ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻣﻠﯽ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﯿﻚ، ﭼﯿﺴﺖ؟
ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻣﻠﯽ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﯿﻚ، ﭼﯿﺴﺖ؟
ﺑﻠﯿﺪ ﺍﻥ ﺯﯾﻤﻨﺪ – ﺩﺑﯿﺮﺣﺰﺏ ﻛﻤﻮﻧﯿﺴﺖ
ﺍﻓﺮﯾﻘﺎﯼ ﺟﻨﻮﺑﯽ
ﺑﺮﮔﺮﺩﺍن: ﻣﺴﻌﻮﺩ ﺍﻣﯿﺪﯼ
” چنانچه
ماهیت طبقاتی انقلاب دموکراتیک از نظر پنهان بماند، به هر حال مفهوم ارزیابی از یک
دولت موقت انقلابی ناقص و نادرست خواهد بود. سپس تحلیلِ(کنگره) می افزاید که یک
انقلاب دموکراتیک، حاکمیت بورژوازی را تحکیم خواهد نمود.
این
امر تحت شرایط حاضر یعنی سیستم اجتماعی و اقتصادی سرمایه داری اجتناب ناپذیر است.
و تقویت حاکمیت بورژوازی بر طبقه کارگر که تا اندازهای از آزادی‌های سیاسی
برخوردار گردیده است، می بایست ضرورتاً منجر به نبردِ سختی بین آن‌ها برای قدرت
شده، منجر به تلاش‌های وحشیانه ای از سوی بورژوازی “
برای دور نمودن طبقه کارگر از دستاوردهای دوران انقلابی” گردد. از این رو طبقه کارگر که در صفِ نخستِ مبارزه برای
دموکراسی بوده و پیشتازِ این مبارزات است، برای لحظه ای نباید تضادهای جدیدِ
ذاتیِ درونِ دموکراسیِ بورژوایی و مبارزه جدید را
فراموش
کند.” (لنین ، دو تاکتیک سوسیال
دموکراسی، ۱۹۰۵(.
ما از آن جهت به استدلالِ نقل شدهِ فوق از نظریاتِ لنین
در باره گذار از یک رژیم سرکوب کننده و مستبد به یک سیستم دموکراتیک تر در روسیه
استناد نمی کنیم که دولتِ دموکراتیکِ خودمان را هم
ارز با دولتِ موقتِ روسیه می دانیم. استناد ما به این نقلِ قول برای
این است که نشان دهیم مسائلی از این گونه برای اولین بار نیست که رویاروی کمونیست‌ها
یا مبارزات رهایی بخش قرار گرفته است، بلکه سابقه آن به گذشته های دور بر می گردد
و از مدت‌ها پیش توجه مارکسیست‌ها را به خود جلب نموده است.
از زمان انتشار سند، بحث کمیته مرکزی حزب کمونیست آفریقای
جنوبی، مسئله مهمی که به عنوان یک حوزه اختلاف در چارچوب وحدت‌مان در بحث‌های ما
پدیدار گردید، درک ما از مفهوم انقلاب ملی دمکراتیک (NDR)، نیروهای محرک و”محتوی سیاسی” چنین انقلابی
در آفریقای جنوبیِ امروز و شیوه ای است که طی آن نیروهای طبقاتیِ مختلف، موضعِ
خود را در انقلاب ملی دمکراتیک، به ویژه از هنگام دستیابی به پیروزی سال ۱۹۹۴
اتخاذ نموده‌اند.
هدف این شماره به طور خلاصه، جلب توجه و مطرح نمودنِ برخی پرسش‌ها
پیرامون مسائل مهمی است که لازم است مورد بررسی قرار گیرند، به گونه ای که این
بحث، به عنوان بخشی از یک همکاری در جهت عمق بخشیدن به درک ما از چالش‌های انقلاب
ملی دموکراتیک در آفریقای جنوبی معاصر ارائه گردد. این بحث هم چنین، در فراهم
نمودن زمینه ای جهت پیشبرد ماموریت کمیته مرکزی، حائز اهیمت است.
