کنگره ی وحدت حزب کمونیست فرانسه در مبارزه با نیولیبرالیسم
کنگره ی وحدت حزب
کمونیست فرانسه در مبارزه با نیولیبرالیسم
سی‌وهشتمین کنگرهٔ حزب کمونیست فرانسه در
روزهای دوم تا چهارم آذرماه ۹۷
(۲۳ تا ۲۵ نوامبر ۲۰۱۸) در شهر ایوْری، نزدیک
پاریس، و در فضائی پرشور برگزار شد.
بسیاری از کمونیست‌های فرانسه موفقیت این
کنگرهٔ فوق‌العاده را برای ادامهٔ حیات حزب و دامنهٔ تأثیرگذاری آن ضروری می‌دانستند.
دستورکار اصلی این کنگره بررسی برخی جنبه‌های مهم برنامهٔ حزب کمونیست پرقدرت
فرانسه در پیش‌بُرد استراتژی مبارزه‌اش در مسیر به‌قدرت رساندن نیروهای چپ در کشور
و رویارویی با نولیبرالیسم حاکم و همچنین مبارزه با راست افراطی بود.
زمینهٔ بحث و گفت‌وگوهایی که دربارهٔ مسئله‌های
کلیدیِ رویاروی چپ فرانسه در این کنگره جریان یافت، از ماه‌ها قبل، جهت‌گیری‌ها
پیرامون آن‌ها در درون ساختارهای حزب کمونیست فرانسه تکمیل شد و به‌راه‌هایی
دموکراتیک و بر پایهٔ اساسنامه به‌منظور ارائه به کنگره آماده شد. از لحاظ
استراتژی، پس از شکست "جبهه چپ" و احساس تحقیر از سوی "ژان لوک
ملانشون" (کاندیدای مشترک چپ در انتخابات گذشته ریاست جمهوری)، اکنون، پس از
کنگره فوق‌العادهٔ سی‌وهشتم، حزب کمونیست فرانسه بر "اتحاد مردمی فعال"
بر پایهٔ "جبهه مبارزات بخش‌های گوناگون جامعه برای پیشبرد اهداف مشخص در
تحولات اجتماعی، زیست‌محیطی و دمکراتیک" حساب می‌کند. "فابین
روسل"، دبیر ملی جدید حزب منتخب کنگره سی‌وهشتم، در آخر هفته گذشته پیامی
خطاب به نیروهای چپ فرستاد تا در اتحاد با کمونیست‌ها، رئیس‌جمهور ماکرون را به
"افزایش دستمزد" و پاسخ‌گو بودن در قبال خشم مردم و "جلیقه
زرد"ها در مورد گرانی‌ها وادار کنند. او تصریح کرد که ائتلاف چپ در انتخابات
"بدون متحدِ ممتازِ از قبل پیش‌بینی‌‌شده"، حتی اگر حزب کمونیست فرانسه
تصمیم بگیرد "در تمام انتخابات با نامزدهای خودش حضور داشته باشد"، نیز
کنار گذاشته نشده است. تصمیم به‌برگزاری این کنگره استثنائی به‌دنبال انتخابات
اخیر ریاست‌جمهوری و پارلمان فرانسه و انتخاب امانوئل مکرون به‌ریاست جمهوری گرفته
شد. هدف کنگره تصمیم به تأکید بر هویت کمونیستی حزب از یک سو و پرتوان کردن آن از
طریق همگرایی و وحدت درون حزبی و ارائه برنامه‌ای متناسب با دشواری‌های شرایط
پیچیده و بحرانی کنونی کشور از دیگر سو بود.
رفیق "لیدیا ثمربخش"، مسئول روابط
بین‌المللی حزب کمونیست فرانسه، این شرایط را چنین توضیح می‌دهد: "شرایط به‌شدت
بحرانی است، بسیار جدی است، مردم در سراسر جهان به‌دلیل تبعات بحران سیستماتیک
سرمایه‌داری، به‌دلیل تشدید استثمار و نداشتن تأمین کار و دستبرد زده شدن به
دستمزدها، دچار رنج و محرومیت‌اند. تهاجم و تازش جدید نیروهای امپریالیستی، تنش‌ها
را گسترش داده و خطر درگیری‌های مسلحانه در جهان را افزایش می‌دهد. بنا بر این،
ضروری است که نیروهای پیشرو، به‌ویژه کمونیست‌ها، برای یافتن راه‌هایی به‌منظور
گسست اساسی از این سیستم سرکوبگر و جستجو و یافتن پاسخ‌هایی مناسب برای مقابله با
آن، با یکدیگر همراهی و یاری کنند."
