درباره تلاش برای جدا کردن کشورهای آسیای میانه از روسیه
درباره تلاش برای جدا کردن
کشورهای آسیای میانه از روسیه
نویسنده:
آلکسی پاخولین
برگردان: ک. رادین
حضور نظامی آمریکا در
افغانستان، و پیچیدگی روابط آمریکا با روسیه و پاکستان سبب شده تا آسیای میانه
اهمیت بسیار فزاینده‌ای برای آمریکایی‌ها داشته باشد. در طرح درازمدت، هدف، جدا
کردن کشورهای آسیای میانه از روسیه و هرچه بیشتر محدود کردن زمینه نفوذ روسیه در
درون اوراسیا است.
پنجم اکتبر ایالات متحده
آمریکا محموله دیگری از تجهیزات و تکنولوژی نظامی را به ارزش بیش از ۸میلیون دلار به تاجیکستان تحویل داد. اعتقاد بر این است
که این سازو‌برگ‌های نظامی برای دفع تهدیدات از سوی افغانستان درنظر گرفته شده
است.
سفارت آمریکا در تاجیکستان
گزارش می‌دهد که در مراسم تحویل تجهیزات کوین کوورت کاردار سفارت، سرهنگ دوم
سایمومین یاتیموف رئیس کمیته دولتی امنیت ملی و سرهنگ دوم رجبعلی رحمانعلی فرمانده
نیروهای مرزی شرکت کردند. تجهیزات تحویل داده شده شامل تجهیزات ساختمانی، ماشین‌ها
و وسایل نقلیه تاکتیکی برای گشت‌زنی، فرماندهی، شناسایی، کمک‌رسانی سریع و موارد
دیگر هستند، که عمدتاً برای نگهبانان مرزی درنظر گرفته شده‌اند.
گمان می‌رود که این تجهیزات و
ادوات نظامی به نیروهای مرزی تاجیک کمک خواهد کرد تا «موانعی» در مسیر قاچاق مواد
مخدر در ولایت ختلا‌‌ن تاجیکستان در نوار مرزی با افغانستان ایجاد کند. پیش ازین
نیز آمریکا چنین کمک‌هایی به تاجیکستان کرده است. چنانکه در ماه مه سال ۲۰۱۷ سفارت آمریکا به این جمهوری تجهیزات فنی به ارزش ۶میلیون دلار، از‌جمله وسایل نقلیه، تجهیزات مخابرات و
دوربین‌های حرارتی برای افزایش توانایی‌های مرزبانان تاجیکستان که با قاچاق مواد
مخدر مقابله می‌کنند تحویل داده است.
تدارکات از طریق برنامه مبارزه
با مواد مخدر فرماندهی مرکزی آمریکا تأمین می‌شود که در چارچوب آن از سال ۲۰۰۶ تاجیکستان بیش از ۱۵۵میلیون دلار دریافت کرده است.
ایالات متحده آمریکا تهیه
تجهیزات گران‌قیمت، وسایل نقلیه، آموزش مقامات امنیتی تاجیکستان و ایجاد زیر‌ساخت‌ها
را تأمین مالی می‌کند. در این کمک به‌ظاهر بلاعوض دو رفتار عجیب وجود دارد.
نخست آنکه معلوم نیست چرا این
موارد از طریق فرماندهی مرکزی ـ فرماندهی مشترک مرکب از نیروهای مسلح ایالات متحده
آمریکا، که مسئول برنامه‌ریزی عملیات و اداره نیروهای آمریکایی در خاورمیانه،
آسیای مرکزی و شرق آفریقا است، تأمین مالی می‌شود. همان فرماندهی مرکزی پروژه‌های
اینترنتی اطلاعاتی مانند « کاروانسرای» را، که برای مقابله با روسیه هدف‌گیری شده‌اند
تأمین مالی می‌کند.
دوم اینکه ایالات متحده آمریکا
به تاجیکستان تجهیزاتی را برای حفظ مرز با کشوری که ارتش آمریکا از سال ۲۰۰۱ (به‌طور رسمی ـ برای مبارزه با تروریسم) اشغال کرده است،
تحویل می‌دهد. و کمک‌های نظامی آمریکا به تاجیکستان برای مبارزه با مواد مخدر، که
تولید آن در شرایط حضور نظامی آمریکا به‌طور چشم‌گیری افزایش یافته و به ابعاد بی‌سابقه‌ای
رسیده است، ارائه می‌شود.
علاقه آمریکا به تاجیکستان
موجب حضور ایالات متحده در این کشور با مرز طولانی (۱۳۴۴ کیلومتر) با افغانستان شد، که آمریکایی‌ها قصد خروج از
آن را ندارند. این علاقه دارای خصلت نظامی است. چنانکه ۱۱ ماه مه سال جاری فرمانده کل مرکز فرماندهی ایالات متحده
آمریکا، ژنرال جوزف وُتل از تاجیکستان دیدار کرد.
نامبرده با رئیس‌جمهور امامعلی
رحمانف و همچنین با وزیر دفاع شیرعلی میرزا، با معاون اول او، با رئیس ستاد کل
امامعلی صابرزاده و با رئیس اداره کل نیروی‌های مرزبانی رجبعلی رحمانعلی مذاکره
کرده است.
