صنعت مرغداری در افغانستان

نوشته کریم پوپل

سال نشرکتاب

۲۵نوامبر۲۰۲۳

کشور دنمارک

فهرست مطالب

صفحه مضمون

۳.

۴.

۵.

۶.

۷.

۸.

۹.

۱۰

۱۰.

۱۱.

۱۲.

۱۳.

۱۴.

۱۵.

۱۶.

۱۷.

۱۸.

۱۹.

۲۰.

۲۱.

۲۳.

۲۶.

۲۹.

۳۱‍.

پیشگفتار

شناسایی با بنده

مرغداری در افغانستان

تاریخچه مرغداری در جهان

تاریخچه مرغ داری در افغانستان

مرغهای گوشی

پرورش مرغها از آغاز الی فروش

ضرورت یک ساختمان مناسب برای

انواع مرغداری های کوچک برای تولید پرورش مرغ‌ برای تولید گوشت

ضروریات و ایام چوچه کشی در انواع پرندگان

استفاده ازماشینهای که برقی گازی سولر و بطری

خواص این ماشینها

تجهیزات که برای ماشینهای چوچه کشی صروزی است

چگونه تخم برای چوچه کشی انتخاب گردد؟

چهار حقایق مهم که رعایت در ماشین چوچه کشی شود؛

چرخ دادن و معاینه کردن تخم

چه کار باید کرد تا تخم نطفه دار بدست آوریم

و خواص ذاتی تخم

تولید تخم در مرغها

اثرگرما برحج گاز تخم

جدول واکسیناسون مرغ

اصطلاحات کلیدی برای مرغداری

استفاداز ماشین گازی

اعمار فارم مرغداری

نصب دانه خورها و سیستم تهویه و گرم

کننده

واکسن مرغها

۳۲.

۳۳.

۳۷.

۳۹.

۴۰.

۴۱.

۴۲.

۴۳.

۴۴.

۴۵.

۴۷.

۴۸.

۴۹.

۵۰.

۵۳.

۵۴.

۵۵

۵۷.

تهیه دانه و آب مرغها

جیره سازی مرغهای تخمی

غذای مورد نیاز مرغان گوشتی

امرض مهم در مرغان

مرض کوکسیدوزیز

مرض گامبرو

مرض مرغ مرگی یا نیوکاسل

مرض سل مرغی

کولرا یا وبا مرغ

سالمونلا (Salmonella) یا معرقه مرغ

آنفولنزای مرغی

مریضی افت تولید تخم در مرغان بومی (EDS)

آبله مرغ

خود خوری (کانی بالیسم)

روش های که مرغ کرک نشود

موسسات که افغانستان را در بخش مرغداری کمک کرده اند

اهمیت شغل مرغداری

کاردکردها و دستاوردهای اتحادیه مرغداران افغانستان

مرغهای مشهور جهان

پیشگفتار

این کتاب برای چند منظور نوشته شده است.

۱. اسناد سازی افغانی در انترنیت است تا تمامی افغانهای جهان از این استفاده کرده بتوانند.

۲. معلومات آفاقی است که علمیت علاقمندان را زیاده تر می نماید.

۳. هموطنان منحیث یک سند علمی استفاده می نمایند.

۴.کتابخانه های کشور ما غنی از کتابهای می گردد.

شناسائی با بنده

اسم من کریم اله پوپل لقبم کریم پوپل است. من نوسینده دانشنامه ویکیپیدیا دری فارسی ، انگلیسی و دنمارکی هستم .. درسال ۱۳۳۴ در گذر سرداجهانخان کابل تولد شدم .دوره ابتدائیه را درلیسه عبدالحی گردیزی پکتیا دوره متوسط را در لیسه نادرشاهی مزارشریف دوره عالیه را درلیسه حبیبیه به اتمام رسانیدم. درسال ۱۳۵۸ فارغ از فاکولته زراعت کابل گردیدم .درسال ۱۳۶۲ در سازمان ملل در بخش پروگرام

(International Board for Plant Genetic Resources (IBPGR)) بورد بین المللی حفاظت سلول زنده کارنمودم مدتی را درکشور سوریه سازمان زراعتی (ایکاردا) سپری نموده به تحقیقات تخمیانه جات افغانی پرداختم .درسال ۱۳۶۵ مدیرمسئول اقتصاد اتحادیه های صنفی شهر کابل بودم .در سال ۱۳۶۸ مالک موسسه صنعتی پوپل گردیدم .پس از ۱۹۹۲ مهاجر در دیار بیگانه شدم . درسال۱۳۷۵بمنظور اخذ ویزه شامل انستیتوت هنرهای زیبا بهزادرشته کرامیک گردیدم. از سال ۲۰۰۰ بدین اینسو در دانمارک زندگی میکنم . در سال ۲۰۰۳ مکرراً در بخش زراعت تربیه گل وفرش سبز تحصیلات یکنیم ساله نمودم .فعلا در همین بخش و ساختن حویلی های مقبول کار مینمایم .من حرمت بتمام احزاب سیاسی دارم امید است متحدشده وطن را نجات دهند. فعلاً دربخش های سیاسی وهنری کارمینمایم.علاقه شدید به ساختن بندهای آبی ومزروعی ساختن میلونها هکتار زمین وطن محبوب خود دارم… نام کابری من افغان پالیسی است . مالک دانشنامه خراسان و حریت وسیاست هستم. از صنف پنجم مکتب به نویسندگی آغاز نمودم. طی ۱۳سال اخیر در اسناد سازی انترنیتی افغانستان خیلی زحمت کشیده ام آنچه را که دراخیرسرمقاله نوشته شده در افغانستان بنویسید نوشته من می آید. مثلا پرندگان افغانستان ، صحت در افغانستان ، اقتصاد افغانستان ، ورزش در افغانستان و….مدت هم به صفت همکار با سازمان ازادی برادران بلوچ فعالیت داشته ام.

نوشته کریم پوپل

مورخ ۱دسمبر۲۰۲۳

صنعت مرغداری در افغانستان

تعریف: مرغداری شغلیست پرورش‌دهنده انواع مختلف مرغ‌ها در زمینه تولید گوشت، ‏تخم مرغ و پر فعالیت می‌کند. ویا مهارت پرورش و نگه داری انواع مرغ و چوچه‌ها به منظور تولید چوچه‌های گوشتی، مرغ‌های تخم‌گذار و مرغ مادررامرغداری گویند. ‏شغل مرغداری یک حرفهٔ پردرآمد است ولی در صورتیکه شخص تجارب کامل در تربیه و نگهداری مرغ داشته باشد. آموزش چگونگی مدیریت یک فارم کوچک، متوسط ویا بزرگ متمرکز به تولید گوشت و تخم برای مستهلکین، با کمترین خطرات، کمترین ضایعات و کمترین مصارف، یکی از توانایهای یک مدیر موفق است. پایداری درکارمرغداری تا حد امکان مواد مصرفی از عواید تولیدات خود فارم تهیه گردد. ‏

گفته می‌توانیم مرغدارهنر و فرهنگ است که هنرجویانش با اصول کلی پرورش و نگهداری مرغ و پرندگان با کسب مهارت و توانایی در جوجه‌کشی، پرورش انواع مرغ‌هابه هدفهای مشخص است. مرغداران امروز نه تنها به پرورش فارمهای مرغ داری می‌پردازند بلکه به پرورش فیل مرغ، کبک زری، کبک، بودنه، مرغابی شتر مرغ نیز می‌پردازند. ‏

تاریخچه مرغداری در جهان

مرغ خانگی با نام علمی ” Gallus gallus domesticus” به عنوان یکی از پرجمعیت ترین حیوانات اهلی در دسته پرندگان شناخته میشود. طبق آماری در سال ۲۰۱۸ جمعیت آنها بیش از ۷/۲۳ میلیارد میباشد. مرغ خانگی ادامه ازنسل مرغ سرخ جنگلی است. که اهلی شده و اهلی کردن آن به حدود ده هزار سال پیش و جنوب شرق آسیا بر میگردد. که برخی معتقدند از ویتنام و برخی میگویند از هند آغاز شده است..

با گذشت زمان مرغ اهلی از هند به افغانستان و توسط یونیان به سمت یونان و اروپا برده شده و به مرورزمان در دنیا گسترش یافت. در تاریخ آمده است که تاجرین لاجورد مصری با خود مرغ را به مصر برده اند. اهلی کردن مرغ در حدود سال ۲۵۰۰ قبل از میلاد در دره سند رخ داده است. .داده های DNA مایتوکندریایی که در اوایل قرن بیست و یکم تحقیقات نموده اند نشان می دهد که زیرگونه های مختلف مرغ جنگلی سرخ رنگ (Gallus gallus) اجدادش وحشی بوده سپس به مرغ اهلی تبدیل شده اند. .پرندگان امروزی تنها حیواناتی هستند که نوادگان مستقیم دایناسورها هستند. درجهان بیش از ۱۶۰۰ نژاد مرغ مختلف شناخته شده است. آنها نتیجه قرن ها انتخاب طبیعی، که تلاقی و تولید مثل در گله ها نموده اند.این مرغها در صورت ضرورت پرواز می کردند. انسانهای قدیم تخم و چوچه این مرغها را تربیه نموده در مناطق مختلف انتفال داده در آنجا نطر به خاک محیط و غذا انواع جدیدی بمیان اورد. تولید مرغ به صورت فارم در سال ۱۸۸۴ در اروپا آغاز گردید.

مرغهای که بصورت وحشی زندگی داشته اجداد مرغهای امروزی است

تاریخچه پرورش مرغ در افغانستان

چنانچه معلوم گردیده است مرغ از نوادگان داینسورهای پرنده میباشد بدین معنی است که مرغ بشکل وحشی در تمام مناطق جنگلی زیست می نموده است. ولی تاریخ اهلی شدن بر می گردد به ۷-۱۰ هزار سال قبل در آسیای شرقی و چین. ۶۰۰۰ سال قبل مهاجرتها از اسیای میانه به هندوستان صورت گرفت و ۳۵۰۰ سال قبل هندی ها مرغ را به جنوب افغانستان و از جنوب به شمال افغانستان انتقال داده اند.سندی ها و زرداشتیان در وقت معینی مذهبی مرغ را قربانی می نمودند. درافغانستان متاسفانه برای نوع و رنگ مرغ نام گذاری نشده است. صرف چند نوع بنام مرغ سرخ ، مرغ سفید ، مرغ سفید خالدار ،مرغ پوپکدار، کلمرغ و مرغ کلنگی نام گذاری نموده بودند. این نوع مرغها را برای گوشت و تخم تربیه می نمایند. که تا هنوز پا بر جاست . تقریبا در هر خانه افغان از ۲ الی ۲۵ مرغ تربیه می شد.

در افغانستان ۵۵۰ نوع پرنده شناخته شده است .که در آینده ساختن فارمها تربیه ونگهداری این موجودات زیبا درزیبائی کشور خواهد افزود .افغانستان داری تفرجگاه و زیارت های زیاد میباشد که این محلات محل خوب برای رشد و تربیه کبوتر و مرغابی و قاز میباشد .درشهرکابل مارکیت بنام کاه فروشی اند که دران جا پرندگان بشکل محلی تربیه میشودولی درافغانستان فارم بزرگ از سایر پرندگان وجود ندارد. خوشبختانه افغانستان محیط های مختلف برای تربیه کبوتران ، قاز ، قو ، کبک زری ، بودنه ، کبک معمولی ، فیل مرغ شتر مرغ تربیه کبوتران رنگه وجود دارد.

تربیه مرغ بشکل نیمه عصری درافغانستان از سالیان حکومت ظاهرشاه شکل گرفته وتا امروز مروج است.درین آواخرفارمهای کوچک مرغ درمناطق جلال آباد هرات بامیان کابل وشمالی و قندهارفراه مروج گردیده است.ازاینکه تربیه مرغداری درایران سابقه بیشتر داردافغانهااز وسایل وطرز تربیه ایرانی استفاده میکنند.وهکذا یکتعداد وسایل از اطریش نیز وارد گردیده است .افغانستان دارای ۱۲ میلیون پرنده و مرغ خانگی میباشد(.fao 2003) . در حال حاضر ظرفیت سالانهٔ تولید گوشت مرغ در کشور ۲۱۹ هزار تن است، در حالی که نیاز سالانه مصرف گوشت مرغ در افغانستان ۲۹۵ هزار تن می‌باشد. این آمار نشان می‌دهد که ۸۰ درصد گوشت مرغ در داخل تولید می‌گردد‎. ‏ تولیدات تخم مرغ قبل از سال ۱۴۰۱ به یک میلیارد می‌رسید که اکنون خیلی کم شده‌است.اکنون سکتور مرغداری افغانستان به خودکفایی نزدیک شده، در حال حاضر ۸۰ درصد نیازهای مردم افغانستان از طریق تولیدات داخلی تأمین می‌شود.در سراسر افغانستان ۱۰۸۴۲ فارم مرغداری فعال است که از این میان ۸۸۰۰ فارم مرغ‌های گوشتی و بیش از ۶۰۰ فارم، پرورشگاه‌های مرغ تخمی‌اند.

در این بخش نزدیک به یک میلیارد دالر سرمایه‌گذاری شده است و تقریباً ۱۲۰ هزار نفر به‌صورت مستقیم و بیش از ۳۰۰ هزار نفر دیگر به‌صورت غیرمستقیم در این بخش مشغول به کار شده‌اند. سالانه ۲۶۰ هزار تن گوشت مرغ و ا میلیارد تخم‌مرغ تولید می‌کنند.

فارم‌های مرغداری در ۱۷ ولایت کشور از جمله در ولایت‌های بلخ، بامیان، ننگرهار و کندهار فعالیت و تولیدات و محصولات خود را به سایر ولایت‌ها نیز توزیع می‌کنند. روزانه بیش از دو تا ۳۰۰۰ چوچه مرغ در هر ولایت تولید و به بازار عرضه می‌شود

مرغهای تخمی جهان

مرغهای صنعتی معمولاً ۳ سال عمر نموده در ۴٫۵ یا ۵ ماهگی تخم دادن را شروع نموده در ۱۶ ماهگی دوره اقتصادیش ختم می‌شود. در حالیکه مرغهای خانگی ۵ سال عمر نموده از ۴٫۵ الی ۶ ماهگی سر تخم آمده در ۱۵ الی ۱۷ ماهگی تخم‌گذاری اش ختم می‌شود مرغهای وطنی می‌تواند تا ۲۰۰ الی ‏ ۲۵۰ تخم را درسال بگذارد.

مرغ لگهورن تولید کننده زیادترین تخم

مرغهای که زیادترین تخم را تولید می‌کنند

Leghorn (280-320 eggs per year)

Hybrid (280 eggs per year)

Rhode Island Red (200-300 eggs per year)

Australorp (250 eggs per year)

Austrawhite (250 eggs per year)

Plymouth Rock (200 eggs per year)

Buff Orpington (200-280 eggs per year)

Minorcas (200 eggs per year)

مرغهای گوشتی

مرغ گوشتی بمنظور استحصال بلند گوشت تربیه شده از آن در وقت کم حاصل زیاد را بدست می آورند. در جهان مرغداری امروزی، چوچه های کورنیش کراس، جرسی جاینت و مرغ گوشتی سرخ جایگاه های قابل توجهی را به عنوان قهرمانان تولید گوشت دارند. صلیب کورنیش با رشد سریع و سینه های پهن خود شهرت تجارتی را کسب نموده. این مرغها در ۶الی۷ هفته ۲.۷۲ کیلو گوشت را تولید می کند.ولی مرغ ماده تفاوت با نر دارد .