این موضوع همانگونه که در نظر لنین بنیادی است، می‌تواند یک
یادآوری به طبقه کارگر باشد که از آن جا که آن ها در مبارزه برای سوسیالیسم
هستند، “گذار”به دموکراسی می تواند برای آن‌ها
خوشایند بوده و از اهمیت برخوردار باشد، با این حال انقلاب ملی دمکراتیک، توسط
ترکیبی از تضادهای طبقاتی کهنه و نو،
توصیف گردیده و این شرایط، مستلزم هوشیاری از سوی طبقه کارگر و تشکل های آن است.
ما در پیام مان به کنگره اتحادیه های کارگری آفریقای جنوبی
(COSATU) ، استدلال کردیم
که محتوی اصلی مبارزه طبقاتیِ در جریان در جامعه، همان طور که در بحث‌های معاصر
در داخل و خارج از جنبش ما آشکار شده است، سمت و سویی است که انقلابِ
دموکراتیکِ ما باید بگیرد، یک جهت گیری سرمایه داری یا سوسیالیستی؟ ما همان گونه
که همواره استدلال کرده بودیم، در این کنگره نیز مطرح کردیم که سمت گیری سرمایه داری
در یک انقلاب ملی دموکراتیک، جهت گیری ملی و دمکراتیک آن انقلاب را، به پایان می‌رساند.
بی تردید از آخرین نشست دوجانبه ما با کنگره ملی آفریقا، تا
مرور عمومی برنامه های رئیس جمهور امبکی در نشست ملی کمیته اجرایی در اکتبر
سال ۲۰۰۶، وجود دیدگاه‌های واگرا از انقلاب ملی دمکراتیک به واقعیتی بدیهی تبدیل
شده است. در واقع ممکن است که آیندهِ مسئلهِ رابطهِ حزبِ کمونیست آفریقای جنوبی در
برابر قدرت دولتی، از جمله ملاحظات مان در باره مشاجراتِ رقابتِ انتخاباتی، ناشی
از نگرانی‌های درون صفوف ما پیرامون محتوی و جهت گیری انقلابِ دمکراتیک پس از
پیشرفت دمکراتیک سال ۱۹۹۴ باشد.
ویژگی، محتوی و مسیر انقلاب ملی دموکراتیک برای اتحاد ما از
اهمیت اساسی برخوردارند، زیرا خمیر مایه ای که اتحاد ما را در کنار یکدیگر حفظ می
نماید، تعمیق و تحکیم انقلاب ملی دموکراتیک است. از این رو است که ما هم چنان
بیشترین اهمیت را برای ادامه بحث در باره این مسائل قائلیم.
به عنوان حزب کمونیست آفریقای جنوبی، بویژه پس از قبول تز
جمهوری بومی از سال ۱۹۲۸(مبارزه برای یک جمهوری بومی، به عنوان مرحله ای به سوی
یک آفریقای جنوبی سوسیالیستی)، ما همواره انقلاب ملی
دموکراتیک را، به عنوان مستقیم ترین مسیر به سوی سوسیالیسم درک کرده ایم. چشم
انداز سوسیالیسم در برنامه ۱۹۶۲ ما با عنوان “راه آزادی آفریقای جنوبی” با جزئیات
کامل تشریح گردیده است.
مفهوم یک “انقلاب ملی دموکراتیک “از درونِ مارکسیسم- لنیننیسم
و در تجزیه و تحلیل آن از ظهور مبارزات آزادی بخش ملی
در قرن بیستم پدیدار گردید.
انقلاب ملی دموکراتیک به لحاظ تاریخی، به عنوان انقلابی به
رهبری نیروهای مترقی اجتماعی (اساساً ستمدیده و استثمار شده) برای سرنگون نمودن
رژیم های سرکوبگر و استعماری و ایجاد دموکراسی های مردمی درک شده است، چنانکه در
بردارنده هر دو هدف بوده، با این حال در شرایط و نیز موقعیت هایی بعلت توازن
نیروهای داخلی یا جهانی، چنین انقلابی قادر به پیشرفت بلاواسطه به سمت سوسیالیسم
نیست. این می تواند به این دلیل باشد که نیروهای محرک نه از قدرت کافی و نه از
آگاهی کافی برای هدایت انقلاب به سوی سوسیالیسم برخوردار نیستند، یا این که ممکن
است سایر عوامل عینی محد ودیت هایی را برای گذار به سوسیالیسم، پیش رو قرار دهند.
