عبدا لاحمد فیض

 

تبعیض وزورگوئی حاکم درنظام حقوقی کنترول تسلیحا ت هستوی.

رژیم حقوقی کنترول جنگ افزارهای کشتارجمعی وغیرمتعارف (هستوی) ازمباحث فوق العاده درخورتوجه وجنجال افرین درحقوق بین المللی وازموضوعا ت نها یت حایزاهمیت درقبال صلح وامنیت جمعی محسوب میگردد. ازدید تاریخی ، تلاش ومساعی جهانی درمحدود نمودن اراده دولتها بعنوان عامل وفکتورمنا زعا ت مسلحانه درکاربرد سلاح های حاوی ویژه گیهای کشتارگروهی گذشته تاریخی زیادی داشته که درپرتونورمهای حقوقی بین المللی عرفی بدان پرداخته میشد ، اما بعد ازازمایش واستعمال نخستین بمب اتمی توسط ایالات متحده امریکا دراخرین روزهای ختم جنگ دوم جهانی دردوشهرجاپان که بتاریخ (۶و۹) اگیست سال (۱۹۴۵) میلادی اتفاق افتاد ، ضمن ایجاد نگرانی فزاینده ازدوام زندگی صلح امیزدرسیاره ما که هنوزاثارمرگبارجنگ دوم بشریت را می ازارید ، موضوع موجودیت تسلحا ت کشتا رجمعی (هستوی) درمحورتوجه محافل سیاسی وحقوقی قرارگرفته وتلاش دررا ستای جلوگیری ازگسترش تسلیحات ویرانگراتمی درپاسخ به نگرانیهای گسترده جامعه بین المللی درسطوح مختلف شکل گرفت . موازی به تسلیح ارتش ایالات متحده به بمب اتمی، که زمینه رابرای تشدید مسابقات گسترده تسلیحاتی در مراحل اغازین جنگ سرد میان اتحادشوری وایالات متحده فراهم نمود ودربحبوحه تشدید این اختلافات ، اتحاد شوروی وتمامی اعضای دایم شورای امنیت با مباهات بعنوان قدرتهای فاتح جنگ ازازمایشات هستوی پیروزبدرامده وبدون توجه به نگرانیهای جهانی ، الی سالهای اغازین دهه شصت سده گذشته به قدرتهای اتمی مبدل گردیدند واین امرموجب شد تا رژیم حقوقی کنترول تسلیحات اتمی تحت فشارروزافزون جامعه بین المللی دردستورکارقدرتهای هستوی قرارگیرد

میثاق سال (۱۹۶۳) میلادی درزمینه ممنوعیت انجام ازمایشات هستوی درجو، ماورای جوزمین ودرتحت ابحاراولین اقدامات است که کشورهای مسلح باجنگ افزارهای اتمی درچهارچوب رژیم حقوقی کنترول تسلیحات اتمی تصویب نمودند که باانعقاد معاهده فوق تغییرات که جهان وبشریت صلخواه انتظارداشت، درعزم دولتها درفناوریهای بیشتری هستوی وارد نگردید. هکذا دراول جنوری (۱۹۶۸) کانوانسیون منع تولید، اشاعه وگسترش تسلیحات هستوی انعقاد یافت که انتظاران میرفت ، دیگرسلاحهای هستوی باهمه تنوع انها درزرادخانه های قدرتهای هستوی فزونی نیافته ، تکنالوژی وفناوری های اتمی گسترش نمی یابد. اما تجربه تاریخی دستیابی قدرتهای اتمی بوضوح بیانگرانست که کلیه اصول ، هنجارها وموازین حقوق بین المللی درنظام حقوقی کنترول تسلیحات غیر متعارف درقدم نخست توسطه پنج عضودایم شورای امنیت وقدرتهای اصلی هستوی درهمه مراحل گسترش سلاحهای کشتارگروهی با بی مبالاتی جدی نسبت زندگی حال واینده بشریت درروی زمین ،نقض گردیده وبدون  درنظرداشت اصول حاکم درنظام بین المللی که همه دولتها اعم ازکوچک ویابزرک ازتساوی حقوقی وحق حاکمیت مساوی برخوردارهستند(بادرنظرداشت بند اول ماده دوم منشور) دول دیگرازحق استفاده ازانرژی هستوی بازور گوئی وتحکم قدرتهای برترجهان به بهانه تلاش بخاطرتولید سلاح اتمی محروم گردیده وکشورهای مذکورعایت یکجانبه معیار های جهانی منع تولید وتکثیرتسلیحات غیرمتتعارف راازدیگران مطالبه وبه اصول پذیرفته شده بین المللی ماهیت کاملأ تبعیض امیزبخشیده اند. که ازمایش بمب هایدروجنی درکره شمالی که بتاریخ (۴) جنوری سالروان انجام یافت مثال واضح ازبرخورد دوگانه قدرتهای هستوی ونوع ازاپرتاید اتمی رابه نمایش میگذارد.