پرورش مرغها در فارمهای زراعتی

مرغدارچه کسی باید باشد؟

مرغدار کسی است که مهارت و دانش در تشخیص انوع مرغ، نحوه پرورش و نگه‌داری از آن‌ها، شیوه به‌کارگیری لوازم موردنیاز در مرغداری، خرید فروش مرغ، پیشگیری و مبارزه با آفات و امراض‌های آن‌ها را داشته باشد. یک مرغدار باید آشنایی به تخم جنین دارداشته باشد، غذایی مرغ را از یکروزه گی الی حاصل بداند. ‏به حفظ الصحه مرغها باید آشنایی کامل داشته باشد. محل مناسب برای رشد مرغها را باید بداند. مارکیتنگ و محل فروش مرغ‌های خودرا قبل از تولید بایددر نظر داشته باشد. ‏

مدیر مرغداری باید چه کسی باشد؟

مرغدار کسی است که مهارت و دانش در تشخیص انوع مرغ، نحوه پرورش و نگه‌داری و نحوه به‌کارگیری لوازم موردنیاز در مرغداری، خرید فروش مرغ، ‏پیشگیری و مبارزه با آفات و بیماری مرغها مهارت داشته باشد‎.

مرغدارباید توانایی مدیریت کارگران و بازاریاب خود را داشته باشد و نظم را در محیط برقرار کند تا بتواند بیشترین سود را به دست آورد‎. ‎این حرفه به پشتکار زیادی نیاز دارد. یک مرغدار موفق، به خصوص در شروع کار، باید دائماً در محل مرغداری حاضر شود و همه امور را زیر نظر داشته باشد‎.

ممکن است مرغ هابیمار شوند یا مشکلاتی در کار پیش بیاید. رونق مرغداری هم تدریجی است و در چند ماه اول صورت نمی‌گیرد. پس مرغدار باید صبور باشد تا بتواند نتیجه لازم را بگیرد. ‏

چگونه به شغل مرغداری وارد شویم

این کاربه سرمایه اولیه برای خریداری تجهیزات و لوازم مرغداری، لازم و آماده کردن محیط (ساختمان) برای پرورش مرغ وتولید تخم مرغ، چوچه مرغ نیازدارد‎.

پیشرفت در شغل یک مرغدار

هر چه تجربه و سرمایه شما دراین کار بیشتر باشد، ظرفیت واحدهای تولیدی شما افزایش می‌یابد و این، به معنای پیشرفت و ارتقای کاری شماست. فراموش نکنید که تحصیلات عالی هم در توسعه کار و پیشرفت حرفه ای شما مؤثر است‎.

ضرورت یک ساختمان مناسب برای پرورش مرغ؟

در گذشته، مرغداران بنابر سلیقه و ابتکار خود ساختمانی ساده. را برای پرورش مرغ در نظر می‌گرفتند و شروع به کار می‌کردند درحالی که امروزه بر اثر پیشرفت بسیارسریع مرغداری، شیوه‌های خاصی در ساختمان لانه متداول شده‌است. در ساختمان مرغداری باید فکتور مانند حرارت، تهویه و نور مناسب برای مرغ‌ها درنظر گرفته شود .بهتر است مرغ داری به گونه ای شودکه بعد از ۱۰تا۱۵سال بتواند تغیراتی متناسب با پیشرفت‌های روزمره درساخت آن ایجاد کند‎.

امروز درافغانستان به جز هرات ، مزارشریف و جلال آباد معمولاً از لانه‌های استندرد استفاده نمی کنند. که کف آن را با بوره اره بپوشاند . ساختمانها به اشکال گوناگون است. در کارمرغداری یک ساختمان باید انبار دانه، اطاق قرنطینه برای مرغ‌های مریض و دفتری برای امور خریدوفروش در نظر گرفته می‌شود‎.ساختمان فارم باید از طرف شرق به غرب واقع شود تا در جریان روز شعاع آفتاب به شکل مستقیم داخل آن بتابد.

وظایف و مسئولیت ها

* خرید مرغ‌های مادربرای تخم‌گذاری

* تهیه دانه ونظارت بر آب مورد استفاده مرغ هاوسرکشی مداوم به سالن ها

* رعایت اصول صحی درمحیط‌های سر پوشیده

نظارت بر کار کارگرانی که از مرغ‌ها نگه داری می‌کنند.

* تنظیم حرارت مناسب در فصول گرم و سرد وتهیه وسایل گرم نمون و سرد ساختن مناسب هر فصل.

* واکسن زدن به مرغ‌ها در زمان مناسب وجدا کردن مرغ‌های بیمار از سالم‌ها

مشکلات که مرغدار را آذیت می کند؟

از آنجا که این شغل با موجودات زنده سروکار دارد، امکان انتقال بیماری‌های ویروسی و میکروبی برای مرغداران یک تهدید محسوب می‌شود. از طرف دیگر، مواد خوراکه که مرغها می خورد ‏وابسته به این امراض است‎. انتقال مرض از طریق انسانها مشکلات دیگری است که مالک دامکنگیر آن است. مرغدار با تجربه باید مرغ مریض را جدا نماید.

انواع مرغداری‌های کوچک برای تولید گوشت و تخم

در مناطق روستایی افغانستان مردم برای تولید گوشت و تخم، مرغ را پرورش می‌دهند. ‏این مرغها اکثراً در داخل حویلی با تجهیزات ابتدایی به شکل عنعنوی نگهداری می‌شوند و نسل این نوع مرغها تخمی معمولاً دو مقصده می‌باشد و معمولاً مردم به دو طریقه، به صورت طبیعی و یاهم به شکل مصنوعی توسط ماشین، چوچه کشی می‌نمایند. در شروع فصل بهار برای مدت سه ماه تخم مرغ‌های خانگی را برای چوچه کشی اختصاص می‌دهند و چوچه تولید شده را در بازار محلی به فروش می‌رسانند. اکثراً این نوع فارم‌های کوچک تولیدی درقریه جات و دهات توسط زنان ایجاد می‌شوند‎. مرغداران معمولاً نسل‌های خاص یا مرغ‌های دو رگه را برای تولید بیشتر تخم مورد استفاده قرار می‌گیرند ‏.مرغ‌های دو رگه خوب تخم می‌دهد و آنها در طول یک سال بدون کرک شدن به تخم دادن ادامه می‌دهند.دو نوع نسل طالیی یا گولدن از کشور پاکستان وارد گردیده و از معمولترین نسل مرغها در افغانستان شناخته شده‌است. این مرغ‌ها با اقلیم افغانستان توافق داشته و در مقابل امراض محلی مقاومت ‏دارد.

تولید چوچه برای مرغداری‌ها

نگهداری مرغ‌های خانگی به شکل عنعنوی برای تولید گوشت و تخم‏ یا هردو پرورش داده می‌شوند. تقریباً ۸۰ فیصد این تخمها پوست تیره رنگ دارد که در چوچه کشی اهمیت زیاد دارد. و این نوع مرغ‌ها توسط شرکت‌های نیمه تجارتی تولید شده و در فصل بهار در بازارهای محلی عرضه می‌گردند. همچنان در مناطق روستایی چوچه مرغهای نوع طالیی که توسط ماشین‌های چوچه کشی گازی تولید می‌شود، توزیع می‌گردد و مردم می‌توانند این نوع مرغ‌ها را از مناطق ذکر شده به قیمت مناسب خریداری کنند‎.

پرورش مرغ‌ برای تولید گوشت

معمولاً نسل‌های خاص مرغ‌ها برای تولید گوشت تربیه می‌شوند. این چوچه‌ها دارای رشد و نموی سریع بوده و معموالً در ۵ الی ۷ هفته آماده ذبح می‌گردد، بعضی از نسل‌های این چوچه‌ها رشد بطی داشته که الی ۱۴ هفته آماده ذبح می‌گردد که این نوع چوچه‌ها را بنام چوچه‌های گوشتی یاد می‌کنند. اکثراً فارمداران چوچه‌های یک روزه را از شرکت‌های وارد کننده می‌خرند. در افغانستان چوچه‌های یک روزه دو رگه گوشتی معمولاً از کشورهای همسایه به خصوص از پاکستان و ایران وارد می‌شود، به خاطریکه در افغانستان هیچ فارم وجود ندارد که چوچه‌های دو رگه تولید نماید.

میزان تخم‌گذاری مرغ بومی یا خانگی

در یک دوره پرورش مرغ خانگی می‌توانید بیش از ۲۵۰ عدد تخم مرغ به دست بیاورید. مرغ بومی و محلی نسبت به سایر نژادها از مقاومت بالاتری در برابر شرایط بد آب و هوایی و بیماری‌ها مقاومت دارد؛ زیرا تلفات این مرغهاکمترین میزان را دارا است‎.

مرغ خانگی حدود یک سال بالاترین استحصال از خود نشان می‌دهد. بعد از گذشت یکسال صرفه اقتصادی آن از بین رفته و شما نمی‌توانید مانند سال گذشته از آن‌ها سودآوری به دست آورید. مرغ خانگی از پنج ماهگی شروع به تخم‌گذاری کرده و تا ۱۷ ‏ماهگی به تخم‌گذاری خود ادامه خواهد داد.

چوچه کشی طبیعی توسط مرغ مادر

زیر سینه مرغ مادر الی ۱۲ تخم مانده میشود. پس از ۲۱ روز تخم به چوچه تبدیل میشود. حرارت سینه مادر معمولا ۳۷ الی ۴۰ درجه میشود. زیرا مرغ که کرک میشود علت صدا کشیدن مرغ تب و حرارت بلند است. ستر مرحله از روز اول الی روز ۱۸ تخم را گویند که تخم به هرپهلو میشود. هجرمرحله است از ۱۹ الی ۲۱ که تخم به پهلو نمی شود. جدول زیر تنها تخمهای که در ماشین پرورش می یابد.

ضروریات و ایام چوچه کشی در انواع پرندگان

پرنده	طول دوره جوجه کشی	روز انتقال به هچر	حرارت در ایام ستر	رطوبت در ایام ستر	تهویه در ایام ستر	حرارت ا در ایام هچر	رطوبت در ایام هچر	تهویه در ایام هچر
مرغ خانگی	۲۱	۱۸	۳۷.۷	۶۰	۳۸.۲	۳۷.۲	۷۰	۳۸
مرغ تاجدار	۲۶ تا ۲۸	۲۳	۳۷.۵	۵۵ تا ۶۰	۳۸.۲	۳۷.۲	۷۰	۳۸
فیل مرغ	۲۸	۲۴	۳۸ تا ۳۷	۶۰	۳۷.۵ تا ۳۸.۵	۳۷.۲	۷۰	۳۸
بودنه	۱۷	۱۴	۳۷.۷	۶۵	۳۸.۲	۳۷.۲	۷۵	۳۸
مرغ دشتی	۲۴ تا ۲۶	۲۱ تا ۲۳	۳۷.۶	۶۵	۳۸.۱	۳۷.۲	۷۵	۳۸
کبک	۲۴	۲۱	۳۷.۵	۵۵ تا ۶۰	۳۷	۳۷	۷۰	۳۷.۵
مرغ آبی	۲۸	۲۵	۳۸ تا ۳۷	۷۰	۳۸.۵ تا ۳۷.۵	۳۷.۲	۷۵ تا ۸۰	۳۸
قاز	۳۰	۲۸	۳۸ تا ۳۷	۶۰ تا ۶۵	۳۸.۵ تا ۳۷.۵	۳۷	۷۵ تا ۸۰	۳۷.۵
شترمرغ	۴۲	۳۹	۳۶.۳	۲۰ تا ۲۵	۳۶.۹	۳۶.۶	۲۵ تا ۳۰	۳۷.۱

تمیزکردن تخم

آماده نمودن تخم به ماشین: تخم های نطفه دار را با یک تکه که حرارت ۴۰ درجه باشد پاک نموده خوب مشاهده کنیم که در تخم لکه ها و یا گل پر و پیخال پر نباشد.

استفاده از ماشینهای که برقی گازی سولر و بطری.

این ماشینها مدرن بوده به چند شرایط کار می کند.در روز از سولر در شب از گاز بطری استفاده میشود. بعضی ازین ماشینها کاملاً برقی و سولراست.چون درافغانستان دسترسی به برق کم است مردم ازماشین گازی استفاده می نمایند. آنهای که از برق استفاده می کنند مجبورهستند از جنراتور اتومات استفاده نمایند.ولی امروز ماشینهای بطری ، برقی، گازی ، سولراختراح شده است که مشکلات کم شده است.

ماشینهای چوچه کشی پرندگان گازی برقی و بطری و سولربا ظرفیتهای ۴۰الی از ۲۰۰ تا ۳۰۰تخم

ماشین چوچه کشی دماندو مرغ فول آپشن چینایی کارکرد با برق . بطری . سولر و گاز تعداد چوچه تخم مرغ ۵۰۴ کبک ۷۶۸ بودنه ۱۱۵۲ فیل مرغ ۳۰۰

ماشینهای ساخت وطن که هم برقی سولر گازی و بطری کار می کند و صفات دیگر نیز دارد.

ماشینهای چوچه کشی ساخت افغانستان که به شرایط افغانستان ساخته شده است به هر سایز است

خواص این ماشینها

ماشین های جوجه کشی وطن با معیار های ذیل:

*چرخش اتومات بدون دخالت فزیکی

* تنظیم حرارت به شکل کاملاً اتومات

* تنظیم رطوبت بطور اتومات

* تبدیل از برق ۲۲۰ ولت به برق ۱۲ ولت بطری و گاز به شکل کاملا اتومات

* بازدهی و جوجه آوری با درصد بالا

*. مصرف خیلی کم برق در هر دوره

*. سیستم گازی، سولری و برقی یا هم فول آپشن در تمام ماشین ها

*. بدنه ماشین از جنس تخته هفت پوست روسی ۱۶ میلی ضد رطوبت و حرارت

*. یک دوره مشاوره تخنیکی دادن کامل تا موقع جوجه آوری

*. استفاده آسان از ماشین تماماً کار ماشین بشکل اتومات

تعداد تخم های که به این ماشینها گذاشته میشود :

۸۴ تایی تخم

۱۶۸ تایی

۲۵۲ تایی

۵۰۴ تایی

۱۰۱۶ تایی

۲۰۰۰ تایی

تمام رهنمایی استفاده از ماشینها را شرکتتهای تولید یا وارد کننده به عهده دارند. بطور رایگان بشما رهنمایی گذاشتن تخم را از روز اول الی روز حاصل می دهند.