آن چه ذکر شد در واقع درک حزب کمونیست آفریقای جنوبی از
انقلاب ملی دمکراتیک بود که با این حال با بسیاری در درون کنگره ملی آفریقا به
اشتراک گذاشته شد. اما این به معنای آن نیست که حزب کمونیست آفریقای جنوبی، انقلاب
ملی دمکراتیک را صرفاً به عنوان یک سنگ پله یا “ابزاری” در جهت سوسیالیسم درک کرده
بود. حزب کمونیست آفریقای جنوبی همواره اهداف بسیار
فوری انقلاب ملی دموکراتیک را درک کرده و پذیرفته است که از جمله اهداف مهم آن،
بطور کلی آزادی سیاهان و بویژه آفریقایی‌ها ، ایجاد یک جامعه غیرنژادی و غیرجنسیتی
بودند. به این دلیل است که برخلاف استدلال عیب جویان چپ و راستِ ما، اتحاد
هنوز مهم است چرا که با وجود پیشرفت ایجاد شده پس از انقلاب دموکراتیک سال ۱۹۹۴،
اهداف اصلی کنگره ملی آفریقا، به دست نیامده‌اند.
در عین حال حزب کمونیست آفریقای جنوبی مداوماً و به
درستی این بحث را مطرح نموده است که تضادهای ملی و جنسیتی تحت انقلاب ملی
دموکراتیک نمی توانند به طور کامل حل و فصل شوند، چرا که این امر تنها در صورت
تداوم انقلاب به سوسیالیسم می تواند رخ دهد. به همین
دلیل است که ما به چالشِ تحکیم و تعمیقِ انقلاب ملی دمکراتیک از منظر شعار
استراتژیک مان “سوسیالیسم همان آینده است، اکنون آن را بساز” نزدیک
شده‌ایم.
برای کنگره ملی آفریقا انقلاب ملی دموکراتیک، به معنای دستیابی
به یک جامعه غیرنژادی و غیرجنسیتی و مرفه است، چشم‌اندازی که حزب کمونیست آفریقای
جنوبی نیز آن را ترویج می‌نماید. به علاوه با این که ممکن است کنگره ملی آفریقا
در ترویج همه جنبه های انقلاب دموکراتیک ملی، آن‌چنان که توسط حزب کمونیست
آفریقای جنوبی رسماً اظهار گردیده است، سهیم نباشد، همواره از چشم اندازهای حزب
کمونیست آفریقای جنوبی در این باره، مطلع بوده است.
اتحاد این چشم انداز را به اشتراک گذاشت که گرچه انقلاب ملی دموکراتیک یک انقلاب سوسیالیستی نبود، اما
این انقلاب مبارزه‌ای برای سرمایه داری هم نبوده است. این چشم انداز مشترک
از طریق تصویب منشور آزادی در سال ۱۹۹۵ تقویت گردید. با این که این منشور، یک سند
سوسیالیستی نبود، دگرگونیِ بنیادیِ جامعه شاملِ تجدیدِ ساختارِ خودِ سیستم سرمایه
داری، به نفع اکثریت قریب به اتفاق توده‌های مردم ما را در ذهن‌ها مجسم نمود. این
چشم انداز مشترک هم چنین توسط تعهد کنگره ملی آفریقا به طرفداری از طبقه کارگر، آن‌گونه که در کنفرانس موروگورو مد نظر قرار گرفت، و
نیز محتوی “کتاب سبز” که سند بحث ما به آن برمی گردد، تقویت گردید.