مبرهن است که مسوولان سیاسی ونظامی اداره پیونگ یانگ با این ازمایش تمامی موازین جهانی رادرخصوص  تولید جنگ افزارهای غیرمتعارف نقض نموده است ، اما همه دارندگان سلاحهای مخوف کشتارجمعی خود دارای بمب های هایدروجنی هستند که سالها قبل بانقض مفاد کانوانسیون (ان- پ –ت) وسایرمعاهدات دوویا چند جانبه که ازذکران بدلیل طوالت موضوع اجتناب میگردد، به تولید ان که هم شورای امنیت ، میثاقهای جهانی وهم سازمان ناظربرفعالیت هستوی (سازمان بین المللی انرژیهستوی) وجود داشته وبمب مذکور بادرنظر داشت ويژگی ساختاری چندین مرتبه توان تخریبی بیشتردرمقایسه با تسلیحات متعارف هستوی راداراست ، مبادرت ورزیده اند .چنانچه ایالات متحده درسال (۱۹۵۲)واتحاد شوروی درسال (۱۹۵۳) درخلال تشدیدکم سابقه درجنگ  سرد بمب های هایدروجنی را به ذخایرهستوی شان افزودند ودوسال بعد ازین تاریخ یعنی در(۱۵) اپریل سال (۱۹۵۴) اتحاد شوروی به بزرگترین ازمایش بمب هایدروجنی درتاریخ جهان دست یازید.

فلهذاء واقعیت تاریخی وغیرقابل انکاردانسته میشود که قدرتهای اتمی ازبدوپیدایش جنگ افزارهای هستوی با تلاش درتولید وتکثیرتسلیحا ت غیرمتعارف فضای نامطمین واگنده ازترس ووحشت را درنظام بین المللی حاکم نموده ، با زیرپاء گذاشتن همه موازین جهانی وبا توصیف نقش به اصطلاح بازدارنده گی اینگونه ابزارجنگی همواره درسمت اغوای اذهان عمومی گام برداشته وسعی داشته اند که نورمهای جهانی کنترول تسلیحات رافقط بصورت یکجا نبه بردیگران تحمیل ورعایت بدون بدون چون وچرای انرا جلوگیری ازگسترش سلاحهای غیرمتعارف عنوان نمایند. هکذا ، قدرتهای مسوول اتمی سازی جهان ، داشتن جنگ افزارهای هستوی وهایدروجنی را نماد ازغرورملی خویش دانسته درحالیکه کشورهای دیگرچون اعضای متساوی الحقوق جامعه بین المللی ازدید چنین دکتورین همانگونه که حق دسترسی به چنین سلاحهای ممنوع را ندارد ، درحقیت دست نگروگوش به فرمان قدرتهای بزرگ بوده که از فقدان غرورملی رنج میبرند.

قدرتهای اتمی همواره توسعه فن اوریهای هستوی که تولید وتکثیربمبهای هایدروجنی بخش انفکاک ناپذیران دانسته میشود ،بمنظورارتقای توان دفاع استراتیژیک حویش حق بلامنازعه ومکتسبه خویش دانسته وانرا اساس حاکمیت ملی قلمداد مینماید درحالیکه فراموش مینمایند که دربرابرمدنیت انسانی ، نظام امنیتی جهانی وحفظ صلح وامنیت جمعی مسوول بوده ورعایت قوانین بین المللی کنترول تسلیحات غیرمتعارف انهارا ملزم مینماید. چنانچه بتاسی ازگزارشات خبری اسپونیک ، رئیس جمهورپوتین ضمن صحبت سالیانه خود با نیروهای مسلحه فدراسیون روسیه درمسکوخاطرنشان کرد: ((درجهان معاصرفقط کشورهای قوی ازدید نظامی حاکمیت کامل دارد وبه ارتقا ی توانای های دفاعی کشورش درعرصه توان دفاع با تسلیحات استراتیژک تاکید نمود.)) وهکذا دوید کمیرون نخست وزیر بریتتانیا استفاده ازجنگ افزارهای اتمی رابخاطردفاع وحفظ منافع ملی ان کشور، گزینه منا سب دانسته است ، لذا این صحبتها درحالی صورت میگیرد که همین کشورهای عضودایمی شورای امنیت ودارنده بیشترین تسلیحات کشتارجمعی ،ازمایش بمب هایدروجنی پیونگ یانگ را بانگرانی فزاینده تقبیح وخواهان تدارک پیش نویس قطعنامه فوری شورای امنیت ملل متحد بمنظورمجازات کره شمالی گردیده اند که ازقوانین بین المللی منع تولید واشاعه سلاح هستوی ومیثاق مرتبط با رژیم حقوقی کنترول جنگ افزارهای اتمی تخطی نموده است.