سی‌وهشتمین کنگره حزب کمونیست فرانسه (که
نزدیک به ۸۰۰ نماینده در آن شرکت داشتند) با تصویب برنامه راهبردی‌ای تازه، گزینش آرم
(لوگوی) مرکزی‌ای جدید، و انتخاب دبیر ملی‌ای جدید، دورهٔ نوئی را در مسیر مبارزه
حزب گشود. کنگره با اکثریتی قاطع "مانیفست"ی عمیقاً تجدیدنظر یافته- بر
پایه پلاتفرم‌های اصلی ارائه‌شده به کنگره و مورد تائید اکثریت کنگره- را تصویب و
رهبری جدید حزب را انتخاب کردند، جمعی تازه با چهره‌‌هایی نو. فابین روسل،
نمایندهٔ حزب کمونیست در پارلمان از شمال فرانسه، به‌جای پیر لوران، به سمت دبیر
ملی حزب انتخاب شد. در مورد همگرایی، اگرچه همه تنش‌ها در این سه روز برطرف نشده،
اما با وجود این، در پایان نشست کنگره تنها یک لیست از نامزدها برای عضویت در
شورای ملی حزب معرفی شد که با ۴۴۲ رأی موافق از مجموع ۵۶۹
رأی‌دهنده، به‌تصویب رسید. از همان
ابتدای برگزاری کنگره در روز جمعه ۲ آذرماه، همه در مورد وظیفه اصلی کنگره یک‌صدا بودند. پیر لوران، دبیر ملی
حزب، در سخنان خود چنین گفت: "کره زمین در خطر است، مردم رنج می‌برند، سرمایه‌داران
چندملیتی شکم‌های‌شان را پر می‌کنند. گوگل، اَپل، فیسبوک و آمازون می‌خواهند بر
دنیا حکومت کنند. صلح در خطر است. نژادپرستی، یهودی‌ستیزی، تبعیض و محرومیت از نو
گسترش می‌یابند." پیر لوران بر آن است که حزبش "راه بدیلی در مقابله با
سیاست‌های ماکرون بگشاید که راه ترس، جنگ اجتماعی و تفرقه نباشد، راهی دیگر متشکل
از روابط انسانی، اجتماعی و دموکراتیک باشد." او در آخرین کنگره‌ای که
با مقام دبیر ملی حزب کمونیست فرانسه در آن شرکت کرد، در مقام نمایندهٔ مجلس سنای
فرانسه از شهر پاریس که قرار است رئیس شورای ملی حزب کمونیست فرانسه باشد، با کف‌زدن‌های
ممتد نمایندگان کنگره حزب مورد ستایش و تقدیر قرار گرفت. پیر لوران در اوایل هفتهٔ
پیش از برگزاری کنگره به‌منظور خروج از بحران دو کاندیدا برای پست دبیر ملی حزب
پیشنهاد کرد. او در روز نخست کار کنگره با لحنی پراحساس برای اتحاد پیامی تازه می‌دهد:
"گفت‌وگو بین ما بحث جنگ برای ریاست نیست، منافع جمعی ما را متحد می‌کند،
زیرا ما عضو حزب فروتنانی هستیم که می‌دانند از تفرقه هیچ نفعی نمی‌برند."
فابین روسل، دبیر ملی جدید حزب، پس از
انتخابش بهاین سمت در ارتباط با تظاهرات اعتراضی گسترده زحمتکشان در کشور ازجمله
گفت: "مردم حق دارند صدایشان را بلند کنند. فرانسه امکانات زیادی دارد ولی
عده‌ای معدود از آن بهره می‌برند..." و در ادامه اعلام کرد: "به‌زودی یک
همه‌پرسی علیه سهمی که سرمایه‌داری برای خود در روند تولید قائل است و در دفاع از
افزایش قدرت خرید زحمتکشان برگزار می‌شود." روز دوم کار کنگره- شنبه ۳ آذرماه / ۲۴ نوامبر- تمامی
نمایندگان حاضر در سالن کنگره برای تصویب بیانیه علیه گرانی و مبارزه برای حفظ
محیط زیست به‌پا خاستند. بخشی از متن این بیانیه چنین است: "از اول ژانویه ۲۰۱۹ باید حقوق و دستمزدهای
کارگران بخش‌های دولتی و خصوصی افزایش یابد. بر حداقل دستمزد باید ۲۰۰ یورو اضافه
شود." طی چندماه تدارک کنگره در شرایطی بی‌سابقه و گاه فضائی تنش‌زا، کلیه
اعضای حزب در یک همه‌پرسی درون حزبی از بین متن پیشنهادی شورای رهبری حزب و ۳ متن پیشنهادی دیگر، به
متن ارائه شده با عنوان: "مانیفست حزب کمونیست قرن بیست‌ویکم"، به‌منزلهٔ
متن مشترک برای طرح در کنگره و بحث دربارهٔ آن، رأی دادند (چهار متن پیشنهادی به‌ترتیب
عبارت بودند از: "مانیفست..." ۴۲ درصد، "متن شورای
ملی حزب" ۳۸ درصد، و دو متن دیگر ۱۲ درصد و ۶ درصد رأی آوردند). در حقیقت کنگره در فضائی بدون تنش کارش را به‌پایان رساند.
