کوبانی

ادبیات و هنر مقاومت نوین*

 

به کوشش عباس سماکار و بهرام رحمانی

مؤسسه­ی نشر ارزان

اسد رخساریان

این کتاب ره­آوردی همگانی است. چکیده­ی اشک و اندوه و خونِ دل­خوردن­های نویسندگان و شاعرانِ بسیاری در شب­های مقاومت زنان و مردانِ کوبانی در برابرِ جنایتکاران است. کتاب نیست، کتیبه است. در این کتیبه حکایتِ سیصد گلِ سرخ و صد گلِ نصرانی نوشته شده است. می­توان آن­ گل­ها را بویید؛ و از هرکدام­شان عطر خوش آشنایی نسبت به جانِ جهان و جهانِ احساس و هم‌چنین معنای زیستن را استشمام کرد. آیندگان برای رسیدن به آزادی و دموکراسی باید از کانال این مفاهیم بگذرند. چون در گیرودارِ پیدایش این مفاهیم است، که ورق بلند و ضخیم تاریخِ، با وجودِ گردوغبارِ دهه­ها سکوت و بی­تفاوتی در تمامِ سطوحِ آن، از اوراق دیگر جدا شده، و برگشته است. آری با خیزشِ به ­ویژه زنِ کوبانی، که به گواهی این کتیبه، با معرفت و آگاهی نسبت به موقعیّتِ انسانی و قومی و پیوند فراقومی خود با بدنه­ی تمامِ بشریت، صورت گرفته است، کهن­ترین و سنگین­ترین ورق تاریخ برگشته است. این کتیبه – کوبانی، ادبیات و هنر مقاومتِ نوین- دربردارنده­ی واژه­های زرّینِ این نخستین ورقِ تازه­ی تاریخ فردای ما است. برخی از این واژه­ها را باهم می­خوانیم:

"به نظرم بی­معنی است که ازدواج کنم و یک کودک به این جهان بیاورم، قبل­ از آن که جای خوبی برای زندگی کودکان به وجود بیاوریم." ص. ۲۵۹

"... روشِ ما زنان این است. ما برای مبارزه­مان یک مبانی فکری برای آزادی­مان ساختیم. در حالی که مبانی داعش بر اساسِ تجاوز به زندگی ساخته شده است."

"موقعیّت زنان در کردستان موقعیّتِ تمام زنان علیه نظامِ مردسالار در جهان است و این باعث می­شود من بسیار خوشحال شوم. به این مفهوم، من افتخار می­کنم به همه­ی زنان، ما حتّی زنانِ مبارزی از کشورهای دیگر داریم، که اینجا می­جنگند." از مصاحبه با بیجن، زنِ سی­ودوساله ص. ۲٦۲

"آن کسانی که داعش را به موصل هدایت کردند و مجوزِ گرفتنِ سلاح­ها را به داعش دادند، دولت مردانِ ترکیه بودند که یک­بار قطار سلاح برای داعش فرستادند. حالا من چگونه می­توانم از این دولت­ها درخواستِ سلاح کنم؟ امّا در نهایت، این دولت­ها، روزی که داعش علیه خودشان سلاح بردارد، خواهند فهمید."

در حالِ حاضر مردم در کوبانی در حالِ مبارزه در دفاع از انسانیّت هستند و هیچ­کس نمی­تواند این را انکار کند."

"در نهایت باید بگویم ما در مدیترانه زندگی می­کنیم و بسیاری از قدرت­ها می­خواهند این منطقه در هرج­ومرج به سر برد، بنابراین ما باید آماده­ی دفاع از مردم خود در تمامِ زمان­ها بیاشیم."