تجهیزات که برای ماشینهای چوچه کشی صروزی است

چگونه تخم برای چوچه کشی انتخاب گردد؟

*تخم باید نطفه دار و تازه باشد

* از نگهداری تخم ها در ذخیره گاه از ۷ الی ۸ روز زیاد نشود زیرا قدرت چوچه دهی آنها با گذشت زمان کاهش می یابد و حتی امکان دارد نطفه فعالیت خود را از دست بدهد. *. ذخیره گاه تخم مرغ باید پاک، خشک و دارای هوای تازه باشد

*.تخم با مواد که بوی تُند دارد، ذخیره نگردد

*. تخم در حرارت مناسب۱۵ الی ۱۸ نگهداری شود تا جنین رشد نکند.

*. رطوبت بیرون و درون تخم یکی باشد تا تخم رطوبت خودرا از دسنت ندهد.رطوبت ذخیره گاه تخم باید در حدود ۶۰ فیصد باشد

*. تخم هایکه بیشتر از یک هفته نگهداری میشود، باید در طول یک روز دو بار چرخانده شود و تخم هایکه کمتر از یک هفته ذخیره میگردد نیاز به چرخاندن ندارد.

*. تخم های چوچه کشی باید شکل مناسب بیضوی داشته باشد وشکل آن نباید دراز، گرد ونوک دار باشد.

*پوست تخم باید شکل منظم، و طبیعی داشته باشد و نباید دارای پستی، بلندی و کفیده گی باشد. تخم مرغ با پوست ضخیم و یا پوست نازک برای چوچه کشی مناسب نیست زیرا تخم های با پوست ضخیم در هنگام بیرون آمدن چوچه مشکلزا میباشد. در پوست های نازک تبخیر زیاد صورت میگیرد و در ضمن از نظر کلسیم نیز فقیر میباشد.

* وزن تخم است از تخم خیلی بزرگ و کوچک در ماشین های چوچه کشی جلوگیری شود و وزن مناسب تخم برای چوچه کشی بین ۶۰-۴۵ گرام تعین شده است.

انتقال تخم از محل خرید الی ماشین

پیش از عمل انتقال تخم ها در شانه های مخصوص تخم ویا درداخل کاه سفید گذاشته شود. تا از رسیدن صدمه به آن جلوگیری کند. در غیر آن صورت بر اثر تکان های شدید هنگام حمل و نقل ممکن است کیسه هوای داخل تخم صدمه ببیند که در نتیجه توانایی چوچه دهی تخم کاهش مییابد. در زمان بسته بندی طرف گرد تخم باید بطرف بالا و طرف نازک آن به طرف پائین قرار گیرد. تجارب نشان داده است که اگر کیسه هوای از بین برود تخم تا حد زیادقابلیت چوچه دهی را از دست میدهد. در تابستان لازم است در هنگام انتقال، رطوبت مصنوعی در داخل وسایط نقلیه تهیه گردد تا تخم ها خشک نشود و باید تا حد امکان آن ها را سرد نگهداریم.

حرارت سنج همراه با رطوبت سنج

وسیله است که تبخیر آب و حرارت داخل ماشین چوچه کشی را نشان میدهد. بهترین رطوبت برای ماشین چوچه کشی ۶۰-۷۰ فیصد بوده و حرارت آن باید ۳۹ درجه سانتی گراد باشد.ماشینهای برقی سولر بطری گازی مودل نو همه چیز درخودش نصب است.

چهار حقایق مهم که رعایت در ماشین چوچه کشی شود؛

رعایت این حقایق ها باعث میشود جریان پروسه چوچه کشی به صورت مؤفقانه به پیش برود که این حقایق عبارت اند از:

۱.درجه حرارت: در جریان تمام پروسه چوچه کشی درجه حرارت داخل ماشین 38 الی 39 درجه سانتی گراد حفظ شود. همیشه کنترول شود.

۲. رطوبت: با گذشت زمان، تخم های که برای چوچه کشی در اتاق نگهداری شده رطوبت خود را از دست داده و کیسه هوا حجم خود را افزایش میدهد . اگر تخم به مقدار زیاد رطوبت داخلی خود از دست بدهد پروسه چوچه کشی متوقف شده و جنین از بین میرود. بناءً آب را درظروف ماشین ویا در پتنوس که در داخل ماشین چوچه کشی وجود دارد ریخته شود.

رطوبت مورد ضرورت از ۶۰ الی ۷۰فیصد می باشد. بعد از تبخیر شدن آب به مرور زمان آب پتنوسها کم میشود. برای پُر نمودن دوباره آن از آب نسبتاً گرم استفاده نمائید. آب گرم و سرد تاثیر زیاد بالای درجه حرارت ماشین چوچه کشی خواهد داشت. به منظور افزایش سطح رطوبت در سه روز اخیر، کف اتاق که ماشین چوچه کشی در آن گذاشته شده را آب پاشی نمائید و یا یک سفنج تر را در داخل ماشین چوچه کشی بگذارید. اما هیچگاه نگذارید تخم ها بصورت مستقیم با آب در تماس باشند. رطوبت زیاد نیز جنین را متضرر میسازد. امکان آن میرود تهویه را مختل نماید.

۳. تهویه: جریان هوا در هنگام چوچه کشی نقش مهم را ایفا می کند. زمانیکه جنین در حال انکشاف است، اکسیجن از منفذ های پوست تخم داخل شده و همزمان کاربن دای اکساید از آن خارج می گردد. از همینرو تهویه باید صورت گیرد در غیر آن جنین از بین خواهد رفت. سیستم تهویه معمولاً توسط هواکش ها کنترول میگردد.

مشکلات مرغداری در کمبود تهویه

کمبود آکسیژن در مرغداری باعث کم‌خونی، کاهش رشد، انواع بیماری‌های تنفسی و آسیب و نهایتاً کاهش جدی عملکرد گله می‌شود.

- اگر آکسیژن هوا از ۱۱ % کمتر شود، مشکلات تنفسی شروع می‌شود. میزان کاربن CO2 سالن باید زیر ۰,۲ % باشد. به دلیل نقص در تهویه و تجزیه یوریک اسید پیخال به وسیله باکتری‌های موجود در بستر، گاز آمونیاک آزاد می‌شود که اگر به ۱۰ – ۱۵ قسمت در میلیون (ppm ) برسد، بوی آن را حس می‌کنیم. میزان ppm ۳۵ – ۲۵ آن چشم و بینی را می‌سوزاند و مقداار ۵۰ ppm آن باعث تورم قرنیه و ملتحمه (کونژکتیویت) چشم و بیماری‌های مختلف تنفسی مثل "سی آردی" می‌‌گردد. البته در انسان و پرندگان میشود.

. 4 چرخ دادن تخم ها: تخم ها در جریان چوچه کشی به چرخش نیاز دارند، به همان روش که قبل از گذاشتن تخم ها در ماشین چوچه کشی در ذخیره گاه چرخش داده میشود.

تخم بعد از سپری نمودن ۱۸ ساعت در داخل ماشین چوچه کشی الی روز هجدهم معمولاً دو بار در یک روز صبح و شام چرخش داده می شود. به روی تخم ها باید یک علامت بگذاریم تا مطمئن شویم که تخم ها چرخش داده شده اند. تخم ها را با مارکر نشانی کنید در یک طرف تخم حرف M صبح و در طرف دیگر آن حرف N شام را بنوسید. تمام تخم ها باید در یک وقت طرف N آن ها چرخش داده شود و در وقت دوم حرف M آنها معلوم شود. در سه روز اخیر تخم ها نباید چرخش داده شود. بخاطریکه در ۱۸ ساعت اول جنین در حال انکشاف است و هر نوع چرخش تخم ممکن به جنین صدمه برساند و در سه روز اخیر، چوچه کاملا رشد نموده و تخم ها نیاز به چرخش دادن ندارد.

معاینه کردن تخم‌ها ‏

ضرورت است که بخاطر نطفه دار بودن تخم و انکشاف جنین در داخل تخم، آنها را معاینه کنیم تا مطمئن شویم که این پروسه به خوبی پیش می‌رود و یا خیر. در هنگام معاینه حفظ الصحه باید در نظر گرفته شود و قبل از آغاز معاینه تخم‌ها، دست‌های تان را پاک بشویید. و خود را از پاک بودن منبع نور که استفاده می‌کنید مطمئن سازید. در هنگام معاینه اتاق معاینه تاریک نظر به تجارب ساحوی بنده بهترین وقت معاینه و برسی تخم‌ها شام است.هوای آن باید معتدل درحدود ‏۳۰ درجه سانتی گراد باشد. در هنگام معاینه ما به یک چراغ با ولتاژپایئن ویا به چراغ دستی ساده نیاز داریم. تخم‌ها را سه باردر جریان پروسه چوچه کشی معاینه می‌کنیم که عبارت از معاینه‌های روز چهارم، ‏هفتم و چهاردهم می‌باشد. ‎

در معاینه روز چهارم، یک نقطه کوچک جنین با یک شبکه رگهای خون جال مانند ‏که از جنین بیرون شده‌اند خواهیم دید. تخم‌های که نطفه دار نباشد صاف معلوم می‌شود و یا یک حلقه تیره رنگ بدون منتشر شدن شبکه رگ‌های خون در آن به نظر می‌رسد‎.‎

معاینه روز هفتم‎: ‎در معاینه روز هفتم، جنین مانند یک نقطه تیره رنگ در وسط تخم دیده می‌شود؛ رگ‌های خون نیز قابل دید می‌باشد اما نه آنچنان واضح که در معاینه روز چهارم می‌باشد‎. ‎

معاینه روزچهاردهم‎: ‎در جریان ‏۱۴ روز در ماشین چوچه کشی، جنین خوب انکشاف یافته وقسمت زیاد تخم را اشغال نموده‌است ‏– تخم تاریک به نظر می‌رسد و تنها کیسه هوائی نیمه تاریک به نظر می‌رسد.

چه کار باید کرد تا تخم نطفه دار بدست آوریم

در صورتی که در خرید تخم نطفه دار دقت لازم را به عمل آورده شود. طبیعتاً درصد نطفه دار بودن تخم ها هنگام نطفه سنجی بالاتر خواهد بود و در نتیجه شانس چوچه کشی و سوددهی ما بسیار بالا خواهد بود. پس همه چیز به دقت در انتخاب و خرید تخم نطفه دار برمی گردد. هنگام خرید تخم نطفه دار به نکات زیر توجه کنید :

۱. حتماً از خود پرورش دهنده های مرغ مورد نظر خرید کنید و از دست دوم و سوم خرید نکنید.

۲.خرید خود را حتماً حضوری انجام دهید و قبل از خرید وضعیت تخم ها را بررسی کنید تا از عدم وجود لکه های خونی، فضولات لکه های سیاه ، درز بر روی آنها مطمئن شوید.

۳. هنگام حمل و جا به جایی احتیاط کنید چون امکان پاره شدن کیسه هوای حین حمل وجود دارد، در این صورت تخم به مرور زمان فاسد خواهد شد.

خواص ذاتی تخم مرغ

هنگامی که تخم مرغ از شکم مرغ خارج می‌شود، گرم است اما پس از سرد شدن محتویات درون آن فشرده می‌شود درنتیجه، غشای داخلی یا پرده نازک آن از غشاء خارجی یا پوست فاصله می‌گیرد. به این ترتیب کیسه یا اتاقکی هوایی شکل می‌گیرد. هر چه این کیسه هوایی کوچک‌ تر باشد تخم مرغ تازه ‌تر است. اگر تخم مرغ کهنه باشد یعنی از زمان تخم‌گذاری آن، زمان بیشتری گذشته باشد ، در این مدت رطوبت و کاربن دای‌اکساید بیشتری از قسمت های پوست خارج، و هوا جایگزین آن می‌شود. درنتیجه، کیسه هوایی زیاد می‌شود چنان‌که کیسه هوایی در تخم‌مرغ‌های خیلی کهنه به حالت شناور در می‌آید. به اساس تحقیقات پروتئین در سفیدی تخم مرغ در اثر گرم شدن، هایدروجن سلفاید تولید می‌کند. این گاز می‌تواند به طرف سفیدی جریان یابد و با آیون آهن، رسوب سبزرنگ تولید کند.

در این آزمایش با استفاده از وجود این گاز در تخم مرغ، دو مبحث مهم درباره گازها مورد بررسی قرار می‌گیرد.
۱. دو تخم مرغ را هم‌زمان، به مدت ۱۵ دقیقه در آب بگذارید تا پخته شوند.
۲. یکی از تخم‌مرغ‌ها را بیرون بیاورید و در آب بسیار سرد قرار دهید. پس از ۱۰ دقیقه، هر دو تخم مرغ را مورد بررسی قرار دهید.

زمان کرک شدن مرغ

مرغ خانگی پس از دادن ۳۰دانه تخم کرک میشود . اگر در آفتاب باشند بدون تخم ماندن ( کورک) میشوند. مرغ کلنگی پس از دادن ۲۵ تخم کرک میشود. ولی در مرغهای فارمی مرغ را نمی گذارند که کرک شود. به صورت طبیعی مرغ ها در اوایل بهار و همچنین اواخر تابستان کرک میشوند. اما کرک مرغ به فاکتورهای مختلفی نظیر نژاد، سن، آب و هوای منطقه پرورش، تغذیه و سلامت مرغ بستگی دارد. نژادهایی که برای مقاصد تجاری اصلاح می شوند، همچون نژاد تخم گذار و یا گوشتی کمتر کرک میشوند. اما برخی دیگر از نژادهای اصیل و بومی در سال ممکن است حتی بیش از دو بار کرک شوند. طور طبیعی یک مرغ پس از ۱۸یا ۲۰ هفتگی شروع به تخم گذاری می کند در هفته ۴۰ به اوج تخم گذاری شده پس از آن سیر نزولی خودرا می پیماید.اگر مرغ تخم را جمع ننموده و لانه نسازد کرک شدن آن احتمال خیلی کم است.

عوامل که باعث قطع تخم گذاری میشود

۱.کرک شدن

۲.سن زیاد

۳.شرایط محیطی و نگهدار

۴.ترس و استرس

۵.تغذیه و تغیر ناگهانی در جیره

۶. پر ریزی سالیانه

۷. گرسنگی و تشنگی

۸. کمبود کلسیم جیره

۹. مریضی

۱۰. کمبود ویتامین

۱۱. نور . نور یک عنصر ضروری برای تخمگذاری مرغ می باشد. تخمگذاری در مرغ ها به یک غده حساس به نور وابسته است. این غده در کنار چشمان مرغ قرار گرفته و زمانیکه به اندازه کافی نور به آن میتابد، این غده باعث تحریک تخمدان مرغ و ازاد سازی تخمک میشود. معمولا ۲۴ الی ۲۶ ساعت پس از ازاد شدن تخمک، مرغ تخمگذاری میکند.