در حال حاضراز قرارمعلوم، اختلافاتی درداخل اتحاد ما (وشاید
دردرون هر یک از اجزاء آن) در حال پدیدار شدن است. برای مثال، کمیته ملیِ کارِ
کنگره ملی آفریقا در پاسخ به سند اشاره شده در بحث ما استدلال می کند که
وظیفه کنگره ملی آفریقا (و تلویحاً انقلاب ملی دموکراتیک) مدیریت مناسبات سرمایه داری
است و در ادامهِ استدلال ادعا می نماید که:
"به عبارت دیگر انقلاب ملی دموکراتیک به دلیل وظایف ملی و
دموکراتیک چنین نامیده شده است، زیرا در پی مقابله با جلوه‌های سیاسی و اجتماعی-
اقتصادی استعمارِ مبتنی بر تبعیضِ نژادی است. این شاملِ هدایتِ مسئلهِ روابطِ
مالکیت – آن گونه که در بالا (سند اتحاد) با عنوان ’دولت، روابط مالکیت و تحول
اجتماعی ’ اشاره گردید،- می‌باشد. به موازات پیشرفت این امر، چالش‌های جدیدی
پدیدار خواهد گردید و کنگره ملی آفریقا، پس ازآن به تعریف جایگاه و نقش خود در
محیط جدید می پردازد…
…در حالی که نیروهای محرک، در تلاش برای تغییر اجزاء سیستم
سرمایه داری به نفع انقلاب ملی دموکراتیک هستند، آن ها مجبورند سیستم سرمایه داری
را هماهنگ با عناصرِ اصلیِ منطقِ آن، مدیریت نمایند."
می توان ادعا نمود که درواقع در این استدلال‌ها، برخی بحث‌ها و
فرمول‌های جدید وجود دارد. به نظر ما انقلاب ملی دموکراتیک، آن گونه که در برنامه
اصلی اش – منشور آزادی- خلاصه شده است، هیچ گاه به معنی “مقابله با جلوه‌های
سیاسی و اجتماعی- اقتصادی استعمارِ مبتنی بر تبعیض نژادی” نبوده است. و در واقع
نیز بسیاری در کنگره ملی آفریقا در این نگرش اشتراک نظر دارند. از نظر ما انقلاب
ملی دموکراتیک، یک برنامه رادیکال برای دگرگونیِ پایه های ساختاریِ واقعیِ این
“سیما” ی آپارتاید بوده است.
انقلاب ملی دموکراتیک به معنی آن نیست که “سیستم سرمایه داری،
هماهنگ با عناصرِ اصلیِ منطقِ آن مدیریت گردد” .
اولاً روشن نیست که این عبارت دارای چه معنی‌ای است، و این در
فرهنگ واژگانی جنبش ما کاملاً جدید است. به نظر من چنین استدلالی برای انقلاب ملی
دموکراتیکی است که به طور کامل یک مسیر سرمایه داری را می پذ یرد. سوالی که بی درنگ
به ذهن می آید این است که آیا چنین فرمول بندی به معنی یک توجیه عملی برای دنبال
نمودن سود جویی سرمایه داری، به عنوان محور اصلی سیاست‌های اقتصادی ما، به ویژه
پس از تصویب استراتژی کلان اقتصادی “ رشد، اشتغال و بازتوزیع”(GEAR) در سال ۱۹۹۶ نیست؟
از این نقطه نظر، شماری از پرسش‌ها وجود دارند که باید مطرح
شده و پاسخ داده شوند، برخی از آن‌ها شامل موارد زیرند:
•
موضوع آن است که در درون جنبش ما و البته در جوامع وسیع تر، در اصل، جدلی بر سر
این موضوع هست که آیا انقلاب ملی دموکراتیک، یک گرایش سوسیالیستی دارد یا سرمایه داری
؟ حزب کمونیست آفریقای جنوبی از یک انقلاب ملی دموکراتیک با گرایش سوسیالیستی به عنوان تنها شکلی که اطمینان خواهد داد که در واقع انقلاب
مان قادر است به اهدافش دست یابد، دفاع می‌کند. دموکراسی ما در دوازده سال
گذشته به ما آموخته است که با وجود واگذاری‌های منابع عظیم دولت به فقرا، پیگیری
استقرار مجدد سودجویی سرمایه داری، در مفهوم طبقاتی، بورژوازی و طقبه متوسط را
منتفع نموده است.