"ما در زندگی­مان خوشحال هستیم و خودمان را برای ترویجِ ارزش­های انسانی نامزد می­بینیم." گفتگو با ریحانه ص. ۲٦۴/ ۲٦۵

"من می­خواهم همه­ی انسان­ها آزاد و برابر زندگی کنند. برای لقمه­ای نان، برای مأمنی که زیرِ آن آرام گیرند و از سرزمینِ خود آواره نشوند. برای تحقق این­ها باید جنگید و مبارزه کرد." از نامه­ی کادریه آرتاکایا به خانواده­اش ص.۲٦۹

در این‌جا نویسندگان و شاعرانِ پراکنده در کشورهای مختلف از سویی و زنان و مردانِ کوبانی از سویی دیگر به هم­آوازی برخاسته­اند. ده­ها شعر و جُستار به زبان­های فارسی، کردی و ترکی، چندین گفتگو با زنانِ مبارز کرد و روایت­هایی از چگونگی زندگی و مرگ زنان و مردان و انگیزه­های آن­ها برای مبارزه، سخن از عشق و آزادگی را به اوج رسانده­اند. در این میان نگره­ها به پس­زمینه­ها، زمینه­چینی­ها برای راه­اندازی موتورِ دایناسورهای داعشی در منطقه زیرِ ذرّه­بین گذاشته شده است. می­خواهم بگویم که نویسندگانِ این کتیبه احساس و اندیشه را درهم سرشته­اند. آنچه از دلِ برمی­آید سرشتی خردمندانه دارد و آنچه از مغز گویندگان جاری می­شود، بری از برانگیختگی­های حسی و عاطفی آن­ها نیست.

مقاومت زنان و مردان کوبانی، در برابر ایلغارِ وحشتناک­ترین جنایت­کاران تاریک­اندیش جهان، زیرِ مجموعه­ای به نامِ داعش، سرنوشتِ فردای به ویژه زن را در خاورمیانه رقم زده است. مبارزات این مردمان با کشمکش­هایی در میانِ دولت­های منطقه همراه بوده است، که سیاست­های یک بام و دو هوای اغلب آن­ها را آشکارا در برابرِ نگاهِ مردمانِ جهان قرار داده است. حالا همگان می­دانند که  هارترین کارتل­ها و جناح­های سیاسی در دولت­های امریکا، عراق، ترکیه و عربستان، چگونه برای در اختیارداشتنِ چاه­های نفتی، نه تنها مردم منطقه که تمامِ بشریّت را به بازی گرفته­اند. و چه سیاست­ها که به کار می­گیرند و الغاء می­کنند و شگفتا که تمامی یک­سره دروغ هستند. و چه استراتژی­ها که بهانه­ی گریز و شانه­خالی­کردن از زیرِ بارِ مسئولیّت­ها و پاسخ­گویی به پرسش­ها برای مقامات سیاسی، فرهنگی و قضایی هستند.

نوشتارها، در این مجموعه، هریک چشم­اندازِ نوینی را در برابر نگاهِ خوانندگان قرار می­دهند. حتّی گفتگوها و گزارش­ها از کوبانی و شهرها و روستاهای هم­جوارِ آن همین ویژگی را دارا هستند. در بستر تلاش برای فرافکنی نوری بر واقعیّت و تغییر و تحوّلاتِ شتابان این منطقه از جهان، در این دوره از تاریخ، نوشتار پرویز قاسمی در ص. ۱٦۲ این دفتر، خبر از نهادینه­شدنِ ساختارهای دموکراتیک در شهر و روستاهای کردستان در خاکِ سوریه دارد. این نهادها توانسته­اند در غیابِ دولتی کلاسیک و سنّتی، دولتی مردمی را که خود آن را خودگردانی دموکراتیک می­نامند، برپا دارند، که در تمامِ این سال­های جنگ و خونریزی، در عینِ حال با کارِ تشکیلاتی و سازماندهی مدبّرانه­ی خود، توانسته است کارها و مسئولیّت­ها را در نهادهای مدنی، میانِ زن و مرد تقسیم نماید. ره­آوردِ چنین تدابیری هم اداره­ی سیاسی و اقتصادی منطقه و هم هم­کاری و همیاری اکثریتِ قریب­به­اتفاق مردم با پشتوانه­ی نژادی و زبانی گوناگون است.