تعداد ساعاتی که مرغ برای تخمگذاری باید نور دریافت کند، حداقل ۱۴ ساعت می باشد. این نور هم میتواند به صورت طبیعی از خورشید یا به صورت مصنوعی از لامپ ها دریافت شود. مرغ ها معمولا از همان طلوع صبح تا اواخر روز نور می ببینند. در فصل های خزان و زمستان طول روزها کوتاه میشود و این کوتاه شدن طول روز باعث میشود تا مرغ به اندازه کافی نور دریافت نکند. در نتیجه تخمگذاری آنها قطع میشود. اگر میخواهید در این فصل ها مرغ های شما تخمگذاری داشته باشند، باید برای آنها منبع نور مصنوعی فراهم کنید. یعنی در داخل جایگاه آنها به اندازه کافی لامپ نصب کنید و آنها را به مدت ۱۴ الی ۱۶ ساعت روشن نگه دارید.

تولید تخم در مرغها طور نامل مرغ ۵ سال عمر دارد ولی بعضی نسل مرغها تا ده سال عمردارد. مرغ که ۳ ساله شد مرغ پیر گفته میشود. مرغهای ماده خانگی برای چندین سال تخم می دهد ولی هر قدر پیر تر می شود تعداد تولید تخم کم میشود. ولی در فارم های زراعتی شکل دیگری است.باید گفت یک مرغ در یک روزیک تخم می دهد.

مرغ تخمی از لحاظ اقتصادی برای آنهایکه فارم تجارتی داشته باشند الی ۱۸ ماهگی قابل نگهداری میباشد. سایکل تولید تخم مرغ های تخمی به سه مرحله تقسیم شده که بنام فیز یاد میشود.

فیزاول :

از هفته ۲۲ (سن تولید اولین تخم) الی هفته ۴۲ میباشد که در همین جریان

۱- تولید تخم از صفر شروع و به حالت بلند ترین تولید (Peak) میرسد که تقریبا ۸۵ فیصد تولید می نماید.

۲- بلند رفتن وزن بدن و سن بلوغیت.

۳- بلند رفتن سایز تخم از ۳۶ گرام به ۵۸ گرام.

فیز دوم : از هفته ۴۳ الی هفته ۶۲ ادامه پیدا میکند که در این زمان تولید تخم به ۶۵ فیصد کاهش میابد.

فیز سوم:

از هفته ۶۳ شروع شده و الی هفته ۷۲ ادامه میابد که در این زمان تولید تخم به پاینتر از ۶۵ فیصد میرسد.

اولین مرغهای تحمگذار با نطفه که در افغانستان نتیجه داده

اثر گرما بر حجم گاز در تخم
پوست تخم مرغ که در آب سرد گذاشته شده است به‌سادگی جدا می‌شود. آنکه که داغ است بلاثر افزایش حرارت، حجم گاز درون کیسه هوای تخم مرغ افزایش می‌یابد و پوست به سفیدی می‌چسبد. بنابراین جدا کردن آن دشوار می‌شود.
هایدروجن سلفاید
با وجودیکه هر دو تخم مرغ در یک زمان پخته‌شده‌اند، زردی تخم مرغی که مدت بیشتری در آب جوش باقی‌مانده است، به رنگ سیاه مایل به سبز دیده می‌شود. درحالی که زردی تخم مرغ دیگر، زردرنگ باقی ‌مانده است. این پدیده نتیجه تشکیل آهن سلفاید در حرارت بالاست. رسوب سبز مایل به سیاه در تخم مرغ نیز مربوط به سلفاید آهن است. در نتیجه گرم شدن پروتئین موجود در تخم مرغ، هایدروجن سلفاید تولید می‌شود.

مدت چوچه کشی در پرنده های مختلف طور طبیعی

واکسن نمودن پرندگان در ایام مختلف

واکسیناسیون چوچه و پرنده ها در سنین مختلف مهمترین بخش پرورش محسوب می شود و باید با نظارت خاصی و توسط گروه خاص واکسین طیور تطبیق شود.

زمان واکسیناسیون چوچه در برابر بیماری های مختلف با توجه به سن در یک روزه : E.Coli بیماری مارک: با توجه به بیماری در یک روزه تا ۳ هفته سن داشتند.

۲۱

بیماری های عفونی بورس (بیماری گامبورو): با توجه به بیماری ۱۰-۲۸ روزگی داده شود.

برونشیت عفونی: با توجه به بیماری در سن ۱۶ – ۲۰ هفته داه شود.

بیماری نیوکاسل: با توجه به بیماری در ۱۶ – ۲۰ هفته سن داشتنه باشند.

آدنوویروس: با توجه به بیماری در ۱۶ – ۲۰ هفته سن داده شود.

سالمونلوز: با توجه به بیماری در ۱ روزگی تا ۱۶ هفته سن داشته باشند.

کوکسیدیوز: با توجه به بیماری در ۱ روزگی تا ۹ روز است.

لارنگوتراکئیت عفونی: از ۴ هفته سن تا بلوغ ( این نوع واکسن بیشتر در مرغ تخمگذار و مادر تزریق می شود .

اکثر تولید کنندگان واکسن توصیه می کنند واکسیناسیون در مرغ های تخمگذار (مادر) و پرندگان بالغ حداقل ۲ هفته قبل از شروع به تخمگذاری داده شود این تضمین می کند که دریافت کننده خالص واکسن می باشد و به مرغان مادر استرسی وارد نمی شود.

جدول واکسیناسیون مرغها

جدول بطورنمونه برای بدست آوردن معلومات شما بوده ولی در عمل مرغداران ۴ واکسین را تطبیق می نمایند. در صورت وقوع امراض واکسن مربوطه همان مرض تطبیق میشود. تمام این واکسن ها تطبیق نمی شود.

جدول واکسن های مورد نیاز مرغ

باید گفت یک دستورالعمل ثابت برای تزریق واکسن به مرغ‌ها وجود ندارد. اما برخی از واکسن‌ها هستند که معمولا به صورت عمومی باید استفاده شوند. در جدول زیر می‌توانید نام واکسن‌ها، نوع و زمان تزریق آنها را مشاهده نمایید.

سن مرغ‌	واکسن	نوع واکسیناسیون
۱ روزه	مارکز	تزریقی زیرجلد
۱ هفتگی	برانشیت	چشمی یا آشامیدنی
۲ هفتگی	گامبورو	چشمی یا آشامیدنی
۲تا ۳هفتگی	برانشیت	چشمی یا آشامیدنی
۲ تا ۳ هفتگی	نیوکاسل	چشمی یا آشامیدنی
۳هفتگی	لاسوتا	چشمی یا آشامیدنی
۶ هفتگی	نیوکاسل روغنی	چشمی یا آشامیدنی
۴۸ روزه	دوگانه نیوکاسل- آنفولانزا	چشمی یا آشامیدنی
۱۰ هفتگی	لارنکوتراک	چشمی
۱۰ هفتگی	آبله	تزریقی زیر بال مرغ
۱۲۰ روزه	سه‌گانه فرانسوی طیور حاوی EDS	تزریقی
16 هفتگی	آنسفالومیلیت	تزریقی زیر بال مرغ همراه با آب

نکته مهم :در فاصله ۲۴ ساعت قبل و بعد از واکسیناسیون، باید در آب آشامیدنی مرغ‌ها از مولتی‌ویتامین استفاده کرد. در خصوص زمان واکسیناسیون باید در نظر داشته باشید باید با نظر داکتر متخصص کار واکسیناسیون آن مریضی را انجام دهید

اصطلاحات کلیدی برای مرغداری

کُرکی، "کُرک شدن” (Broodiness) :

تمایل مرغ ها به نشستن باالی تخم ها تا چوچه ها از تخم بیرون شوند، به این معنی که مرغ تخم دادن را متوقف نموده و حالت دفاعی را به خود گرفته تا از تخم ها محافظت کند. مرغ کُرک تخم دادن را متوقف ساخته و در عوض به چوچه کشی تخم هاتمرکز خواهد نمود معمولا ۱۲ عدد تخم در النه زیر ماکیان گذاشته میشود. مرغ در لانه نشسته و هرگاه کسی مزاحمت کند و یا بخواهد تخم ها را دور دهد، مرغ واکنش نشان خواهد داد و یا با منقار خواهد زد و مرغ به ندرت لانه را به منظور خوردن، نوشیدن و خاک بازی (خاک پلک) ترک خواهد کرد.

لانه تخم مرغ (Clutch):

تخم ها معمولا در لانه برای مرغ گذاشته میشود و مرغ بعد از کُرک شدن از آن ها چوچه میکشد. معمولاً ۱۰ الی ۱۲ عدد تخم در لانه زیرماکیان گذاشته میشود.

مرغ گوشتی (Broiler):

مرغ های که برای تولید گوشت پرورش داده شده، معمولا مرغ دو رگه (Hybrid) میباشد.

چوچه کشی طبیعی (Natural Incubation):

بعد از کُرک شدن، مرغ برای چندین هفته بالای تخم نشسته (معمولاً21 روز همراه با مرغ خانگی) تا از این تخم ها چوچه ها بیرون شوند. تخم مرغ های دیگر را نیز میتوان زیر سینه مرغ کُرک گذاشت تا از آن چوچه بیرون شود.

چوچه کشی مصنوعی (Artificial Incubation):

اگر یک فارمدار بخواهد که همزمان از تخم های زیادی چوچه کشی نماید و مرغ های دو رگه را پرورش دهد که کُرک نمیشوند، به این هدف میتواند از ماشین چوچه کشی برای چوچه کشی مصنوعی استفاده کند.

قابلیت چوچه دهی (Hatchability):

توانایی تخم نطفه دار که بتواند در آینده برای چوچه دهی مورد استفاده قرار گیرد؛ با گذشت زمان این توانایی کاهش یافته اما حداکثر برای سه هفته نگهداری شده میتواند البته در صورتیکه تخم ها به صورت مناسب ذخیره شود.

کیسه هوایی (حجره هوا (Air Sac):

حجره کوچک هوا در داخل تخم در نزدیکی طرف کند تخم قرار دارد که اندازهآن مربوط به درجه حرارت و رطوبت میباشد. اگر این کیسه هوا سوراخ و یا از بین برود قدرت چوچه دهی تخم کاهش می یابد.

دو رگه (Hybrid):

عبارت از حیوانی است که والدین آن از دو نسل مختلف با صفات مشترک میباشد. در نسل اول یک مرغ دو رگه، صفات بارز انتخاب شده را از خود نشان میدهد، در نسل بعدی این صفات را معمولا از دست میدهد.

این بدان معناست که مرغ های دو رگه برای تولید دوباره مورد استفاده قرار گرفته نمیتوانند چون فرزندان شان مشخصات خود را از دست خواهند داد.

خودخوری یا خوردن همدیگر در بین مرغها (Cannibalism):

این مشکلیست که در سنین مختلف و در بین انواع مختلف مرغ ها رخ میدهد. مهم ترین دلیل رخ دادن آن نگهداری تعدادی زیاد مرغ ها در یک محل کوچک و نامناسب و کمبود منرال ها در مواد غذایی آن ها می باشد.

شیوع مرض (Morbidity):

وضعیت غیر صحی یا حالت غیر نورمال که توسط عاملین امراض در یک جمیعت مرغ

ها و یا در یک ساحه مشخص رخ می دهد به نام شیوع مرض یاد می کنند.

میزان شیوع مرض (Morbidity rate):

میزان شیوع مرض عبارت از تعداد و یا فیصدی مرغهای مریض در یک جمیعت مرغها و یا محل مشخص میباشد.

مرگ و میر (Mortality):

وقوع مرگ ومیر مرغها در یک جمیعت مرغها و یا در یک محل مشخص را به نام مرگ و میر مرغ ها یاد میکنند که معموالً میزان آن به تناسب شیوع امراض معمول در افغانستان کمتر میباشد.

علایم مرض (Symptom) :

یک تغیر چشمگیر در وجود مرغها و فعالیت آنها که نمایانگر موجودیت عامل مرض و یا اختالالت دیگر میباشد.

دوره مخفی مرض (Incubation Period):

فاصله زمانی میان مبتال شدن و ظهور عالیم مرض را به نام دوره مخفی مرض یاد می کنند که بیشتر مربوط به میزان و نوع عامل مرض می شود.

مرحله ستر

مرحله استاز روز اول الی ۱۸ که تخم دور داده میشوند

هچر

مرحله است از روز ۱۹ تخم الی ۲۱ یا زیاده که تخم دور داده نشده چوچه می برآید.

استفاده از ماشین که کاملاً به برق ضرورت ندارد

آماده کردن ماشین: تنظیم کردن تخم‌های ذخیره شده پاک و قابل چوچه کشی در روک‌های تخم جابجا نموده و ترمامتر در داخل ماشین چوچه کشی، ۵ سانتی‌متر دور تر از دروازه ماشین نصب شود. ضد عفونی کردن ماشین چوچه کشی توسط مخلوط ۵ ملی لیتر فورمولین با ۴ الی ۵ کریستال پوتاشیم پرمنگنیت با ۱۵ ملی لیترآب در یک قاب همرا با گذاشتن یک کاغذ جاذب و گذاشتن این مخلوط برای مدت ۳ دقیقه در داخل ماشین صورت می گیرد. چون در داخل رادیاتور ۸ لیتر آب نسبتاً گرم انداخته می‌شود، در جریان گرم کردن ماشین این آب از رادیاتور می‌ریزد که مشکل پنداشته نمی‌شود و بعد از گرم شدن ماشین ریختن آب دوباره متوقف می‌شود. هواکش‌های بالا باید کاملآ مسدود اما هواکش‌های پایئنی باید ۱/۳ حصه باز باشد. زمان تخم‌ها را در داخل ماشین قرار می‌دهیم که کاملاً عیار گردیده باشد.

روز اول و دوم: از طرف صبح و عصر جای روک‌های تخم‌ها باید با یکدیگر شان عوض گردد وروک‌ها ۱۸۰درجه دور داده شود تا تمام تخم‌ها یکسان گرم گردد. بعد از سپری کردن ۱۸ ساعت تخم در داخل ماشین چوچه کشی، تخم‌ها باید چرخ داده شوند. این عملیات باید تا حد امکان سریعتر انجام داده شود زیرا درجه حرارت و رطوبت داخل

اتاق و ماشین متفاوت می‌باشد.

روز سوم: دور دادن تخم‌ها، عوض کردن روک‌ها و ۱۸۰ درجه دور دادن آنها.

روز چهارم: از طرف صبح تخم‌ها به اندازه ۴ درجه سانتی گراد کاهش درجه حرارت از ۳۹ به ۳۵ درجه سرد ساخته شود. معاینه و دور دادن تخم‌ها باید همزمان از طرف شام صورت گیرد. در هنگام معاینه روز چهارم تخم‌های بدون نطفه و تخم‌های که صدمه دیده‌اند باید دور ساخته شود. معاینه کردن تخم‌ها باید در شام، سریع و در یک اتاق

گرم که درجه حرارت آن از ۲۵ درجه سانتی گراد پائین نباشد انجام داده شود.

روزهای پنجم و ششم: دور دادن صبح و شام تخم‌ها، عوض کردن روک‌ها، و ۱۸۰ درجه دور دادن آنها.

روز هفتم: دور دادن تخم‌ها، عوض کردن روک‌ها و ۱۸۰ درجه دور دادن آنها. باز کردن ۲/۳ حصه از هواکش‌های پایئنی. در صورتیکه حرارت اتاق بیشتر از ۲۵ درجه سانتی گراد باشد هواکش‌های قسمت باالیی ماشین باید ۱/۳ حصه باز شود، اما اگر درجه حرارت اتاق کمتر از ۲۵ درجه سانتی گراد باشد هواکش‌های بالای را الی روز دهم

بسته نگهدارید. معاینه روز هفتم باید از طرف شام صورت گیرد.

