. زیرا پس از واقعۀ ترور خانم بوتو، دولت به دلیل سهل انگاری در حفاظت از جان او، متهم شده و مورد انتقاد مخالفان قرار گرفته است. در واقع ترور بي‌نظير بوتو، محبوبيت اين حزب را دو چندان كرد، هرچند در فقدان خانم بوتو در بلند مدت، حضور موثري براي اين حزب در پاكستان پيش بيني نمي‌شود، امانمي‌توان از افزايش محبوبيت آن در بين افكار عمومي جامعۀ پاكستان در مقطع فعلي، چشم پوشي كرد.

اکنون که زمان برگزاری انتخابات به تعويق افتاده، مي توان پيش بيني كرد كه تبليغات گروههاي رقيب و گذشت زمان از ترور بي‌نظير بوتو، در كاهش آراي اين حزب موثر می باشد.

دیگر نه به امید دموکراسی

با توجه به اوضاع جاری پاکستان و ادامۀ تشنجات سیاسی در آنکشور، روند تازۀ­ حرکت به سوی دموکراسی در پاکستان که از سوی امریکایی­ها  در تفاهم با خانم بوتو و آقای مشرف به راه انداخته شده بود، در واقع  با چالشی های جدی­یی روبرو می باشد.   

در واقع، امریکایی­ها، امیدوار بودند که با بازگشت خانم بوتو به پاکستان و اشتراک فعالانۀ او در جریان سیاسی آنکشور، پاکستان را از سیطرۀ نظامیان و جنرالان بدرآورند و آنکشور را برای حرکت بسوی یک دموکراسی واقعی، کمک کنند اما مرگ بوتو و به دنبال، تعویق زمان برگزاری انتخابات پارلمانی، نشان داد که دموکراسی در پاکستان هنوز هم گرفتار دام جنرالان کودتاچی بوده و مجال پر زدن را ندارد،

این تصمیم ظاهرا کمیسیون انتخابات پاکستان، در حقیقت تصمیمی بود که در تفاهم با همی جنرالان و در مشوره با احزاب حامی دولت مشرف صورت گرفت و به وسیلۀ کمیسیون انتخابات اعلام گردید. به باور کارشناسان روند اوضاع در پاکستان و چگونگی ایجاد تغییرات و تحولات در آن، کاملا در حیطۀ جنرالان قرار داشته و هیچ تصمیم و فیصله یی از سوی هیچ نهاد و اداره­یی در آن کشور بدون توافق و ابراز نظر آنان، صورت نخواهد گرفت.

دموکراسی بهترین انتخاب، نه جنرال تحقیر شده

بنابراین تعویق زمان برگزاری انتخابات در اصل، کودتای دیگری بود که از سوی مشرف بر علیه دموکراسی در پاکستان به راه انداخته شد. اکنون که حزب مردم  بعد از ترور بوتو به قدر کافی تضعیف و به سبب آن فعالیت­های انتخاباتی آن گروه نیز به کندی مواجه گردیده است، و نیز شانسی را که این حزب به دنبال ترور بوتو رییس این حزب، به اثر همدردی مردم با خود داشت، با گذشت زمان و تبلیغات گروه­های رقیب، از دست خواهد داد.

با این حال، مشارکت حزب مسلم لیک شاخۀ نواز در انتخابات که دومین حزب عمدۀ مخالف است، از قبل رد گردیده بود.

روی همین اصل، سیاستمداران و کارشناسان غربی  که قبل از ترور خانم بوتو تا اندازه­یی به آیندۀ پاکستان امیدوار به نظر می رسیدند، اکنون در وجود مشرف نمیتوانند آن امیدها و آروزهای خود را متبلور سازند. آنان رییس جمهور مشرف را نه تنها به جلوگیری از روند دموکراتیک در پاکستان متهم می سازند، بلکه اورا حامی گروه­های اسلامی، عامل بی ثباتی و خشونتها، نیز می دانند.

گروه بین المللی بحران که مقر آن در نیویارک است، روز جمعه 4جنوری 2008 اعلام کرد که اردوی پاکستان باید از مشرف بخواهد، طی دو ماه آینده از سمت خود کناره­گیری کند. این گروه در اعلامیه خود افزوده، وقت آن رسیده است که این حقیقت درک شود که دموکراسی بهترین انتخاب برای ایجاد ثبات و نابودی اهداف سازمان های اسلامی است، نه یک جنرال تحقیر شده و طرد شده. همچنان بل ریچاردسن والی ایالت مکسیکو و کاندید حزب دموکرات برای انتخابات آیندۀ ریاست جمهوری امریکا نیز، مشرف را در پاکستان عامل بی ثباتی دانسته، می افزاید" قتل خانم بی نظیر بوتو که منجر به آشوب و درگیری ها در تمامی نقاط پاکستان در هفتۀ اخیر گردیده بود، نشانگر ضعف  و ناتوانی مشرف در تامین امنیت  و ثبات در کشور بوده است. وی نتواتنست که امینت خانم بوتو را بگیرد و ووی نمی تواند برای پاکستان امنیت بیاورد. در حال حاضر حمایت و پشتیبانی مردم از وی کاملا  تقلیل یافته و به صفر تقرب نموده است.

سناتور بارک او باما کاندید احتمالی حزب دموکرات امریکا در انتخابات ریاست جمهوری نیز، خواستا قطع کمک­های ایالات متحده به پاکستان شده است او گفته است که جورج بوش باید تا وقتی که پرویز مشرف دموکراسی را در پاکستان اعاده نکرده، کمک نظامی به این کشور را قطع نماید.

به هر روی، دیپلومات­ها و مقام­­های غربی اکنون به این حقیقت رسیده اند که با حمایت از مشرف، کشورهای غربی نمی توانند در میان مردم این کشور نفوذ کنند، بلکه با کابوسی روبه رو خواهند شد که احتمال مسلح شدن افراط­گرایان این کشور به تسلیحات اتومی را بیشتر خواهد کرد و یا اینکه این کشور 165 میلیونی را درگیر خشونت های داخلی و یا احتمالا جنگ گستردۀ داخلی می کند که در این صورت تنها افراط گرایان هستند که به نتایج و اهداف خود دست می یابند. 

در پایان با در نظر داشت آنچه گفته آمدیم، با تعویق زمان برگزاری انتخابات پس از مرگ بوتو  در شرايط فعلي، تحولات سياسي پاكستان درآستانۀ انتخابات پيچيده تر خواهد شد. در اين شرايط طبيعي است كه گروه­ها و احزاب حامی دولت مشرف از  این رویکرد،  به نحو مطلوبي، بهره برداري خواهند کرد.

بطور قطع هنوز زود است كه از برنده‌ها و بازنده‌هاي اين بازي خطرناك سخن بگوييم ،اما مي‌توان با قطعيت تصريح كرد كه امنيت داخلي و اوضاع سیاسی پاكستان شاید تا دیر زمان دیگر با چالش‌هاي جدي تری رو به رو خواهد بود.