در کنارِ شعر و نوشتار نویسندگان و شاعران و مبارزان آسیایی، جستارهایی چند از نویسندگان اروپایی آمده است، که به نوبه­ی خود نگاهِ تیزِ انتقادی­شان در رابطه با این جنگ، متوجّهِ دولت­های اروپا و امریکا است. در عینِ حال تمامِ این زبان­آوران براین نکته تأکید می­ورزند که کوبانی نمودار تجربه­ی دموکراسی در کردستان است. دیوید گریبر، در جستاری به نامِ "چرا جهان از کوبانی غافل است؟" می­نویسد:

"با بیرون راندنِ عواملِ رزیم اسد در ۲۰۱۱، و به رغم خصومتِ تقریباً تمامِ همسایگانِ خویش، روژاوا نه تنها استقلالِ خود را حفظ کرده، بل تجربه­ی چشم­گیری در دموکراسی نیز محسوب می­شود. مجامع عمومی - نهادهای مدنی- در حکمِ هیئت­های تصمیم­ساز نهایی شکل یافته­اند، شوراهایی که براساسِ توازنِ قومیتی دقیقی گزینش شده­اند، برای مثال در هر واحدِ شهرگردان سه افسرِ ارشد هستند اعم از کرد، عرب، آشوری یا ارمنی- مسیحی، و حداقل یکی از این سه تن باید زن باشد. شوراهای زنان و جوانان، و با شباهتی کم­نظیر با جنبش «موهرس لیبرس- زنانِ آزاد در اسپانیا» ارتش از زنانِ جنگجوی غیرِنظامی موسوم به ستاره­ی وای­جی­ای – اتحادیه­ی زنانِ آزاد- که ستاره­ی عنوانش به الهه­ی باستانی بین­النهرین، ایشتار، اشاره دارد، که سهمِ عمده­ای از عملیاتِ جنگی علیه داعش را عهده­دار شده­اند." ص ۱۴۰/۱۳۹ برگردان ع.ثباتی

در این بخش پایانی باید از گفتگوی هنرمندِ هلندی یوناس استال، با صالح مسلم محمّد از رهبرانِ حزب دموکراتیک سوریه، یاد کنم که با زبانی ساده و تشکیلاتی خبر از شیوه­ی اداره­ی روژوا می­دهد. در این زبان تجربه­ای خودنمایی می­کند که حاصلِ سالیانِ سال کار مداوم و هدفمند برای خودگردانی دموکراتیک روژوا است. این گفتگو طولانی نیست امّا در هر پاسخی که به پرسش­ها داده می­شود، بسا از متدها و شیوه­های کاری، در گستره­ی برساختنِ جامعه­ای دموکراتیک یاد می­شود، که خود برآمده از آموزش­های فردی از واقعیّت­هایی هستند، که زندگی برای مردم رقم زده است. به این ترتیب می­توان گفت خودگردانی دموکراتیک روژوا، تجربه­ی ویژه مبارزان کرد در جریان تاریخی زندگی، و تلاش­های آن­ها برای دستیابی به آزادی و دموکراسی است. 

کتابِ کوبانی، ادبیات و هنر مقاومتِ نوین با سرمایه­گذاری نشرِ ارزان و به کوشش و همیاری شبانه‌روزی عباس سماکار و بهرام رحمانی در این دوسه ماهِ اخیر که محاصره­ی کوبانی نفس­ها را در سینه­ی مردمانِ آگاه حبس کرده بوده است، در فرم آ۵ در ۳۵۳ صفحه همراه با عکس­هایی رنگی فراهم آمده است.

گوتنبرگ

۲۸ بهمن ۱۳۹۳

*برای تهیّه­ی این کتاب می­توان با شماره تلفن­های 4687527709+ و 46704926924+ تماس بگیرید.