روز هشتم: جاهای روک‌های تخم ها باید صبح و شام با یکدیگر

عوض گردیده، ۱۸۰ درجه دور داده شود و تخم‌ها نیز دور داده شود. درصورتیکه هوا خشک باشد و بارندگی نباشد، برای تولید رطوبت در اتاق چوچه کشی، اتاق چوچه

کشی باید آب پاشی شود، بهتر است.

الی اخیر پروسه چوچه کشی از ریگ مرطوب در قسمت پائینی ماشین استفاده شود.

روز نهم: جاهای روک‌های تخم‌ها باید صبح و شام با یکدیگر عوض گردیده، ۱۸۰ درجه دور داده شود و تخم‌ها نیز دور داده شود.

مهیا ساختن رطوبت مصنوعی درجریان فصل خشک باید آب پاشی گرددقسمت زیرماشین چوچه کشی.

روزهای دهم، یازدهم، دوازدهم و سیزدهم: دور دادن تخم‌ها صبح و بعد از ظهر، کنترول درجه حرارت اتاق، اگر الی روز هفتم به دلیل سردی هوا، هواکش‌های بالایی باز نشده‌اند، الزم است تا ۱/۳ حصه این هواکش‌ها باز شود، اضافه کردن آب گرم به لیلیتر و توجه کردن به سلندر گاز و رطوبت اتاق.

روز چهاردهم:

-۱ در هنگام صبح دور دادن و سرد ساختن تخم‌ها تا اندازه که اگر تخم را در پشت چشم بگذاریم کمی گرم احساس کنیم.

-۲ در شام معاینه تخم‌ها و دور کردن آن عده تخم هایکه جنین شان مرده‌اند.

-۳ پُر کردن ۲/۳ حصه پتنوس‌های آب.

-۴ باز کردن)۲/۳(حصه هواکش‌های که در قسمت پایئن ماشین قرار دارد.

ضد عفونی کردن ماشین، برای این منظور-۳ ۴ کرستال پوتاشیم پرمنگنیت را با ۱٫۵ سی سی فورمولین همراه با ۱۵ سی سی آب مخلوط کرده و در یک بشقاب بیندازید و همچنان یک کاغذ را در آن بگذارید. بعداً قاب را در داخل ماشین برای مدت ۲ دقیقه قرار دهید

روزهای پانزدهم و شانزدهم: عین فعالیت‌های روز دهم تکرار شود.

روز هفدهم: عین فعالیت‌های روز دهم و همچنان پر کردن پتنوس‌های آب با آب گرم و آب پاشی کردن کف اتاق.

روزهجدهم: برای آخرین بار دور دادن تخم‌ها صبح و شام. دروازه‌ها را تا اخیر مرحله چوچه کشی بسته نگهدارید.

روز نزدهم: پوشانیدن دروازهای ماشین چوچه کشی توسط یک پرده.

روز بیستم: بازنمودن کامل هواکش‌های ماشین.

روز بیست یکم:

-۱ اگر چوچه‌ها خاموش هستند این یک حالت نورمال و خوب است و اگر چوچه‌ها سر و صدا می‌کنند به این معناست که هوا گرم است و درجه حرارت باید کمی کاهش داده شود.

-۲ توته‌های پوست تخم را از داخل ماشین بیرون بیاورید تا فضای کافی برای چوچه‌ها مهیا گردد؛ برای بیرون کردن پوست‌های تخم از داخل ماشین لازم نیست تا رَوک‌ها را بیرون بکشید.

-۳ اگر چوچه‌ها خشک شده باشد آنها را بیرون بکشید در غیراین صورت منتظر بمانید تا آن‌ها خشک گردند و به پای خود ایستاده شوند.

-۴ با چوچه‌های که تا اکنون قادر به بیرون آمدن از تخم نیستند، کمک کنید تا تنها سر شان را از تخم بیرون بیاورند، بال‌های شان را بیجا نه کنید. کوشش نه کنید که قسمت شکم چوچه‌ها را از تخم بیرون کنید. این قسمت باید ساعات بیشتر در تخم باقی بماند.

نوت: بعد از سپری نمودن ۱۸ ساعت تخم‌ها در ماشین چوچه کشی الی شام روز هجدهم، تخم‌ها باید دو بار در روز یعنی صبح و شام دور داده شود و جای روک‌ها با یکدیگر عوض گردد و نیز ۱۸۰ درجه دور داده شود.

بیرون نمودن چوچه‌ها از ماشین چوچه کشی

مدت برآمدن نورمال چوچه از تخم از ۲۱ الی ۲۳ روز می‌باشد. چوچه اولی شاید ۸ ساعت زودتر یا دیرتر از سایر چوچه‌ها از تخم بیرون بیاید، این یک امر طبیعی است و نیاز نیست تا چوچه‌ها را از ماشین بیرون بیاورید چون چوچه‌ها تر بوده و نیاز به خشک شدن دارند. بعد از جدا شدن چوچه از تخم در صورتیکه هوا سرد باشد چوچه به

زودی خواهد مرد. از طرف دیگر دلیل ابتدایی برای نه گذاشتن چوچه در ماشین چوچه کشی برای مدت طولانی دی هایدریشن کم شدن آب بدن اضافی چوچه‌ها می‌باشد. اگر در جریان ۱۰ ساعت بعد از برآمدن چوچه اولی، تمام چوچه‌های تولد شده در داخل ماشین چوچه کشی و چوچه‌ها از تخم بیرون نشده باشد برای تان توصیه می‌گردد تا دروازه ماشین چوچه کشی را باز نموده و چوچه‌های خشک و قوی را بیرون بیاورید و همچنان پوست تخم‌ها را نیز بیرون کنید. چوچه‌های خارج شده را در کارتن‌های گرم شده نگهدارید. اگر می‌خواهید چوچه‌های کوچک را انتقال دهید یا فوراً بعد از تولد آنها را به فروش برسانید، لازم است تا این کار در ۲۴ ساعت نخست بعد از برآمدن چوچه‌ها از تخم صورت گیرد؛ زیرا چوچه‌ها هنوز هم انرژی که از زردی تخم گرفته‌اند، ذخیره دارند. در غیر آن در وقت انتقال امکان مرگ و میر چوچه‌ها بیشتر خواهد شد.

پاک کردن ماشین:

این یک بخش از مدیریت ماشین است، وقتیکه پروسه چوچه کشی تکمیل شد اولاً باید پوست تخم‌ها و تخم‌های که چوچه نداده‌اند از ماشین بیرون کشیده و ماشین را پاک و خشک نمائیم. آب را از رادیاتور کشیده، تمام قسمت‌های ماشین را با آب گرم و صابون پاک بشوئید. بعداً ۸ سی سی فورمولین را با ۸–۷ کرستال پوتاشیم پرمنگنیت و ۲۰ سی

سی آب مخلوط کرده در یک قاب همرا با گذاشتن یک کاغذ در آن و قرار دادن این مخلوط برای مدت یک ساعت در داخل ماشین و بعداً ماشین را از اتاق بیرون کرده و برای مدت ۵ ساعت در زیر شعاع آفتاب قرار دهید تا در آینده برای استفاده آماده باشد.

اعمار فارم مرغداری

ساختن فارم مرغ

هدف اساسی ساختن فارم برای مرغها این است که بتوانیم مرغها را از هوای نامناسب (بسیارسرد، بسیار گرم، باد و باران) و همچنان از ضرر حیوانات وحشی و خزندگان و حشرات مضره محافظت نمائیم. و در عین حال برای مرغ‌های تخم‌گذار یک مکان راحت برای تخم‌گذاری آماده کنیم. معمولاً در افغانستان ۳ قسم فارم وجود دارد. ۱. فارم های خانگی که الی ۴۰ مرغ را تربیه نموده به بازار عرضه می کنند.

۲. فارم های متوسط

این نوع فارم ها در محلات مسکونی و محلات کمی دورتر از مسکونی اعمار گردیده از ۱۰۰ الی ۲۰۰۰ مرغ و یا سایر پرندگان نگهداری میشود. که این فارمها بعضاً مجهز به ماشین چوچه کشی تولید مرغ تخمی و گوشتی میباشد. این نوع فارمها اشخاص هوشیار و متجرب را ضرورت دارد درغیر مشکلات زیادی را سپری می نماید. توصه میشود درین فارمها از مرغهای وطنی ، استرلوپ ، لوهمن برون ، لوهمن نصواری

لوهمن سفید، لکهورن ، استفاده شود.

۳. فارمهای بزرگ

درین فارمها از ۲۰۰۰۰ الی ۲۵۰۰۰۰ مرغ تربیه میشود. این فارمها سرمایه زیاد کار داشته حاصلات بهتری دارد. درین فارمها ماشینهای بزرگ چوچه کشی ترتیب دانه لابراتور همه چیز ستندرد وجود دارد.

فارم مرغداری هرات که توسط کارد اف ساخته شده گنجایش 270000 مرغ را دارد

فارم مرغ تخمی هرات که بشکل ستنرد بین المللی ساخته شده است

پلانگذاری: قبل از طراحی و ساختن فارم مرغداری، مالک فارم باید تصمیم بگیرد و پلان داشته باشد، که کدام نوع مرغ‌ها (تخم‌گذار یا گوشتی) را به کدام شکل نگهداری می‌کند. بصورت عموم دو نوع ساختمان برای مرغداری وجود دارد سالون نگهداری برای مرغ‌های تخم‌گذار (سالون بسته همرای میدان بیرونی) وسالون نگهداری برای مرغ‌های گوشتی یعنی سالون بسته. مرغ گوشتی هرقدر راه برود انرژی ضایع نموده وزن کم میشود.

طرح یا دیزاین: دیزاین بهتر سالون پرورش مرغ‌ها از مقدار مشکلات کاسته وبه صحتمندی مرغها کمک می‌کند. ساختمان فارم باید طوری طراحی شود که در مناطق که هوایی معتدل دارد حرارت فارم را حفظ و در مناطق گرم هوای سرد را به فارم هدایت کند.

سیستم تهویه: داشتن یک سیستم تهویه خوب در فارم نقش مهمی در صحتمند بودن مرغها دارد. درجه حرارت فارم نباید زیاد گرم یا زیاد سرد باشد. برای نگهداری مرغهای تخم‌گذار ساختن فارم بسته که محوطه بیرونی (میدان) آن توسط جالی احاطه شده باشد، توصیه می‌شود.

کف سالون فارم: کف سالون فارم مرغداری باید به عمق ۱۰ سانتی‌متر به شکل شیب دار سمنت شود و همچنان دیوارهای داخلی فارم را نیز باید تا ۲۰ الی ۳۰ سانتی‌متر سمنت نمود، سمنت نمودن کف و دیوارهای فارم پاک کاری رنگ با چونه ، شستن و ضد عفونی کردن سالون را آسان می‌سازد. این کار در کنترول امراض و پرازیت‌ها بسیار مؤثر است. اگر در کف فارم از خاک استفاده می‌کنید، قبل از اینکه دوره جدید چوچه‌ها را به فارم میاورید، لازم است تا خاک کهنه کف اتاق را به خاک تازه و پاک تبدیل نمائید.

نگهداری مرغهای گوشتی

برای نگهداری مرغهای گوشتی تنها از سالون بسته استفاده می‌شود به مکان بیرونی ضرورت ندارد. در افغانستان چوچه های گوشتی برای ۳۵ الی ۵۰ روز در داخل فارم توسط فارمداران نگهداری می‌شوند. بعداز رسیدن به سن مارکیت چوچه‌ها را ازفارم بیرون نموده و به فروش می‌رسانند. بعداً سالون فارم پاک کاری و ضد عفونی می‌شود تا برای پرورش دوره تازه چوچه هاآماده باشد. نگهداری چوچه‌ها در داخل سالون فارم، نسبت به پرورش آنها در یک محیط باز بهتر است، چون در محیط بسته از چوچه به خوبی محافظت شده و شرایط محیطی نیز کنترول می‌گردد.

موقعیت فارم مرغداری:

قبل از ساخت و ساز فارم مرغداری مهم است تا هر فارمدار بداند که ساختمان فارم باید از طرف شرق به غرب واقع شود تا در جریان روز شعاع آفتاب به شکل مستقیم داخل آن بتابد. ساختمان فارم در موقعیت انتخاب شده باید طوری طراحی شده باشد که شدت باد در فارم را کاهش دهد. قابل یادآوری است که مارکیت فروشات، منابع آب، فاصله آن از

اماکن مسکونی، اماکن عمومی، چاه‌های آب، جوی آب، راه فاضلاب ، موجودیت فارم‌های دیگر مرغداری در نزدیکی آن در نظر گرفته شود. جلوگیری از شیوع امراض و صحت انسان‌ها نیز باید در وقت انتخاب موقعیت فارم مد نظر گرفته شود.

نصب دانه خوره‌ها:

در روزهای اول و دوم زندگی، چوچه مرغ‌ها و چوچه‌های تازه تولد شده ضرورت است که به آسانی در روی زمین یعنی کاغذ فرش شده در کف سالون به غذا دسترسی داشته باشند باید غذا در روی زمین پاشیده شود. بعداً از مدت یاد شده الی۱۲ روزگی غذا در دانه خوره‌های کوچک در کف اتاق داده می‌شود. این دانه خوره‌ها روز یک مرتبه نیاز به پاک

کاری دارد. بعد از ۱۲ روزگی لازم است که دانه خوره‌های بزرگتر در یک خط منظم از سقف فارم طوری آویزان شود که فاصله بین هر دانه خوره ۱٫۵ متر بوده و بلندی دانه خوره‌ها از کف سالون مربوط به این است که در کدام اندازه چوچه‌ها می‌توانند به آسانی غذا بخورند و از زیر آن بگذرند. بعد از تغذیه نمودن، دانه خوره‌ها باید بلند شود تا از

یک طرف کثیف نشود و از طرف دیگر فضای بیشتری برای گشت و گذار مرغ‌ها فراهم شود.

نصب آب خوره‌ها:

در دو هفته اول زندگی چوچه مرغ‌ها نیاز دارند که در بخش‌های مختلف کف سالون فارم، به آب خوره‌های کوچک دسترسی داشته باشند، بدون اینکه آب خوره‌ها را به شکل منظم و در مسیر یک خط در نظر بگیرم، چون چوچه‌ها هنوز به موقعیت آب خوره‌ها توجه نمی‌کند. در پایان دو هفته بهتر است که آب خوره‌های کوچک راجمع آوری نموده

و بجای آن آب خوره‌های بزرگ اتوماتیک را در سالون فارم در مسیر یک خط نصب کنیم. آب خوره‌های اتوماتیک باید قبل از آوردن چوچه‌ها به محل جدید نصب و آماده گردیده، چون نصب و آماده کردن آن از یک طرف زمانگیر بوده و از طرف دیگر ریختن آب در کف سالون سبب افزایش رطوبت شده و به چوچه‌ها مزاحمت خلق می‌کند. نصب

نمودن آب خوره‌ها به یک شخصی فنی ضرورت دارد. آب خوره‌ها را نباید نزدیک به منبع حرارت نصب کنیم چون ممکن است بعضی اوقات واکسین و ادویه جات را نیز داخل آب بریزیم و حرارت تأثیر منفی بالای واکسین و ادویه دارد. آب خوره‌ها باید همه روزه بررسی شود، در صورتیکه از آب خوره‌ها بر روی کف یا بستر سالون فارم آب

بریزد سبب افزایش رطوبت در سالون می‌شود و رطوبت زیاد در سالون اثر منفی بر مرغ‌ها داشته و نیز نقش مهم در گسترش امراض در فارم را ایفا می‌نماید.