متن مشترک که درنهایت عمیقاً بازنگری و تکمیل‌شده بود، شنبه شب با ۸۷٫۲۶ درصد آرا، یعنی ۵۶۷ رأی موافق، ۸۳ رأی مخالف و ۲۵ رأی ممتنع به‌تصویب
رسید. در روند برگزاری کنگره بیش از ۷۰۰۰ اصلاحیه پیشنهادیِ استان‌های مختلف موردبررسی قرار گرفت و به ارائه متنی منجر
شد که با اکثریت بالایی به‌تصویب کنگره رسید که خشنودی همگی را موجب گردید. پیر
لوران این روند را چنین توضیح داد: "خوشحالم که بسیاری از نوآوری‌های ما که
موقتاً در متن مشترک کنار گذاشته شده بود در متن پایانی آورده شد." ابعاد
زیست‌محیطی، فمینیستی و ضد نژادپرستی مبارزات کمونیستی تقویت شد. با این وجود، این
بازنگری‌ها برای امضاکنندگان متنی دیگر که ۱۲ درصد آرا اعضای حزب را
در ماه اکتبر به‌دست آورده بود قانع‌کننده نبودند. "الزا فسیون"، نماینده
پارلمان، و "فردریک ژنو"، مورخ، در رهبری آینده شرکت نمی‌کنند. آنان
چنین توضیح می‌دادند: "ما این تغییر روند استراتژیک مصوبه کنگره را درک می‌کنیم
اما با آن موافق نیستیم... تأکید بر هویت، بازگشت به یک سیاست اتحاد چپ و ائتلاف‌های
گوناگون را مخفی نمی‌کند." در بین مدافعان متن "مانیفست" برخی
میانه‌روی را انتخاب کرده‌اند. "هروه پولی"، از زمرهٔ اینان، می‌گوید:
"در یک صورت‌بندی بی‌سابقه، مسئله پیچیده است، اما درنهایت مثبت است."
هروه پولی، دبیر فدراسیون پادوکاله- استانی که در آن نزدیک به ۸۷ درصدِ اعضای حزب به متن
"مانیفست" رأی داده‌اند- ترجیح می‌دهد بر "دینامیک برای جهت‌گیری
مجدد حزب" تأکید کند. "دومینیگ نگری"، سخنگوی مدافعان چهارمین متن
پیشنهادی برای کنگره که ۸ درصدِ آرای اعضای حزب را در مهرماه [اکتبر] به‌دست آورد، مخالفتش با متن
نهایی مصوب در کنگره بهاین دلیل بود که کنگره حزب کمونیست فرانسه به خروج از
اتحادیه اروپا تصمیم نگرفت.
رهبران حزب سخن می‌گویند:
پیر لوران، دبیر ملی حزب، که در این کنگره
مسئولیت دیگری را قبول کرد، در سخنانی، بیشتر بر پویایی روند برگزاری کنگره و
ارائهٔ نظرات در کنگره توجه نشان داد. او به نگرانی اعضای حزب کمونیست
نسبت به "از بین رفتن وحدت درونی" حزب در جریان شکل‌گیری نظریات و روند
انتخاب متن پایه و تکمیل آن اشاره کرد. او یادآور شد که، با حفظ وحدت روند بحث‌ها
ادامه پیدا کرد و درنهایت "زمان آن رسید که در این کنگره نظرات را جمع‌بندی
کرده و جهت مراحل گوناگون را به‌وضوح مشخص کنیم. یک سال در کادر اساسنامه حزبی در
مورد پیشرفت‌های اجتماعی، تکنولوژی‌های دیجیتال، محیط زیست، فرهنگ کاری شدید و
پربار انجام گرفت که گاهی این فعالیت‌ها دست‌کم گرفته می‌شد. در اوایل ماه اکتبر
اعضای حزب با پیامی روشن، برای تغییرهای لازم به‌منظور استحکام و دفاع بهتر
از حزب کمونیست، به متن ٬مانیفست٬ به‌منزله پایهٔ مشترک سند نهایی رأی دادند. در
هفته‌های اخیر به‌شدت روی متن ٬مانیفست٬ کار کردیم تا آن را عمیقاً غنی سازیم و آن
نسخه جدیدی است که در اختیار شرکت‌کنندگان کنگره قرار گرفت. .... همه‌چیز در
مجموعه‌ای منسجم گردآمده که همه در بحث‌های کنگره در مورد آن قضاوت خواهند کرد. من
به‌نوبه خود می‌خواهم به کمونیست‌ها، رهبران حزب که همیشه با روحیه وحدت و مسئولیت
در بحث‌های کنگره شرکت کردند درود بفرستم. این برای آینده ضروری است."