به استناد خبرگزاری روسی (اسپوتنیک وتاس) ایالات متحده به بهانه بحران درشرق اروپا (اکرایین وحوزه بالتیک) درصدد استقرارتسلیحات متناوب بالیستکی وهستوی درکشورهای عضوناتووفاقد تسلیحات اتمی مانند المان ،هلند،پولند،ترکیه وغیره درپاسخ به خطرات به اصطلاح ناشی ازمداخلات مسکوبوده که این عملکرد بمعنی گسترش تسلیحات هستوی وناقض  کلیه مفاد میثاقهای جهانی درخصوص منع تکثیرسلاح اتمی پنداشته میشود ، درحالیکه همه این اقدات درفضای  صورت می پذیرد که ازعکس العمل شورای امنیت وشورای بنام ناظربرفعالیت هستوی دولتها خبری نیست.

اداره نظامی اسلام اباد علی الرغم فقرمفرط وگسترده گی تفاوتهای طبقاتی بربنیاد اهداف راهبردی اش که توسعه منطقوی ان کشورازاجزای کلیدی ان بحسا ب میاید، سالانه به ازمایشات متعدد هستوی مبادرت ورزیده وپاکستان کشوریست که بیشتریین تاسیسا ت ونیروگاههای اتمی را نه درسطح منطقه بلکه درسطح دنیا بخود اختصاص داده است که این امرنه تنها درفقدان نظارت جهانی صورت گرفته وبامعیارهای جها نی درتعارض اشکارقرارمیگیرد بلکه خطرصدورفن اوری وتکنالوژی ساخت سلاح اتمی ازیک کشوربی ثبات مانند پاکستان به جاهای دیگروحتی قرارگرفتن تسلیحات کشتارجمعی ازین کشوربد ست گروه های افراطی که بیشترینه ان کشوررا مکان مطمین می یابند ، وجود دارد.هکذا تل ابیت گفته می شود ازسالها بدینسودرزیرچترحمایتی قدرتهای بزرگ مصروف دستیابی به جنگ افزارهای اتمی است که بدون هیچگونه نگرانی ازوجود میکا نیزمهای جهانی بازدانده وممنوع کننده سلاحهای کشتارجمعی به فناوری های هستوی ادامه داده است ومثال های دیگرازینگونه که بحران هستوی راتشدید بخشیده وبوضوح نحوه موضعگیری دوگا نه جهانی وسیستم حقوقی توام با تبعیض را درخصوص خلع سلاح اتمی متبارز میسازد.

فلهذاء بادرنظرداشت فاکتها وحقایق موجود درخصوص رژیم حقوقی کنترول تسلیحا ت اتمی ، نه تنها امید برای فردای عاری ازجنگ افزارهای مخوف وویرانگرکشتارجمعی درجهان نبوده بلکه تواهم بیش نخواهد بود اگربه کاهش وعدم گسترش واشاعه اینگونه تسلیحات درپرتومعیارهای حقوقی بین المللی که درتعارض اشکاربا اصل برابری دولت ها وتوام با تبعیض وزورگوئی بردیگران تعمیل میگردد، امید واربود. وبدون اغماض میتوان اذعان داشت که بقول شاعر(درنظام طبیعت کم زورپایمال است) بشریت کماکان ازوجود یک سیستم جهانی غیرعادلانه که درمناسبات بین المللی حاکم است رنج خواهند برد.

منبع:

-‌‌ میثاقهای بین المللی منع تسلیحات هستوی ومنشورملل متحد.

- خبرگزاریهای بین المللی (سپوتنیک وتاس)