سیستم گرم‌کننده و تهویه

چوچه مرغ‌های تازه بیرون شده برای زنده ماندن و صحتمند بودن به مراقبت و توجه خاص نیاز دارند. اتاق پرورش یا Room Brooding باید شش ساعت قبل از رسیدن چوچه‌ها بصورت دقیق به اندازه ضرورت گرم شود. یک چوچه مرغ تازه از تخم بیرون شده، نیاز به حرارت مصنوعی برای حفظ درجه حرارت بدن خود دارد چون هنوز توافق خوب همرای محیط نکرده‌است، بناءً این چوچه‌ها در سه هفته اول نیاز دارد تا حرارت مصنوعی که توسط بخاری، گروپ ویا هر چیز گرم‌کننده که به صحت چوچه‌ها مضر نباشد مهیا گردد. حرارت سالون مرغداری باید طبق جدول زیر تنظیم گردد. رفتار و سرو صدای چوچه‌ها نشان دهنده اندازه راحت یا ناراحت بودن آنها با درجه حرارت سالون

پرورش می‌باشد. در جریان هفته اول زندگی چوچه مرغ‌ها به حرارت ۳۵ درجه سانتی گراد سالون ضرورت دارد، قابل یادآوری است که در ۳ هفته اول، در هر هفته باید ۳ درجه حرارت کاهش یابد. فراهم نمودن حرارت مناسب در جریان سه هفته اول برای صحتمندی چوچه‌های جوان بسیار ضروری است، نا گفته نباید گذاشت که داخل شدن هوای تازه به داخل فارم اهمیت حیاتی دارد.

حرارت مصنوعی ۳۷ الی ۲۶ درجه برای چوچه ۱ الی ۳ هفته ضروری

فهمیدن سرد بودن یا گرم بودن سالون از رفتار و سلوک چوچه ها:

چوچه هایکه در یک درجه حرارت مناسب سالون نگهداری شوند، به فاصله های یکسان در کف سالون قرار گرفته وبه طوری نورمال سرو صدا میکنند. اگر درجه حرارت سالون سرد باشد چوچه هادر اطراف منبع حرارت جمع میشوند و با صدای بلند سر و صدا میکنند و درصورتیکه درجه حرارت سالون بلند باشد، به صورت عموم چوچه ها به طرف دیوارهای سالون دور از منبع حرارت میروند، نفس نفس زده ، بال و پرهای شان را باز کرده می نشینند. بهتر خواهد بود که در اطراف بخاری یا منبع حرارت یک جالی گرفته شود تا از سوختن چوچه ها جلوگیری شود و همچنان قابل یاد آوری است که سالون فارم نظر به ضرورت چوچه ها تقسیم بندی شود تا از مصرف زیاد مواد سوخت یا گرم کننده جلوگیری شود و پارتیشن مطابق سن چوچه ها تکرار شود.

واکسین مرغ ها

واکسین عبارت از یک ماده بیولوژیکی است که برای جلوگیری از یک مرض خاص، سیستم دفاعی بدن مرغ را تحریک میکند و باعث تولید انتی بادی میگردد. واکسین کردن در کنار سایر اقدامات کنترول محیط زیست، بهتر و اقتصادی تر از تداوی میباشد و با واکسین نمودن میتوانیم از تعداد زیاد امراض کشنده مرغها جلوگیری نمائیم.

روش تطبیق واکسین در مرغ ها

۱. واکسین مخلوط با آب

۲. واکسین قطره چشمی و دهانی

۳. واکسین اسپری

۴. وتزریقی

۵. با مواد خوراکه

واکسن مخلوط با آب و مواد خوراکه خیلی معمول است.

واکسن مرغ های گوشتی

در افغانستان مرغهای گوشتی از نوع لکهورن بوده چهار دوره واکسین می شود. در ۶ روزگی ۱۲ روزگی ۱۸ روزه گی و ۲۴ روزه گی میباشد.

برنامه واکسن مرغهای تخم گذار

برنامه تطبیق واکسین در مرغهای تخم گذارنظر به کشور ومنطقه فرق دارد. و هم تطبیق نوعیت واکسن که پس از تجارب مرغداران باید در نظر گرفته شود. ولی ما نظر عمومی خویشرا در تطبیق واکسین می دهیم تا خواننده بدانند که در چه سن کدام واکسن شود.

سن		ویتامین ها و واکسن دریافتی	تکرار واکسیناسیون
یک روزگی		مولتی ویتامین	–
روز ۲ تا ۵ (۴ روز)		آنتی بیوتیک بهمراه مولتی ویتامین	–
	روز ۷	واکسن برونشیت	در صورت بروز بیماری در منطقه تکرار شود
روز ۱۰		واکسن B١	–
روز ۱۴		واکسن گامبورو	هر ۳ ماه یکبار
روز ۱۷		تکرار واکسن برونشیت	–
روز ۲۱		واکسن لاسوتا	۴۰ روزگی
روز ۴۰		نیوکاستل	هر ۴ماه یکبار
روز ۴۸		واکسن دوگانه نیوکاستل-آنفولانزا	هر ۶ماه یکبار
روز ۱۲۰		واکسن ٣گانه فرانسوی طیور حاوی EDS	–

مواردی که باید قبل و بعد از واکسیناسیون رعایت کنید :

* قبل و بعد از هر بار واکسیناسیون به مدت ۲۴ ساعت مولتی ویتامین در آب مصرفی جوجه ها ریخته شود.

* واکسنهای تا ۲۱ روزگی میتواند از طریق آشامیدنی باشد ولی واکسن ۴۰ ، ۴۸ و ۱۲۰ روزگی بصورت تزریقی صورت می گیرد.

فعالیت های بعد از واکسین

تمامی اطلاعات در مورد واکسین تاریخ واکسین نمودن، تعداد مرغهای واکسین شده، واکسین استفاده شده، میتود تطبیق واکسین، مقدار واکسین همچنین هر اتفاق که در جریان و یا بعد از واکسین نمودن رخ میدهند ثبت و یاداشت شود. این کار برای ارزیابی نتایج در آینده مهم است. برای بدست آوردن نتیجه خوب از واکسین، از استفاده انتی بیوتیک ها در آب آشامیدنی تا ۲۴ ساعت پیش و بعد از واکسین، باید جلوگیری شود. تمامی سوزن ها، سرنج ها و بوتل های پالستکی بعد از واکسیناسیون توسط آب شستشو گردیده و توسط آب جوش یا الکول تعقیم گردد تا در اینده اماده استفاده باشد.

جیره سازی مرغان

تهیه آب مرغها

مرغهای چوچه و مرغهای بزرگ همه از آبخوره ها آب می خورند کوشش شود آب خوره ها همیشه پر باشد. زیرا تمام مرغها به یک وقت آب نه نوشیده بلکه در مواقع ضرورت آب می نوشند. فارمهای بزرگ خود ابخوره و دانه خور های اتوماتیک داشته در موقع لازم پر میشود.

دانه مرغها

دانه مرغهای گوشتی و مرغهای تخمی کمی فرق دارد. بخصوص مرغهای تخمی زمان ۴.۵ ماه میشود به کلسیم ریاده تر ضرورت دارد. دانه مرغها نظر به سن هم فرق دارد. دانه مرغها بدو شکل است.

۱. فارمهای کوچک خود غذای مورد ضرورت مرغها را آماده می نمایند.

۲. شرکتهای تولید دانه : این شرکتها و کمپنی ها در افغانستان موجود بوده دانه مرغ را برای مرغان تخمی گوشتی و سایر پرندگان تهیه می نمایند. شما می توانید رهنمای خاص را از آنها بدست اورید.

در افغانستان دو نوع غذای چوچه ها از کشور های همسایه وارد میشود. فارمداران از صفر الی ۱۸ روزگی از یک نوع آن مخصوصاً برای چوچه های گوشتی استفاده میکنند. اما میتوانیم همرای این غذا های وارداتی به عوض میدگی برنج میدگی جواری را برای تغذیه چوچه ها در این دوره نیز به مقدار زیاد استفاده نمائیم و یا به فیصدی آن علاه کنیم. تمام اجزای جیره مرغها در شرکت های بزرگ تولیدی مواد غذایی مرغها، طبق یک دستورالعمل آسیاب و مخلوط میگردد. همچنان مردم محل نیز میتوانند این کار را در خانه هایشان توسط وسایل ساده انجام دهند.

درکشورما غذای مرغها را شرکتهای تولید دانه مخلوط از گندم جو جواری میدگی برنج حبوبات (مانند لوبیا نخود سایبین ماش یا رشقه یا شفتل خشک) قروت کنجاره زغر و یا کنجد پودر استخوان ، سنگ آهک ( کلسیم کاربونیت) و پودر خون می سازند. بعضی شرکتها ویتامینها را نیز با غذا علاوه می کنند. دانه خوری مرغها نظر به سن شان فرق دارد. مرغها الی ۱۲ روزه گی از روی زمین غذا می خورند پس از آن از طریق دانه خوری غذا می خورند.

باید علاوه کردکه مواد اولیه تشکیل دهنده جیره طیور شامل موادی است که به منظور تامین نیازهای غذایی آنها استفاده می‌شود. دانه‌ های روغنی، چربی ها و روغن‌ ها و مازاد کارخانه جات آرد سازی برای تامین انرژی مورد نیاز مرغها را تامین می‌ کنند

جیره سازی مرغهای تخمی به اساس پیمانه

گندم یا ارزن ۲-۳ پیمانه

جو ۱ //

جواری ۶-۷ //

میدگی برنج ۱ //

حبوبات ۲.۵-۳.۵ //

قروت ۱ //

کنجاره زغریا کنجد ۱.۵ //

پودر استخوان ۰.۵-۱.۵ //

سنگ آهک ۰.۵-۱. ۵ //

رشقه ۰.۵ – ۱ //

پودر خون ۱ // پیمانه

گندم ‏

در بیشتر کشورها از گندم برای تهیه نان و به مقدار کمتری برای تأمین انرژی در تغذیه طیور استفاده می‌شود. مقدار پروتئین آنها بین ۱۰ تا ۱۵ درصد است. نسبت به جواری دارای پروتئین بیشتری است ولی انرژی آن نسبت به جواری کمی کمتر است ولی به دلیل داشتن گلوتن بالا سبب افزایش چسپیندگی پیخال طیور شده به همین دلیل میزان مصرف آن محدود است‎.

سبوس گندم

محصولات تهیه آرد است و میزان فسفر و منیزیم این محصول بالا است ولی میزان کلسیم آن پایین است. سبوس گندم در تغذیه مرغ مقادیر انرژی کمی دارد و میزان پروتئین آن ‏۱۵٫۷ درصد است. فیبر آن بالا است به همین دلیل در جیره کمتر استفاده می‌شود زیرا باعث افزایش رطوبت در پیخال می‌شود که سبب دشوار شدن حمل و نقل می‌شود‎.

ارزن :‌ میزان انرژی ارزن بالا است ولی قبل از مصرف باید تجربه شود زیرا به علت داشتن فیبر بالا و الیاف غیرقابل هضم پرنده جوان قادر به هضم آن نیست. مقدار پروتئین آن ۱۱ تا ۱۴ درصد است‎.

برنج

در موارد خاصی از برنج‌های شکسته و صدمه دیده برای تغذیه طیور استفاده می‌شود. ‏میزان پروتئین آن ۷ تا ۹ درصد است‎.

جواری

اصلی‌ترین دانه مصرفی در جیره مرغان است و به دلیل داشتن هضم ساده‌تر و انرژی زایی جواری به نشایسته و جوانه آن که بیشترین مقدار روغن در آن است بستگی دارد. ‏پروتئین اصلی جواری پرولامین یا زئین است که ترکیب امینواسیدآن برای مرغان مناسب نیست. به دلیل داشتن رنگدانه‌های زرد برای تولید زرده تخم مرغ در جیره باید باشد. اگر مدت زیادی از جواری در جیره غذایی استفاده شود به دلیل داشتن رنگدانه زنتوفیل رنگ زرد چرب در اندام پرنده می‌شود‎.

جو

دانه ای با انرژی و پروتئین متوسط است و قابلیت هضم جو در پرندگان جوان به علت وجود فیبر بالا کمتر است. میزان پروتئین جو بین ۱۰ تا ۱۴ درصد است منابع پروتئینی شامل پروتین حیوانی و گیاهی هستند.

یکی از منابع پروتئین گیاهی کنجاره‌ها هستند‎.

کنجاره‌ها

کنجاره‌ها به بقایای باقیمانده پس از جداسازی روغن از دانه‌های روغنی هستند و مقادیر زیادی پروتئین ۲۰۰ تا ۵۰۰ گرام در کیلوگرام دارند. از دو روش فیزیکی و کیمیایی برای جداسازی روغن از دانه‌های روغنی استفاده می‌شود. در روش فیزیکی از فشردن دانه‌ها و در روش کیمیایی از ماده که درخود حل می کند و تمیزهم استفاده می‌شود. در روش فیزیکی با استفاده از فشار دانه روغنی شکسته شده و در دمای ۱۰۴ درجه سانتیگراد به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه پخته می‌شود. سپس دما به ۱۱۵ درجه سانتیگراد می‌رسد تا آب روغن خارج شود و به ۳۰ درصد برسد. در این روش ۲۵ تا ۴۰ گرام روغن در هر کیلوگرام است و مقدار روغن پسماند کمتر از ۱۰ گرام در کیلوگرام است‎.

کنجاره زغر

کنجاره زغر مواد باقیمانده از جداسازی روغن از وورایتی‌های اصلاح شده دانه زغر می‌باشد. روغن از طریق میکانیکی از دانه استخراج شده و اگر جهت استخراج روغن از محلول استفاده شود مقدار روغن باقیمانده در کنجاره به دست آمده کمتر می‌شود.

کنجاره زغر مکمل پروتئینی است و مقدار انرژی قابل متابولیسم آن در جیره نویسی به عنوان یک عامل مهم به‌شمار می‌رود. مقدار پروتئین خام کنجاره زغر ۳۲ تا ۳۸ درصد است. این کنجاره دارای پروتئینی با کیفیت متوسط است و قابلیت هضم کمتری نسبت به کنجاره سایبین دارد. از لحاظ امینو اسید ضروری به خوبی با کنجاره سویا قابل مقایسه است ولی دارای لیزین کمتر و متیانین بیشتر است‎.

