یاد و خاطرات زنده یاد فرید مرید را گرامی میداریم
میرعبدالواحد سادات
یاد و خاطرات زنده یاد فرید مرید را گرامی میداریم
چو دانم نیستم هستم و لیک این مایه می دانم
چو هستم نیستم ای جان ولی چون نیستم هستم
مولانا
در هفته قبل این نبشته ای را رویدست داشتم که خبر جانکاه وفات المناک زنده یاد سربلند، چون صاعقه بر ذهن و روان من فرودآمد و با مشکل ترین مشکلها که همانا« خبر مرگ عزیزان بوقت دربدری» است مواجه شدم و حقا که « مصیبی است که تا مغز جان زند آتش » باورم نمی شد که دست اجل قلب انسان بزرگوار با اندیشه و کار کرد های بزرگ و با آرمانهای سترگ برای وطن و مردم را از تپش باز مانده باشد . کلام شاعر ماندگار کسرایی
بذهنم تداعی گردید که :
« من مرگ هیچ عزیزی را باور نمیکنم»
یاد یاران قدیمم نرود از دل تنگ
چون هوایی چمن از یاد اسیران قفس
و اما :
در رثای زنده یاد فرید مرید که دیگر یکسال از آغاز« مرحله دوم زنده گی اش» می گذرد چه میتوان نوشت :
هر گاه قرار باشد بر اساس معیار های :( تقوا ، صداقت ، وفا ، صفا ،شجاعت ، کار ، مبارزه ، و خدمتگذاری صادقانه بوطن و مردم) ارزیابی انجام یآبد ، او بدون شک در زمرۀ بهترینان قرارمیگیرد .
انسان وارسته ، عاری از حب و بغض وکینه و عداوت که با تمام قلب و احساس، راهی را که برای نجات مردم و وطن انتخاب نموده بود ، با فداکاری بی نظیر تعقیب کرد و در تلاطم امواج و سرد و گرم روزگار، چون یل سر فراز در میدان نبرد حضور داشت . طراز نامه درخشان کار و پییکار سیاسی ،کار کردهای اجتماعی و فرهنگی او تمامـاَ گویایی این حقیقت است که ما امروز در نبود یکی از وطندوستان با درک ودرد، جگرخون می باشیم و یاد و خاطرۀ او را گرامی میداریم . شرط یاری ، دوستی و رفاقتی که پایه آن صداقت و وطن و مردم باشد ،غیر ازاین بوده نمیتواند .
مرگ به هر شکلی آن که عاید گردد پایان کتاب زنده گی« انسان به کمال رسیده» نمی باشد ودرست این« قطع» و این مرگ فزیکی است که ابعاد وسعیترانسانی به عشق وضو ساخته را مفتوح میسازد و از همینجاست که مرگ نمیتواند برای انسانهای همانند فرید مرید پایان کار باشد .
بلی ، این اندیشه ، عمل وخصایل عالی انسانی او است که تداوم می يابد ، نقد می شود و مورد ارجگذاری قرار می گیرد .
از روزگاران بسیارقدیم همین اندیشه نزد بشر وجود داشته وادیان ،فلسفه وعلوم دیگر هر کدام آن را به زعم خود توضیح داده اند و بقول فروغ :
« تنها صدا است که می ماند»
و از همین شاعره است که :
« پرواز را بخاطر بسپار ، پرنده مردنی است»
بی جهت نبوده است که از« زنده گان مرده» یاد کرده اند ، کسانیکه در حالت حیات از« درون میمیرند» و ارزشهای متعالی زنده گی و انسانیت نزد شان مرده است .
مرگ کهن سالترین آشنای زنده گی است؛ مرگ دینی است بر گردن هر موجود زنده و از جمله انسانان ، و چنانچه گفته شده است که هر« نفس»،« ذایقه مرگم» را آزمایش می نماید .
مرگ با تمام ناگواری آن با نهایت هنرمندی به زنده گی معنی و مفهوم می بخشد و آنرا به تصویر می کشد .
آنچه همیشه جاویدان است :
ایمان ،محبت ، عشق و امید است.
محبت به تعبیر ولتر :
خمیر مایه کار گاه آفرینش است.
و بقول شاعر :
در خرمن کائنات کردیم نگاه
یک دانه محبت است وباقی همه کاه
بقول و تعبیرمولانا که کلام شان پیشانی این نبشته را زینت بخشیده است ، در « نیستی»، «هستی» تداوم میآبد و به همین جهت مرگ را« وصل» میشمارد و بخاطر عاشقان « دریغ ،دریغ» و«فرق ،فراق» را روا نمیدارد .
شاید به همین خاطر«رند» زمانه ها حضرت حافظ عاشقان را زنده جاوید میداند:
هر گز نمیرد آنکه دلش زنده شد بعشق
ثبت است بر جر یده عا لم دوام ما
وبدینترتیب میتوان خاطر نشان ساخت که فرید مرید با مرگ خود پیام تداوم حیات معنوی و تاریخ شرافتمندانه ، صادقانه و انسانی زنده گی خود را داده است ، که حکایه از خصایل عالی انسانی و از گرایش او به « کمال» می نماید .
در نفس چگونگی مرگ او مفهوم بسیار باریک وجود دارد که توضیح آن به عهدۀ روانشناسی غربت است که متأسفانه تا هنوز تألیف نا شده است .