•
پرسش مربوط دیگری که از موضوع بالا ناشی می شود، این است که آیا مبارزات معاصر
بازتابی از یک مبارزه بین پیگیری یک گرایش سوسیالیستی در
انقلاب ملی دموکراتیک از یک سو و از سوی دیگر کوششی برای منتسب نمودن
انقلاب ملی دموکراتیک به بورژوازی و تغییر شکل انقلاب ملی دموکراتیک به یک
دموکراسی تمام عیاربورژوایی با بورژوازی (سیاه و سفید) در راس چنین پروژه ای
نیست؟ اما حتی ایجاد یک دموکراسی بورژوایی پایدار در کشور ما، آیا با توجه به
بازتولید نابرابری گسترده ی روزانه توسط سرمایه داری امکان پذیر است ؟
•
پرسش کلیدی دیگری که به ویژه بر زمینه تعامل ما با کنگره ملی آفریقا پدیدار شده
است، این است که آیا پیگیری یک انقلاب ملی دموکراتیک با
گرایش سوسیالیستی در واقع در دوران پس از اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی باز هم
ممکن است؟ شاید چنین انقلاب ملی دموکراتیکی فقط در دوران وجود کشورهای بلوک سوسیالیستی
اتحاد جماهیر شوروی ممکن بود که به عنوان اقدامی در مقابله با طرح‌های امپریالیستی
عمل می‌کردند؟ آیا این می تواند دلیلی باشد برای این که چرا امروز برخی‌ها در
جنبش ما صحبت از هدف انقلاب ملی دموکراتیک برای “مدیریت سیستم سرمایه داری،
هماهنگ با عناصرِ اصلیِ منطقِ آن” می‌کنند؟
• به شکل‌های مختلف این مسئله مطرح شده
است که استراتژی و تاکتیک پیگیری انقلاب ملی دموکراتیک با
گرایش سوسیالیستی در یک جهان یک قطبی امپریالیستی تحت تسلط ایالات متحده آمریکا چه
باید باشد؟
•
آیا هیچ گاه یک انقلاب ملی دموکراتیک تحت دموکراسی‌های چند حزبی نوع بورژوایی به
سوی سوسیالیسم فرا روییده است؟ آیا درمورد انقلاب‌های دموکراتیک ملی قرن بیستم
چنین نبوده است که چنین انقلاب‌هایی تنها بلافاصله پس از پیروزی بر رژیم‌های
سرکوبگر و نه تحت رقابت‌های انتخاباتی آزاد از نوع سیستم‌های بورژوا دموکراتیک،
رهسپار سوسیالیسم شدند؟ آیا اجتناب ناپذیر است که در جهان یک قطبی امروز انقلاب‌های
ملی دموکراتیک تنها می‌توانند تصاحب گردیده و پس از دستیابی به موفقیت، مانند
انقلاب ما به حکومت بورژوا دموکراتیک تبدیل شوند؟ به عنوان مثال ما چه چیزی را می‌توانیم
از شیلی آلنده دهه ۱۹۷۰ و ونزوئلای چاوز ۲۰۰۶، بیاموزیم؟
به منظور پاسخ گویی به این سوال‌ها و بسیاری سوال‌های مرتبط
دیگر مهم است که بحث را از کنگره ویژه ملی ما در سال ۲۰۰۵ در باره طبقه ، مبارزات
ملی و جنسیتی در انقلاب ملی دموکراتیک بعد از دستیابی به موفقیت دموکراتیک سال
۱۹۹۴ دنبال کنیم. این کار مخصوصاً نیازمندِ تعمیقِ تجزیه و تحلیلِ ما از شکل گیریِ طبقات و مبارزه طبقاتی پس از سال ۱۹۹۴ و
پیامدهای آن برای یک انقلابِ ملی دموکراتیک با گرایش سوسیالیستی است.