کنجاره آفتاب‌پرست

بعد از سایبین ، زغر و ممپلی چهارمین دانه روغنی جهان است. در ابتدا به عنوان گیاه زینتی به‌شمار می‌رفته ولی امروزه به یکی از منابع مهم تهیه روغن و پروتئین به‌شمار می‌رود‎.

کنجاره آفتاب‌پرست از نظر پروتئین و کاربوهیدرات غنی تر از دانه کامل آن است و مقدار روغن آن بسته به نحوه استخراج از یک تا ۱۰ درصد متغیر است. مقدار الیاف خام کنجاره آفتاب‌پرست زیاد بوده و اگر به دلیل پوشش دانه‌ها باشد مقدار کمی قابل هضم است و باید قبل از مصرف به صورت کوچک آسیاب و خورد شود‎.

کنجاره آفتاب‌پرست با پوست کم برای تغذیه نشخوارکنندگان مناسب است در حالیکه کنجاره‌های بدون پوست بیشتر برای تغذیه خوک و طیور به کار می‌رود. مقدار پروتئین خام کنجاره آفتاب‌ پرست بسته به مقدار عصاره ‌گیری و پوست ‌گیری بین ۲۹ تا ۴۵ ‏درصد تغییر می‌کند‎.

کنجاره سایبین

کنجاره سویا بیشتر کنجاره مورد استفاده در تغذیه طیور بوده و به عنوان منبع پروتئینی استندارد برای ارزیابی سایر منابع پروتئین گیاهی جهان به‌شمار می‌رود. کنجاره سایبین یکی از محصولات فرعی صنعت روغن‌گیری دانه آن است. ۶۰ درصد دانه از روغن و پروتئین و ۳۰ درصد آن از کاربوهایدرت تشکیل شده‌است‎.

کنجاره پنبه دانه

محصولات باقیمانده روغن کشی پنبه دانه است. تخم پنبه حاوی ماده گوسپیول است که در گله‌های تخم‌گذار اهمیت دارد و باعث ایجاد رنگ در سپیده و زرده تخم مرغ می‌شود. ‏هنگام استفاده از ازپنبه دانه در جیره طیور از سلفایت آهن به نسبت ۱ به ۱ استفاده کنید زیرا ترکیبات آهن دار با گوسپیول Gossypol تخم پنبه ترکیبب می‌شود و آن را از دسترس سیستم هاضمه خارج می‌کنند‎.

کنجاره کنجد

محصولات باقیمانده از روغن کشی است مقدار لیزین قابل استفاده آن بسیار کم است اما مقدار آمین اسید متیونین آن بالا است. مقدار پروتئین آن ۴۳ درصد است. افزودن کلسیم به آن باعث خارج شدن اسید فیتیک آن می‌شود. چون این کنجاره روغن زیادی دارد در صورت ماندن زیاد در انبار زود فاسد می‌شود‎.

منابع پروتینی

پودر گوشت

یکی از محصولات کشتارگاهی است که ۵۵ درصد پروتئین خام دارد. میزان متیونین، ‏سیستئین و تریپتوفان آن کم و لیزین آن بالا است. برای جلوگیری از مفسد شدن آن آنتی‌اکسیدان به آن اضافه می‌شود و مقدار انرژی آن به مقدار چربی داخل آن بستگی دارد‎.

پودر ضایعات مرغها

این هم محصول کشتارگاهی طیوراست مانند پودرگوشت است ولی مقدار کلسیم و فسفر آن پایین‌تراست. این محصول چربی بالایی دارد و برای جلوگیری از خراب شدن باید به آن آنتی‌اکسیدان اضافه شود‎.

پودر ماهی

حاصل عمل آوری ماهی یا بخش‌های از آن است و برای تهیه آن ماهی یا باقیماده ان پخته می‌شود و روغن آن جدا می‌شود. سپس خشک، فشرده و آسیاب می‌شود. انواع پودر ماهی منابعی برای تأمین پروتئین هستند و دارای آمین اسید بالایی هستند. ولی استفاده زیاد از آن در جیره غذایی منجر به بیماری فرسایش سنگدان می‌شود و در گوشت و تخم مرغ تولیدی بوی ماهی ایجاد می‌شود. مقدار پروتئین آن بین ۶۰ تا ۷۵ درصد و مقدار کلسیم آن بین ۲ تا ۷٫۵ درصد است‎.

منابع معدنی

نمک طعام و بی کربنات سدیم که در جیره های مرغ برای تامین سدیم و کولور استفاده می‌شود.

مواد کم نیاز

مانند ویتامین‌ ها و مواد معدنی شامل آهن، منگنز، نایتروجن که توسط کارخانه های دوا سازی ساخته می‌شود.

پودر استخوان

به دو طریق میتوانیم پودر استخوان تولید نمائیم، جوشاندن و سوختاندن استخوان ها: در طریقه جوشاندن، استخوان های تازه را در آب برای شش ساعت میجوشانیم بعداً این استخوان ها را برای چند روز در معرض آفتاب میگذاریم تا خشک شود، استخوان های خشک شده را آسیاب نموده، محصول که بدست میآید بنام پودر استخوان یاد میشود. طریقه سوختاندن این است که استخوانها بعد از سوختاندن به خاکستر سفید تبدیل میشود خاکستر سفید را آسیاب نموده، محصول که بدست میآید بنام پودر استخوان یاد میشود که توسط یک فورمول مخصوص به غذای مرغها علاوه می گردد.

. نوت: از پودر استخوان به دو هدف استفاده بعمل می آید، یکی بخاطر جلوگیری ضایع شدن استخوانها و دوم اینکه پودر استخوان منبع سرشار از کلسیم است و در تغذیه حیوانات و مرغها رول عمده دارد.

پودر خون

خون تازه را از قصابی ها جمع آوری و به یک مکان پاک انتقال داده و الی ۲ روز زیر شعاع افتاب می گذاریم تا خوب خشک و سخت شود این خون خشک شده با ماشین آرد میشود که بنام پودر خون یاد میشود و به غذای مرغها توسط یک فورمول مخصوص افزوده میشود.

نوت:غذا یکی از بخش های بسیار پر هزینه در پرورش مرغ های گوشتی است، بناً باید به ذخیره غذا و منجمنت دانه خوره ها توجه خاص داشته باشیم تا غذا ریخته و پاشیده، ضایع نشود. در عین زمان دانه را باید از یک منبع مطمئن خریداری نمود. غذا در جای خشک و امن نگهداری شود، چون در مکان های مرطوب قارچ ها در آن رشد میکنند.

حفظ الصحه و نظافت فارم

لازم و ضروری است هردوره که فارم از مرغ ها خالی میشود، قبل از آوردن چوچه های تازه باید ضد عفونی و پاک کاری شود. هدف اساسی ضد عفونی کردن فارم این است که مقدار میکروب ها ویروس ها، باکتری ها و پرازیت ها که باعث امراض در مرغ ها میشود، کاهش داده شود. میکروب ها نسبت به یک محیط پاک در یک محیط کثیف به آسانی تکثر میکنند. همچنان محیط را خالی از حشرات مضره که باعث تهدید برای فارم میشود از بین برده شود. لازم است تمام لوازم و زمین فارم را بشکل درست شستشو نمایم دیوارهای فارم را با چونه رنگ نمایم. رمانیکه تمام لکه ها و گندگی از فارم دور شد باید فارم با مواد کیماوی ضد عفونی شود.امروز از فورمولین برای ضد عفونی نمودن فارم ها استفاده میشود. تمامی دروازه ها و کلکین ها به شمول سیستم تهویه فارم برای ۲۴ ساعت بسته بماند تا این پروسه خوب و به درستی انجام شود. بعضی ضد عفونی کننده های معمولی که میتوان از آن در ضد عفونی کردن فارم استفاده نمودعبارت اند از سودیم هایدروکلوراید و یا کلورین دای اکساید ، آیودین ، فینول میباشد. زمانی که زمین را شستشو می کنید از کلور استفاده نماید.

مراعات حفظ الصحه توسط بازدید کننده

مرغ های فارم یک پرنده بدون مادر هستند. تخم را که آنها از ان تولید میشود نیز طبیعی نبوده مقاومت خیلی پائین دارد.با این اساس شما سرمایه گذاری نموده میخواهید نفع برید. پس باید به حرف ما گوش کنید. شما زمانی که داخل سالون فارم میشوید پوز خودرا ببندید. بوت که در بیرون می پوشید داخل سالون ننموده بوت داخل سالون را که ضد عفونی شده بپوشید. لباس داخل سالون را بپوشید و دستان تانرا با الکهول یا دی تول پاک کنید . به جز لوازم داخل سالون اشیا و لوازم غیر ضروری را داخل فارم نکنید.درسهن بیرون دروازه چونه به اندازید تا پا پوش شما ضد عفونی شود.اگر هوا را از طریق کلکین وارد سالون می نماید باید جالی داشته باشد. اگر هواکش را از طریق ماشین داخل سالون فارم می کنید دهن لوله باید جالی داشته باشد. مرغ ها را واکسین نماید و غذای مرغها را صحی بدست اورید. درین صورت شما یک فارمدار موفق هستید و حتما نفع کنید. باید بدانید زمانی که شما فارم را بار اول باز می کنید با شما یکنفرکه تجربه چندین ساله داشته باشد مشوره گیرید. زیرا در بار اول چوچه مرغها زیاد از بین میرود و مریض میشود. در بار دوم و سوم انتظار نفع خوب را داشته باشید.

مواردی ذیل که میتوانید فارم را تهدید کند

۱. حشرات مضره کوشش شود در فارم هیچ سوراخی نباشد و شما هم بدون حشره داخل سالون شوید.

۲. کارتن های کاغذی و یا پلاستیکی که مرغها از بیرون آوده میشود. باید ضد عفونی شود.

۳. چوچه مرغ مریض و ضعیف را داخل سالون ننموده به اطاق کنترول ببرید.

۴. اگر مرغی که شب شما نیستید مریض و یا می میرد باید فوراً از سالون دورکنید.

عامل امراض که باعث مرگ مرغها میشود

این عاملین اول خودشان یک تهدید است. اگر بمیرند آنها برای بقا نسل خود چیزی را باقی می گذارند که دوباره انتشار می نمایند.

عامل گامبرو Gambro ماه ها

عامل کوکسیدوزیز، Coccidiosis ماه ها

عامل مرض کولرای مرغ،cholera Fowl روز ها

عامل مرض مرک، diseases Marek هفته ها

عامل مرض مرغ مرگی، Diseases Castle New ماه ها

عامل سلمونیلوزیز،Salmonellosis هفته ها

عامل توبرکولوز،tuberculosis Avian هفته ها

عامل آنفولانزای مرغی (Avian influenza)

بیماری افت تولید تخم در مرغان بومی (eds)

امراض مهم در مرغها

۱. کوکسیدوزیز، Coccidiosis

کوکسیدیوز مرغها از جمله امراض پروتوزوایی است که به روده های مرغها آسیب رسانده و سبب خون ریزی و صدمه دیدن سیستم هاضمه آنها میگردد. مرغها تنها میزبانان طبیعی این پروتوزوا که مربوط به جنس ایمریا است، می باشند. چوچه های جوان نسبت به مرغهای کلان به آسانی به این امراض مبتلا میشوند. بیشترین قربانیان این مرض چوچه های هستند که از ۳ الی ۶ هفته سن دارند. شیوع این مرض در افغانستان خصوصاً در فارم های مرغهای گوشتی بسیار زیاد رخ میدهد. زیان های اقتصادی ناشی از این مرض بسیار بالا بوده و مرگ و میر در آن متغیر است.

انتقال مرض: کوکسیدیوز یک مرض ساری بوده که از طریق خوردن پیخال مرغ های آلوده به مرغهای سالم سرایت می کند. چون مرغهای چوچه از زمین نیز میخورند به این لحاظ در چوچه مرغها این مرض زیاد است.

علایم و تشخیص: شدت مرض ارتباط مستقیم به تعداد میکروب های بلعیده شده و سیستم دفاعی مرغ ها دارد یا اینکه آیا این مرغ ها در مقابل مرض مذکور مصؤنیت قبلی دارد یا خیر. اگر تعداد زیادی از میکروبها توسط مرغها بلعیده شود و مرغ ها مصؤنیت قبلی هم در مقابل مرض نه داشته باشند این حالت، وضعیت حاد مرض را نشان میدهد. خوردن تعداد کمی میکروب ها سبب مریضی خفیف در مرغها شده و در عین زمان باعث ایجاد مصؤنیت در مرغها درمقابل مرض میشود. از جمله علایم این مرض پژمرده شدن مرغها، بی میلی و کم اشتهایی، از دست دادن رنگ زرد پر ها در چوچه های گوشتی، از دست دادن کیفیت پرها، اسهال و پیخال آلوده با خون یا بلغم میباشد. کوکسیدیوز سبب میشود که مرغ ها مواد غذایی را به درستی هضم نتوانند که این کار عامل کم شدن وزن در مرغها و حتی مرگ آنها میشود. اگر میخواهید در مورد تشخیص مرض اطمینان حاصل کنید باید کالبد شکافی مرغ مرده را انجام دهید. دست کش های پلاستکی را پوشیده بدن یک چوچه مرغ که تازه مرده باشد را شکافته و روده های مرغ مرده را مطالعه کنید، زخم بروی روده ها، ضخیم شدن روده ها یا هم ممکن است در سطح روده ها و یا داخل آن لکه های روشن خون دیده شود.

کنترول و جلوگیری: جلوگیری از مرض کوکسیدیوز بسیار مشکل است زیرا پروتزوا در سراسر جهان و در تمام انواع پرندگان پیدا میشود. بهتر است حفظ الحصه و نظافت فارم را مراعت نموده و از ادویه جات ضد کوکسیدیوز استفاده نمائیم تا حد اقل خسارات ناشی از این مرض را کاهش دهیم. چون چوچه های ضعیف به آسانی به مرض مبتلا میشوند بناءً توصیه میگردد که آنها را شناسایی و از فارم بیرون نموده، بستر فارم را تبدیل نمائید و قوانین محیط زیست را به دقت مراعت نمائيد.

تداوی: تعداد زیادی دوا ها برای تداوی این مرض موجود است. امپرولیم و کوکسیدیک داروهای هستند که در افغانستان نتیجه خوب داشته. این دوا ها باید مطابق دستورالعمل ورق معلوماتی دوا یا هم به مشوره داکتر وترنر استفاده شود.

مرض گامبرو

این مرض بنام مرض IBD عفونت غده بورسا نیز یاد میشود که یکی از امراض حاد ویروسی در میان چوچه های در حال رشد بوده و به شدت ارگان های بورسا و فابرسیون یعنی غده که در قسمت مقعد مرغ قرار دارد و وظیفه آن تولید لیمفوست ها است را متضرر می سازد. گامبرو سبب اسهال شده و سپس سیستم ایمنی بدن حیوان را به شدت متضرر می سازد

. انتقال مرض: آلودگی محیط از بزرگترین وسیله انتقال این مرض به حساب می آید. این ویروس ها در پرندگان آلوده به مرض، بستر فارم، وسایل آلوده، لباس وغیره به فعالیت خود ادامه میدهند. گامبرو از طریق وسایل آلوده به ویروس، لباس های افراد بازدید کننده و از طریق تماس با مرغهای دیگرنیز گسترش می یابد.

