بن بست برگزیت وانتخابات درانگلیس:آیا کوربین شانس پیروزی دارد؟

بن بست برگزیت سرانجام به یک انتخابات پارلمانی زودتر از موعد منجر شد. پارلمان انگلیس بالاخره سه شنبه گذشته، با کنار رفتن همه گزینه ها برای حل معضل برگزیت، رای به برگزاری انتخابات پارلمانی روز ۱۲ دسامبر داد. با وارد شدن فاکتور انتخابات در معادلات سیاسی انگلستان، صورت مساله و سرنوشت برگزیت دچار تغییر اساسی می شود. برای اولین بار این امکان بوجود می آید که این پروژه که سه سال و نیم موضوع کلنجار احزاب سیاسی در پارلمان بوده است، در صورت شکست حزب محافظه کار، کلا از دستور جامعه کنار برود. در عین حال، جامعه فرصت پیدا می کند که بالاخره به حاکمیت نزدیک به ده ساله حزب محافظه کار که طی آن ریاضت اقتصادی و نابرابری عظیمی را بر مردم تحمیل کرده است پایان دهد.

بسیاری از ناظرین سیاسی، حتی از میان صفوف نمایندگان پارلمانی حزب کار انگلیس (لیبر)، ابراز نگرانی کرده اند که لیبر بازنده این انتخابات خواهد بود. تحلیل آنها بر دو عامل استوار است: اول اینکه طبق آخرین نظر سنجی ها، حزب لیبر بطور متوسط ۱۵ درصد از حزب محافظه کار عقب تر است. دوم اینکه مساله برگزیت و خواست جدائی از اتحادیه اروپا مهمترین مشغله این انتخابات خواهد بود. هر دو این مفروضات اشتباه است.

در آستانه انتخابات سال ۲۰۱۷، حزب لیبر ۲۴ درصد از حزب محافظه کار عقب تر بود، اما حاصل آن انتخابات بزرگترین افزایش تعداد نمایندگان لیبر از سال ۱۹۴۵ به اینطرف و از دست رفتن اکثریت پارلمانی حزب محافظه بود. این بار نیز، بویژه با توجه به آمادگی ای که لیبر طی این مدت کسب کرده است، هیچ دلیلی وجود ندارد که این حزب بسرعت شکاف خود با حزب محافظه کار را پر کند، و چه بسا از آن جلو بزند. در عین حال، این فرض که نزد مردم، برگزیت مهمترین موضوع این انتخابات خواهد بود، فرضی سطحی و غیرواقعی است. این تصویری است که حزب محافظه کار و مدیای رسمی دوست دارد از مردم و خواست آنها ارائه دهد: مردمی که ظاهرا از فرط خارجی گریزی و اروپا ستیزی حاضرند از خواست های پایه ای خود، مانند پایان دادن به فقر، بی امنی شغلی و نابرابری اقتصادی، دست بکشند.

واقعیت این است که ژوئن ۲۰۱۶، بغیر از اقلیت کوچکی مهاجرستیز و نژادپرست که رای به جدائی دادند، رای به برگزیت برای اکثریت مردم محروم رای اعتراض به نظام و الیت سیاسی و اقتصادی حاکم بود؛ رای انزجار از “طبقه سیاسی”، رای اعتراض به فقر و نابرابری اقتصادی و بی حقوقی سیاسی.  در خلا یک گزینه چپ رادیکال پرقدرت که با افشا پروژه ناسیونالیستی و دست راستی برگزیت این نیروی اعتراضی را بدرست بسوی عاملین این وضعیت هدایت کند، این اعتراض خود را با روایت جریانات راست که دست بالا را داشتند، در شکل ناسیونالیسم، خارجی ستیزی و اروپا گریزی، فرموله کرد. این بار، اما، نتیجه می تواند متفاوت باشد. بدرجه ای که لیبر موفق شود، مانند انتخابات سال ۲۰۱۷، برنامه اصلاحات اجتماعی خود را به موضوع اصلی انتخابات بدل کند، موضوع برگزیت بسرعت حاشیه ای خواهد شد. از سوی دیگر، بدرجه ای که انتخابات بر سر مسائل اساسی جامعه و مردم متمرکز شود، بهمان نسبت موقعیت حزب محافظه کار که کمپین انتخاباتی خود را تماما بر برگزیت و یک جدائی کامل بنا کرده است تضعیف خواهد شد.