این بحث هم چنین باید با تجزیه و تحلیل کامل انقلاب‌های ملی
دموکراتیک در قرن بیستم انجام شود. چنین تجزیه و تحلیلی باید در برگیرنده تجزیه و
تحلیل آن انقلاب‌های ملی دموکراتیکی باشد که بلافاصله رهسپار سوسیالیسم شدند، و
نیز آن ها که ناکام مانده و تبدیل به یکی از اشکال دموکراسی‌های بورژوایی
گردیدند، باشد. به عنوان مثال چه چیزی انقلاب‌های چین، کوبا، و ویتنام را بلافاصله
قادر به رهسپار شدن به سوی ساختن سوسیالیسم نمود، در حالی که انقلاب‌های هند،
موزامبیک، آنگولا برای مثال از سوسیالیسم دور گردیده و رو به زوال گذاردند؟
علاوه بر درک ما از انقلاب ملی دموکراتیک، لازم است ما به صورت
واقعی شروع به ارائه طرحی کلی از هدف مان، از طریق اعمال رهبری طبقه کارگر در
انقلاب ملی دموکراتیک و آن چه که باید شاخص‌های واقعی چنین رهبری و هژمونی در
شرایط فعلی باشد، نماییم.
شاید موضوعی را که لازم است بیشتر بررسی کنیم، ماهیت مبارزات
طبقاتی، استمرار و عدم استمرار آن ها از دوره قبل از کسب قدرت دولتی به دوره پس
از آن است.
یک پرسش مرتبط در این جا ماهیت چنین مبارزاتی و نگرش جنبش
رهایی بخش نسبت به این مبارزات، در وضعیتی که در آن انقلاب ملی دموکراتیک به وسیله
یک جنبش رهایی بخش با حضور طبقات مختلف رهبری گردیده است، در مقابل انقلابی است که
مستقیماً توسط یک حزب کمونیست رهبری شود. برنامه های حزب کمونیست آفریقای جنوبی
قبل از ۱۹۹۴ تا چه اندازه ماهیت و ویژگی مبارزات طبقاتی در دوران پس از دستیابی به
موفقیت دموکراتیک را پیش بینی کرده بود ؟
البته حزب ما در ۱۲سال گذشته در باره پرسش های فوق و سایر
موارد، اظهارات زیادی داشته است. با این حال لازم است ما با این مسائل به شیوه ای
سیستماتیک تر برخورد کنیم، به ویژه از آن جا که به کنگره دوازدهم خود در سال
آینده نزدیک می شویم. با این که این بحث های نظری، ضروی است، با این وجود ما
نباید بی وقفه درگیر این بحث ها شویم بدون این که هم زمان به منظور حصول
اطمینان از هژمونی طبقه کارگر و پیروزی یک
انقلاب ملی دموکراتیک با گرایش سوسیالیستی در کره خاکی، به متشکل نمودن قدرت طبقه
کارگر در همه مواضع کلیدی رهبری بپردازیم.
ما همچنین باید آگاهانه به دنبال تعامل با این مسائل، در
چارچوب خط مشی عمده اتحاد مان باشیم. برای مثال، کنگره ملی آفریقا در روند تهیه
پیش نویس سند “استراتژی و تاکتیک‌ها” در تدارک برای کنفرانس ملی ۲۰۰۷ خود است، و
ما باید برای تعامل بیشتر پیرامون این مسائل از این پلاتفرم استفاده کنیم. علاوه
بر این، کنفرانس آیندهِ سیاست ملی کنگره ملی آفریقا و نیز کنگره دوازدهم ما در
همان سال، باید به عنوان پلا تفرم های مهم برای پیش بردن این مسائل، در نظر گرفته
شوند.
ما رفقای مان را در حزب و جنبش به عنوان یک کل دعوت می کنیم
تا از این شماره نشریه برای پیش بردن همه این بحث ها استفاده نمایند.
ﻣﻨﺒﻊ: ﻣﻬﺮﮔﺎﻥ
ﺍﺭﺳﺎﻟﯽ ﻋﺒﺪﺍﻟﻌﻠﯿﻢ ﻛﯿﻮﺍﻥ