فابین روسل، دبیر ملی منتخب کنگره سی‌وهشتم
حزب کمونیست فرانسه، در سخنانش در ارتباط با جمع‌بندی کنگره چنین گفت: "روند
ما در سیاست‌ورزی اتحاد و همگرایی، با احترام به عقاید دیگران در حزبمان است. آیا
دیگران می‌توانند چنین ادعائی کنند؟ بنا بر این مبارزه ما باید ادامه یابد. بگذارید
امید به جناح چپ را بازگردانیم، گسترده‌ترین اتحاد چپ را بنیان نهیم، زیرا این
تنها راه است و هیچ نیرویی به‌تنهایی نمی‌تواند پیروز شود. باید ادامه دهیم با حزب
کمونیستی پرتوان‌تر، تأثیرگذارتر و مبارزتر و نشان دهیم که در کشور ما نیروی سیاسی
اصیل، صادق، مبارز و آزاداندیشی وجود دارد که آرمان‌های صلح، همبستگی را در تمام
مبارزاتش به‌کار می‌گیرد. بیایید با آغوش باز با تمام کسانی که خروج از سرمایه‌داری
و برپایی دنیایی نو، آزادشده از امور مالی (فاینانس) خواهان‌اند همکاری کنیم. با
کارگران با معلمان با دهقانان با مغازه‌داران، با پرستاران، با همه کسانی که آماده‌اند
در این مبارزات شرکت کنند تماس بگیریم. چشم‌انداز امید را در کشورمان با شعار
٬انسان قبل از هرچیز٬ بگشاییم! زنده‌باد حزب کمونیست فرانسه، زنده‌باد جمهوری،
زنده‌باد فرانسه."
لیدیا ثمربخش، عضو شورای اجرایی و مسئول
روابط بین‌المللی حزب کمونیست فرانسه، در توضیح محتوای "مانیفست" مصوب
در کنگره، اظهار داشت: "کمونیست‌ها فراتر از هرچیزی ایجاد قرن بشریت، قرن
کمونیسم، بر پایه دمکراسی کامل و جهت‌گیری انقلابی باهدف خروج از جامعهٔ
طبقاتی و نیز چالش زیست‌محیطی تا رسیدن به‌هدف و برقراری صلح و پیشرفت فردی انسان
در تمام ابعاد را خواهان‌اند."
حزب کمونیست فرانسه روی اتحاد فعال مردمی
حساب می‌کند.
با انتخابات پارلمان اروپا در ماه مه ۲۰۱۹/اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۸، کار عملی شروع می‌شود:
کمونیست‌ها پس از بحثی جدی در کنگره، درعین‌حال که "یان بروسا (معاون شهرداری
پاریس از حزب کمونیست فرانسه) به‌مقام سر لیست همگرایی بزرگ پیشنهاد شد"،
تصمیم گرفتند به همکاری با چپ ادامه دهند. "پاسکال شرکی"- از
"ژنرسیون اس،حزب بنوا آمون، نامزد حزب سوسیالیست در انتخابات گذشته ریاست‌جمهوری"
که در کنگره حضور یافته بود- اوضاع را چنین تشریح کرد: "در مورد این مسائل
پارامترهای زیادی را باید در نظر گرفت، ازجمله کارآیی انتخاباتی که بعداٌ مطرح می‌شود.