حزب لیبر کوربین اعلام کرده است که اینبار با برنامه ای حتی رادیکال تر و مترقی تر از انتخابات سال ۲۰۱۷ به میدان خواهد آمد. برنامه هائی مانند  لغو قوانین ضدکارگری دولت محافظه کار، پایان دادن به قرادادهای صفر ساعته، بهبود بیمه بیکاری و خدمات رفاهی، افزایش حداقل دستمزد، گسترش خدمات اجتماعی، حمایت از نظام طب رایگان (ان اچ اس)، لغو شهریه دانشجویان، تغدیه رایگان برای دانش آموزان،‌ گسترش حقوق بازنشستگان، گسترش خدمات مراقبت از سالمندان، افزایش مالیات بر شرکت های بزرگ و یک درصدی های جامعه، و ملی کردن سرویس های کلیدی، در کنار اقدامات رادیکال در حمایت از محیط زیست،‌ همه این اقدامات جذابیت بالائی برای مردمی که سالهای طولانی قربانی سیاست های ریاضت اقتصادی احزاب حاکم بوده اند دارد.

سیاست فعلی حزب لیبر در مورد برگزیت این است که در صورت پیروزی و تشکیل دولت، توافق جدیدی با اتحادیه اروپا امضا کند که در عین خروج، اقتصاد و جامعه انگلیس را بسیار نزدیک به اتحادیه اروپا نگاه می دارد، و این توافق را در عرض شش ماه در کنار گزینه باقی ماندن در اتحادیه اروپا (وضعیتی که الان هست) در رفراندمی مجدد به مردم ارائه دهد. اکثریت بدنه حزب لیبر (قریب به ۹۰ درصد) خواهان ابقای عضویت در اتحادیه اروپاست و بدرجه ای که مردم تا آنزمان، با برجسته شدن خواست های اساسی تر اجتماعی و اقتصادی و آشکار تر شدن خصلت ارتجاعی و ضدکارگری پروژه برگزیت، از آن رویگردان شده باشند، انتظار می رود اکثریت قابل توجهی رای به ماندن در اتحادیه اروپا بدهند. البته این سیاست دوگانه حزب لیبر که به موجب آن، بدلیل نگرانی از اینکه رای هواداران برگزیت را از دست بدهد، از کمپین صریح بنفع ماندن در اتحادیه اروپا خودداری کرده است، باعث از دست دادن رای بخشی از هواداران سابق خود بنفع تقویت احزابی مانند لیبرال دمکرات ها که صریحا خواهان لغو برگزیت هستند شده است.

جدا از حاشیه ای کردن و پایان دادن به تهدید برگزیت، که در صورت پیروزی احزاب مخالف برگزیت یکی از نتایج محتمل انتخابات است، انتخابات حاضر یکی از مهمترین انتخاباتی است که جامعه انگلیس در تاریخ معاصر با آن روبرو بوده است. هم پیروزی لیبر و هم پیروزی حزب محافظه کار عواقب جدی ای برای جامعه انگلیس در بر دارد. بوریس جانس نماینده راست ترین و هار ترین گرایش حزب محافظه کار است. در صورت پیروزی حزب او، نه تنها یک برگزیت تمام عیار بر جامعه انگلیس تحمیل خواهد شد، بلکه سرنوشت تیره و تاریکی در انتظار مردم بریتانیا است. از سوی دیگر، پیروزی حزب لیبر فضائی برای نفس کشیدن برای مردم عاصی از فقر و نابرابری و زمینه ای برای رشد گفتمان رادیکال و پیشرو در جامعه انگلیس ببار می آورد. همچنین،‌ لغو شدن پروژه برگزیت، که در صورت پیروزی لیبر امر محتملی است، آینده بهتری را برای کل اروپا و در جهت تضعیف راست ناسیونالیست مهاجرستیز و نژاد پرست اروپائی ترسیم می کند. شکی نیست که هیات حاکمه انگلیس بهمراه بخش اعظم مدیای رسمی تلاش مهیبی را برای شکست دادن کوربین و حزب لیبر در پیش خواهد گرفت. نقطه قدرت لیبر نیم میلیون عضو تازه نفس این حزب و اردوی عظیم مردم محروم و بویژه نسل جوانی است که پرشور برای عملی کردن آینده ای بهتر و جامعه ای برابرتر بپا خاسته است. چند هفته آینده تا ۱۲ دسامبر روزهای تعیین کننده ای خواهند بود.

بهرام سروش

منبع: انترناسیونال ۸۴۰