به گفته جوزف وُتل ایالات
متحده آمریکا و افغانستان را منافع مشترک متعددی مانند امنیت مرزها و حق حاکمیت
پیوند می‌دهد.واشنگتن در تلاش برای جدایی جمهوری‌های سابق اتحاد شوروی از روسیه
است. اگر این جدایی در مورد اوکراین عملی می‌شود، پس چرا در مورد جمهوری‌های
آسیای مرکزی عملی نشود؟
واقعیت آن است که تاجیکستان
جزو اتحادیه اوروآسیا نیست و از نظر واشنگتن این امر بی‌تردید مثبت است. و مهم‌ترین
مسأله‌ای که مورد علاقه جوزف وُتل در جریان گفت‌وگوی او با نظامیان تاجیک در
دوشنبه بود، «تأمین امنیت در مرزها» و «حمایت از ثبات منطقه» است.
در عین‌حال واشنگتن همه
اتهامات پیرامون افزایش تشنج در مرزهای افغانستان ـ تاجیکستان و انتقال ستیزه‌جویان
داعش به شمال افغانستان از سوریه و عراق را انکار می‌کند (واقعیت چنین انتقالی
بارها توسط رسانه‌های روسیه مورد اشاره قرار گرفته است).
در سالیان اخیر ایالات متحده
آمریکا به‌طور فعال در تاجیکستان انواع برنامه‌هایی را که مرتبط با منافع سازمان‌های
نظامی هستند، گسترش می‌دهد. چنانکه سوم اکتبر سفارت آمریکا گزارش دیدار کاردار
سفارت ایالات متحده آمریکا کوین کوورت (او اتفاقاً به زبان‌های روسی و اوکراینی
نیز صحبت می‌کند) و ژنرال فرهاد شادمان‌زاده هماهنگ‌کننده برنامه اصلاحات پلیس جنب
وزارت کشور را با رهبران قبایل در ناحیه ونج ایالت خود‌مختار کوهستان بدخشان در
شرق تاجیکستان داد.
هدف از این نشست مذاکره درباره
حمایت از گروه‌های مشارکت پلیس و قبایل در ناحیه ونج برای مبارزه با بنیاد‌گرایی و
رادیکالیسم است. آمریکایی‌ها در این پروژه در چارچوب برنامه کمک به پلیسِ سفارت
آمریکا که هدف آن «بهبود ظرفیت و بنیه وزارت امور داخلی در زمینه خدمت به شهروندان
... حفظ حاکمیت قانون و افزایش اعتماد شهروندان به پلیس» است شرکت می‌کنند. ضمن
راه‌اندازی این برنامه‌ها به سفارت آمریکا امکان داده شده است که در تاجیکستان ۲۷ گروه مشارکت پلیس و جامعه و ۴۴ مرکز خدمات پلیس ایجاد کند.
گروهی که توسط سفارت آمریکا در
ناحیه ونج تشکیل شد شامل معاون رئیس ناحیه، رئیس اداره پلیس، امام محل و نماینده
شعبه ناحیه در امور جوانان و کارفرمایان محلی است. همه آنها در این یا آن حد در
موقعیت ناحیه تأثیر دارند. کوهستان بدخشان ـ به لحاظ استراتژیک برای تاجیکستان مهم
است و از لحاظ جغرافیایی از قلمرو اصلی کشور منزوی و از نظر ترکیب قومی، زبان و
مذهب متفاوت است.
اکثریت ساکنان آن ـ پامیری‌ها
ـ اسماعیلی‌ها هستند که به زبان‌های شرقی ـ ایرانی صحبت می‌کنند. بدخشان دارای مرز
طولانی با افغانستان است. طی جنگ‌های داخلی سال‌های ۹۷ـ۱۹۹۲ بدخشان
با دوشنبه، که ساکنان محلی بدون شک آنرا فراموش نکرده‌اند، مخالفت کرد. ایالات
متحده آمریکا با تاجیکستان در چارچوب طرح «سی ۵+۱» که برای آنها میدانی برای بحث در مورد مسائل منطقه‌ای
آسیای میانه بدون شرکت روسیه است، همکاری می‌کند.
آخرین نشست این گروه ۲۳ـ۲۰ ژوئیه
سال جاری در آلماآتا تشکیل شد. کار و فعالیت آن در سه گروه: روابط اقتصادی، محیط
زیست و در زمینه امنیت سازمان داده شد. گروه امور اقتصادی را معاون وزیر امورخارجه
در زمینه مسائل اقتصادی و تجاری، مانیش سینگ و در امور بوم‌شناسی و امنیت ـ معاون
دستیار وزیر امور خارجه آمریکا برای آسیای مرکزی، هنری انشر به‌عهده داشتند.
حفظ حضور نظامی آمریکا در
افغانستان، و پیچیدگی روابط آمریکا با روسیه و پاکستان سبب شده تا آسیای میانه
اهمیت بسیار فزاینده‌ای برای آمریکایی‌ها داشته باشد.
در طرح درازمدت، هدف، جدا کردن
کشورهای آسیای میانه از روسیه و هرچه بیشتر محدود کردن زمینه نفوذ روسیه در درون
اوراسیا است.
منبع: تارنمای مهر
گزینش از ع. علیم