از اریک فروم روانشناس برجسته که خود آواره گی را آزمایش کرده بود، مطلبی دلچسپی وجود دارد ، بدین شرح :
«اما من مایل ام ، ویژه گی زنده گی را کمی دقیقتر مشخص کنم ، زنده گی همیشه گرایش به کمال ویگانگی دارد . به عباره دیگر :
زنده گی به نا چار روندی از رشد ودگرگونی همیشگی است ، با پایان رشد و دگرگونی مرگ فرا میرسد. »
اکنون میتوان تصور کرد که آن انسان بزر گ که سالها و در بحرانی ترین شرایط بخاطر وطن ومردم رزمیده همانند موجی که در به اصطلاح آسوده گی عد مش را دیده و «گژدم غربت جگرش راآزرده» وعزلت و غربت .....
بروز واقعه تابوت ما ز سرو کنید
که مرده ایم به داغ بلند بالایی « حافظ»
زنده یاد مرید هیچگاهی از مرگ واهمه نداشت ؛ زنده گی سیاسی او با فراز ونشیب های سهمگین رقم خورده بود؛ از زندان مخوف دهمزنگ تا نبرد های حماسه آفرین در برابر خونتای حفیظ الله امین که هر لحظه خطر مرگ وجود داشت .
چنانچه شاملوگفته بود :
« هر گز از مرگ نهراسید » ، ومرگ او به قول همین شاعر بزرگ :
« به چرا مرگ خود آگاهان »، پاسخ میدهد .
( البته همچو حوادث جانکاه ود لخراش در تاریخ کم نبوده است ، صادق هدایت ، ارنست همینگوی و... همین چند سال قبل کریم عزیزی از جنرالان شرافتمند واز فرزندان با شرف ح د خ ا ( حزب وطن ) در حادثه مشابه به خاویدانگی پیوست .
* * *
چرا فرید وامثال او را گرامی بداریم ؟
معمول عام در بین ما افغانان برین گفته مردمی متکی است که :
« در افغانستان زنده خوب ومرده بد وجود ندارد ! »
و حقا که دراین گفته ضعف بزرگ ما وجامعۀ ما نهفته است. و یا نوعی مرده پرستی که متأسفانه عام گردیده وحتی به ابتذال گرائیده است ؛ زیرا نوعی تجارت و دکانداری بر بزرگان فقید و گرامی انجام می يابد .
اما این یک حقیقت ودر عین حال یک ضرورت می باشد ، تا ما بدون هر نوع حب و بغض به تکریم بهترینان بپردازیم و طراز نامه سیاسی شان را نقد نمایيم و بهترین عناصر شخصیت ، اندیشه و عمل آنان را تداوم بدهیم و به نسل جوان ونسلهای بعدی انتقال بدهیم.
زنده یاد فرید مرید را بر اساس اندیوالی شخصی وآشنايی طولانی، رفاقت حزبی تا جايی که من درک کرده ام و دوستان شهادت داده و میدهند، میتوان بحیث یک انسان والا، یک افغان برجسته ،یک یار همیشه ویک رفیق صادق وبا وفا وبا صفا که عاشقانه وطن و مردمش را دوست داشت قلمداد کرد .
بسیاری از خصایل عالی انسانی و افغانی ( لحاظ ، پاس ، متعهد ،استغناء ،صبر ، تواضع و ... ) در شخصیت او عجین بود .
نامبرده بحیث یک انسان آگاه، به انسان وانسا نیت اعتقاد داشت ویک سیاستمدار انسانگراء ومردمگراء بود .
فرید مرید مرحوم بحیث یکی از چهره های شناخته شدهء چپ دیروزو از کادر های برجسته ح ، د ، خ ، ا (حزب وطن ) ، باورمند به اندیشه های علمی و مترقی ، منورانه و متمدن بود وسالهای طولانی بخاطر ترقی ، دیموکراسی ، عدالت اجتماعی و حاکمیت قانون پیگییرانه و بی هراس تلاش کرد و دراین راه زندان و شرایط دشوار مبارزه مرگ و زنده گی مخفی را متقبل گردید .
او بمثابه فعال اجتماعی و یکی از استادان فاکولته حقوق و علوم سیاسی در ایجاد انجمن حقوقدانان ج ، ا ،سهم فعال ایفاء کرد و بحیث سکرتر مسؤول آن انجمن مصدر خدمات شایسته گردید .
زنده یاد مرید در پوهنتون کابل در تربیه کادر های مسلکی سهم داشت وهمچنان بحیث مربی و رهنمای سیاسی در پرورش نسل جوان با روحیۀ وطندوستی و مردمی بذل مساعی نمود .
با آنچه گفته آمدیم :
ما امروز مقام معنوی این انسان وارسته را ارج میگذاریم و از خدمات صادقانه و فداکاری های بی آلایشانۀ شان با قدر دانی یادهانی مینما ییم و یادش را گرامی میداریم.
برای خانم ، خواهران ، برادران ، فامیل ، دوستان و رفقای او شکیبا یی آرزو میبریم؛ منحیث حسن ختام این نبشته را با کلام بی بدیل حضرت سنا يی ، فرجام می بخشيم وروح زنده یاد فرید مرید را شاد و خاطره اش را جاودان می خواهیم :
هرخسی از رنگ گفتاری بدین ره کی رسد
درد باید ،عمرسوز و مرد باید گام زن
سالها باید که تا یک سنگ اصلی ز آفتاب
لعل گردد در بدخشان یا عقیق اندر یمن
&nb