ابتدا باید در مورد مسائل مهم بحث کنیم." تأکید بر همبستگی و همگرایی
زمانی که نمایندگان اتحادیه‌های کارگری وارد سالن کنگره شدند و از مبارزاتشان
گفتند به اوج خود رسید و با دست زدن‌هایی ممتد که فضای سالن را تحت‌الشعاع قرار
داده بود، عزم راسخ نمایندگان کنگره به اتحاد با چپ را نشان داد. همین‌طور پس از
سخنرانی "کامی لنه"، دبیر جنبش جوانان کمونیست، همگی به‌پا خواستند و
نوای سرود جنبش جوانان را سردادند. فابین روسل، در سخنرانی پایانی کنگره، تأکید
کرد: "جای ما در کنار کارکنان آرجو، هیدرو، آسکووال... است جای ما در کنار
خانوارهایی است که مسکن مناسب ندارند، در کنار پناهجویان است" و سخنانش را
چنین به‌پایان برد: "به تعهدات مبارزاتی‌مان و به مبارزاتمان افتخار
کنیم."
فابین روسل در نخستین حضورش در پارلمان پس از
انتخاب شدن به‌مقام دبیر ملی حزب کمونیست فرانسه، به‌منظور نشان دادن همبستگی با
زحمتکشان، اعاده نرخ مالیات بر ثروت بیشتر را خواستار شد. این نرخ مالیات که در
اول ژانویه ۲۰۱۶ به‌وسیلهٔ ماکرون حذف شد، به افرادی که بیش از یک ملیون و ۳۰۰ هزار یورو در سال درآمد
داشتند تعلق می‌گرفت (پرداخت این مالیات شامل حال ۳۵۸ هزار نفری می‌شد که
ثروتشان بر ۱۰۲۸ میلیارد یورو بالغ می‌شود). فابین روسل همچنین خواستار افزایش ۲۰۰ یورو به حداقل دستمزد
شد و در مورد مالیات‌ها دولت را مخاطب قرار داد و با انتقاد از تصمیم آن به ادامه
اخذ مالیات بر سوخت گفت: "قشرهای کم‌درآمد مدام مالیات می‌دهند و ثروتمندان
از مالیات معاف می‌شوند، مالیات ثروتمندان را حذف کرده و ۳٫۵ میلیارد یورو در سال به
آنان دستخوش می‌دهید. چه وقت می‌خواهید عدالت در پرداخت مالیات را اجرا
کنید؟" او به‌وسیلهٔ کف‌زدن‌های ممتد گروه کمونیست‌ها، فرانسه نافرمان (حزب
آقای ملانشون نامزد ریاست‌جمهوری از سوی چپ در انتخابات ۲۰۱۶) و سوسیالیست‌ها مورد
تشویق قرار گرفت. ادوار فیلیپ، نخست‌وزیر فرانسه، در این ارتباط چنین واکنش
نشان داد: "حتماً توجه کرده‌اید که من عضو حرب کمونیست فرانسه نیستم، ولی از
آنچه این حزب به تاریخ فرانسه و استانی که من از آنجا انتخاب شده‌ام ارائه کرده
آگاهم. بنا براین به شما ادای احترام می‌کنم." ادوار فلیپ شهردار شهر لوآور
در منطقه نورماندی بود که از این استان در انتخابات اخیر سه نماینده کمونیست برای
پارلمان فرانسه انتخاب شده‌اند. او در پایان سخنانش- بدون آنکه به بی‌عدالتی‌های
مالیاتی پاسخی بدهد- گفت که قدرت خرید مردم در سال آینده افزایش می‌یابد.
جنبش اجتماعی پرتوانی در فرانسه جریان دارد. پاسخ دولت به این جنبش
پاسخی امنیتی است و از سوی دگر تحقیر خواسته‌های مردم است، ازجمله: کاهش قدرت خرید
مردم و انعطاف‌ناپذیری دولت در این ارتباط، حتی به‌بهای سرعت بخشیدن به وخامت
اوضاع. به‌گفته جنبش جلیقه زردها، تمام نمایندگان مجلس، پنجشنبه ۸ آذرماه/ ۲۹ نوامبر، اعتراضیه‌ای
دربر دارندهٔ نظرخواهی ۳۰ هزار نفر دربارهٔ قدرت خرید، اشتغال، مالیات و همچنین حقوق بازنشستگی دریافت
کردند که تا کنون بی‌جواب مانده است. خواست آنان ازجمله عبارتند از: حداقل حقوق ۱۳۰۰ یورو و حداکثر حقوق ۱۵۰۰۰ یورو، تنظیم قیمت مناسب
برای گاز و برق، حق بازنشستگی بالای ۱۲۰۰ یورو و بر پایه شاخص تورم، بازنشستگی در سن ۶۰