علایم و تشخیص: دوره مخفی این مرض ۳ الی ۴ روز بوده و میزان مبتلا شدن به این مرض از ۱۰ الی ۸۰ فیصد است. در مرغهای آلوده به مرض نشانه های افسردگی، بی اشتهایی، اسهال و اسهال سفید رقیق دیده میشود. با پیشرفت مرض غده بورسا کلانتر میگردد. مرغ های مبتال به بیماری حرکت های نامنظم داشته ممکن در حالت خوابیده بروی زمین تخم بگذارند. مرگ مرغها تقریباً در روز سوم مریضی اتفاق می افتد، مرگ و میر در این بیماری ۱۰ فیصد بوده ولی ممکن است الی ۳۰ فیصد افزایش یابد. حتی چوچه های که از این مرض زنده هم بمانند از معافیت ضعیف برخوردار خواهند بود و کمتر در مقابل امراض عفونی مقاومت میکنند و همچنین در مقابل واکسین عکس العمل ضعیف دارند. این بیماری را از روی علایم کلینکی آن میتوان بعد از مرگ نیز تشخیص داد. موجودیت خونریزی در عضلات مرغها دلیل قانع کننده برای مبتلا بودن مرغ به این بیماری است.

کنترول و جلوگیری: یکی از راهای جلوگیری این مرض واکسین است. وا کسین نمودن مرغهای مادر سبب میشود که یک معافیت خوبی از مادر به چوچه انتقال گردد. بعد از کاهش معافیت مادری مدت ۱ الی ۳ هفته بعد از تولد باید چوچه های جوان واکسین شوند. حفاظت میحط زیست نیز از ورود ویروس ها به داخل فارم جلوگیری میکند. قدم بعدی که در جلوگیری مرض نقش مهم دارد فارم باید بعد از هر بار شیوع مرض ضد عفونی شود

. تداوی: هیچ دوای موثر برای گامبرو وجود ندارد بلکه میتوان تا زمانی کاهش یافتن مرض به چوچه ها یک رژیم غذایی که انرژی زیاد ومقدار پروتین کم داشته باشد، تطبیق نمود.

مرض مرغ مرگی یا نیوکاسل

مرض مرغ مرگی، یک مرض ساری ویروسی بوده که باعث مرگ و میر بالا و مریضی های شدید در جمعیت مرغها میشود که اکثراً به یکباره گی شیوع می کند

انتقال مرض: داشتن تماس به ترشحات و پیخال آلوده به ویروس مرغ های مریض و همچنان وسایل، لباس و بوت های آلوده، از راه های سرایت مرض محسوب میشود، عوامل عمده دیگر شیوع مرض عدم پاک کاری لازم در فارم است.

علایم و تشخیص: مرض نیوکاسل ممکن است سیستم های تنفسی، عصبی و هاضمه مرغها را به شدت متضرر نماید. مرض نیوکاستل را میتوان از علایم کلینیکی مشکوک مانند مردن ناگهانی تعداد زیادی مرغ ها در فارم و یا هم مشاهده نمودن اجساد پرنده های وحشی، تشخیص نمود.

علایم کلینیکی در مرغهای خانگی قرار ذیل است

۱. کاهش تولید تخم

۲.افسردگی

۳. چرخیدن سر و گردن مرغ

۴.اسهال

۵.ومردن ناگهانی تعداد زیادی مرغ ها

۶.پندیدگی سر و گردن و التهاب سیستم تنفسی

۷. خونریزی در امعای کوچک و بزرگ است

کنترول و جلوگیری: در جلوگیری این بیماری واکسین نمودن، حفاظت محیط زیست و قرنطین نمودن نتایج خوب داشته است

تداوی : این یک مرض ویروسی است و تا اکنون کدام نوع داروی مناسب برای تداوی آن موجود نیست.

عامل بیماری سل مرغی

بیماری بوسیله مایکوباکتریوم توبرکولوزیس گونه مرغی (Mycobacterium tubercukosisi avium) ایجاد شده که هر چند متعلق به جنس مایکوباکتریوم است ولی با دو گونه تولیدکننده سل در انسان و گاو فرق دارد. دوره نهفته آن طولانی و دوره بیماری نیز طولانی است و بوسیله مایکوباکتریوم ایجاد می شود. با پیشرفت درمرغداری این بیماری در دنیا رو به کاهش است. تخم یا ساختمان توبر مانند آن میتواند تا سالها باقی مانده در صورت مساعد شدن شرایط شروع به رشد می کند. این در تمام پرندگان عمومیت داشته ولی مبتلا شدن آن در پرندگان وحشی کم است.

طرز انتشار بیماری :

در اثر تماس با پیخال مرغ منتقل میگردد . مرغ خانگی حساس به این بیماری است.

نشانیهای بیماری :

معمولا بیماری مرغ بالغ را مبتلا میکند. مرغ مبتلا لاغر و کم وزن هستند. عضله سینه کم رشد بوده و استخوان جناح سینه معلوم است . اشتهاء مرغ مبتلا معمولی است ولی در مراحل پیشرفته بیماری اشتهاء کاهش میابد. معمولا در مفاصل آثار تورم و لنگش در پا دیده میشود. تاج و ریش پریده رنگ و پژمرده است.

تلفات بیماری:

معمولا تلفات در این بیماری زیاد نیست ولی ضرر و زیان اقتصادی آن در خور توجه میباشد. تعداد مبتلا در گله کمتر از ۵ فیصد است.

تشخیص بیماری:

با کالبد شکافی میتوان بیماری را تشخیص داد . وجود برجستگی های خورد و جراحات زرد پنیری شکل در جگر و سنگدان و روده ها بخوبی وجود این بیماری را نشان میدهد . چنانچه از این ترشحات در زیر میکروسکوپ آزمایش بعمل آید بسادگی میتوان باسیل سل را تشخیص داد.

درمان و پیشگیری:

درمان رضایت بخشی برای این مریضی وجود ندارد . بوسیله مدیریت صحیح میتوان به آسانی از مرغزار آلوده ریشه کن نمود . برای این منظور باید گله مبتلا را روانه کشتارگاه کرد و وسائل و لانه و محیط را قبل از ریختن چوچه های جدید بخوبی ضدعفونی کرد.

کولرا یا وبا مرغ(Fowl Cholera)

این مرض به نام پاستورلوزیس(Pasteurellosis) نیز شناخته می شود، یک بیماری باکتریایی است که می تواند چوچه ها را مبتلا کند. این مرض نسبتاً در مزارع طیور در سرتاسر جهان رایج است و می تواند خسارات اقتصادی قابل توجهی را به دلیل دادن تلفات و کاهش بهره وری ایجاد کند.

علائم وبا مرغ

مرگ ناگهانی چوچه ها
بی حالی و افسردگی
از دست دادن اشتها
مشکلات تنفسی
اسهال
ورم و صورت
ضایعات پر از چرک

عواقب بیماری وبای مرغ می تواند در شرایطی بسیار جدی بوده و خسارات جدی به دنبال داشته باشد.. میزان تلفات می تواند بالا باشد. مرغهای زنده مانده ممکن است کاهش بهره وری را تجربه بار آورده که منجر به تولید تخم مرغ کمتر یا افزایش وزن در چوچه های گوشتی شود.

درمان وبای مرغ شامل استفاده از آنتی بیوتیک هایی مانند اکسی تتراسایکلین، آموکسی سیلین یا انروفلوکساسین است. استفاده از آنتی بیوتیک ها باید با راهنمایی داکتر وترنر انجام شود.

پیشگیری از وبای مرغ شامل اقدامات مدیریتی خوب از جمله حفظ الصحه مناسب، واکسیناسیون منظم گله ها و کاهش استرس در چوچه ها است. تهویه مناسب، نظافت و ضدعفونی تأسیسات و اطمینان از آلوده نشدن منابع خوراک و آب نیز می تواند به جلوگیری از شیوع وبا در مرغ ها کمک کند.

به طور خلاصه، وبای مرغ یک مریضی باکتریایی شایع است که می تواند چوچه ها را مبتلا کند و خسارات اقتصادی زیادرا به همراه دارد. پرورش دهندگان باید از علائم وبا،

عواقب آن در طول دوره پرورش و روش های درمان و پیشگیری آن آگاه باشند تا گله های خود را سالم و پربار نگه دارند.

مرض مریکس در مرغها

در شکل کلاسیک، بیماری مارک باعث التهاب و تومور در اعصاب، ستون فقرات و مغز می شود. در این شکل، پرندگان از پاها یا بال ها فلج می شوند یا ممکن است دچار لرزش سر شوند. پرندگان مبتلا در نهایت از گرسنگی می میرند یا لگدمال می شوند یا زخم های شدیدی در بدن خود ایجاد می کنند.

سالمونلا (Salmonella) یا معرقه مرغ

اشکال این مریضی به نام سالمونلا گالیناروم (S.Gallinarum) و سالمونلا گالیناروم بیووار پلوروم (S.Gallinarum Biovar pullorum) یاد میشوند.

اصلی ترین دلیل انتشار سالمونلا نفوذ باکتری به تخم های مرغ تخم گذار است. به این شکل که باکتری در تخمدان مرغ تکثیر یافته و با احتمال کمتر از ۵۰ فیصد تمام چوچه ها، آلوده با بکتریا پرورش می یابند. چوچه های مبتلا نیزتوسط آب و دانه های دیگر مرغها را آلوده می کنند به همین خاطر توصیه می شود بر حفظ الصحه تغذیه طیور نظارت داشته باشید. این مرض میتواندانسان را از طریق تخم خام مبتلا کند. انسان را خیلی ضعیف کرده مدت تداوی این مرض در انسان ۳ ماه را در بر می گیرد.

بطور عموم اگر چوچه های آلوده و سالم در یک مکان زندگی کنند انتقال باکتری حتمی خواهد بود. به همین خاطر در صورت مشاهده علائم بیماری سالمونلوز در مرغ تمام پرندگانی که فاقد نشانه های عفونت هستند را نیز تحت نظردکتر وترنر قرار دهید.

علائم ابتلا به سالمونلوز نشانه های مبتلا به مرض سالمونلوز در چوچه ها : ضعف بدن، عدم رشد یا کندی رشد، مشکل تغذیه، خواب آلودگی یا بی حالی، سفید بودن بافت اطراف مقعد، ضعف بینایی، تغییر شکل بال ها و … نیز می باشد.در پرنده های بالغ، بیماری پلوروم شدت کمتری دارد اما باعث کاهش تولید تخم مرغ، چوچه کشی ضعیف و برخی مواقع افزایش مرگ و میر می شود

مرغ تخم گذار بالغ مبتلا به این عفونت دچار کاهش تخم گذاری، سوء هاضمه، اسهال، تغییر رنگ، چرگین شدن تاج، پرهای ژولیده، تب و … میگردد.

احتمال مرگ و میر بیماری سالمونلوز در مرغ در ۳ هفته اول بیماری بسیار بالا می باشد. در ضمن پرنده های ماده و مسن را برای جلوگیری مبتلا شدن به این مرض تحت نظر گرفته و مرتب به سلامت و حفظ الصحه آنها رسیدگی نمایید. چرا که مرغ مسن در برابر باکتری بسیار ضعیف بوده و مرغ های تخم گذار یا دیگر پرنده های ماده نیز در صورت مبتلا شدن به این باکتری طوروسیع در بین مرغها و سرایت خواهند نمود. پرنده های سبک بال نسبت به مرغ و خروس مقاومت بیشتری در برابر عفونت نشان می دهند.

نتیجه گیری

باکتری سالمونلا با تکثیر در دستگاه هاضمه طیور به خصوص مرغ و خروس آن ها را به مریضی سالمونلوز مبتلا می کند. این مریضی در مرغ های ماده به تخم ها سرایت می کند و چوچه هایی آلوده پرورش می یابند. این مرض گاهی اوقات کشنده بوده و در برابر آنتی بیوتیک ها و دواها بسیار مقاوم می باشد

انتقال:

مستقیم: از طریق تماس

غیر مستقیم: از طریق حامل ( جوندگان و پرندگان وحشی)

تماس: از طریق درگیری دستگاه تناسلی

تشخیص:

تشخیص عفونت سالمونلا از طریق کشت باکتری و لایزر انجام می شود.

درمان،پیشگیری و کنترل:

از آنتی بیوتیک هایی مانند نئومایسین (neomycin) و اکسی تتراسایکلین (oxytetracycline) برای درمان سالمونلوز استفاده می شود اما متاسفانه به دلیل سرایت سریع و روز افزون مقاومت های دارویی ممکن است این ترکیبات دیگر موثر نباشند. برای پیشگیری میتوان از واکسن های علیه پاراتیفوئید استفاده نمود که باعث کاهش بار میکروبی در پیخال و کاهش انتقال از طریق تخم مرغ میشوند.

یکی از اقدامات مهم اینست که تضمین سلامت بودن مرغهای تازه وارد شده به سالن، آلوده نبودن وسایل مورد استفاده و راعیت قوانین امنیت هم زیستی در کنترل این عفونت ها کمک میکند.

آنفولنزای مرغی

آنفولنزای مرغی (Avian influenza)که به آنفولانزای پرندگان(bird flu) نیز معروف است، یک بیماری ویروسی بسیار عام است که می تواند مرغ ها و سایر پرندگان را تحت تاثیر قرار دهد.این یکی از بیماری های حاد دستگاه تنفسی است که علاوه بر طیور برای انسان نیز خطرناک می باشد. ویروس این مرض با نام h5n1 نیز شناخته میشود و به سرعت باعث مرگ مرغها می گردد.

شیوع این مرض در چوچه ها می تواند متفاوت باشد و درمناطق خاصی یا در فصول خاص می تواند شایع تر باشد.

علایم انفولنزای در چوچه ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

مرگ ناگهانی
بی حالی و افسردگی
از دست دادن اشتها
علائم تنفسی مانند سرفه، عطسه و مشکل در تنفس
اسهال
سر، گردن و چشم‌های متورم
تغییر رنگ ارغوانی شانه

انفولنزای مرغی برای چوچه ها در طول دوره پرورش آنها میتواند شدید باشد و منجر به مرگ و میر بالا و کاهش حاصدهی میشود. یکی از موضوعات مهمی در رابطه با بیماری انفولنزای پرندگان مطرح است این که در برخی موارد، می تواند انسان را نیز تحت تاثیر قرار دهد و منجر به بیماری جدی یا حتی مرگ انسان نیز شود.

درمان خاصی برای آنفولانزای پرندگان در چوچه وجود ندارد و معمولاً پرندگان مبتلا برای جلوگیری از گسترش این بیماری به سایر پرنده جدا می شوند. با این حال، مراقبت های حمایتی مانند حفظ کم آبی و تغذیه مناسب می تواند به بهبود شانس بقا برای پرندگان آلوده کمک کند.

پیشگیری از انفولنزای پرندگان بسیار مهم است و شامل اقدامات مدیریتی خوب مانند حفظ الصحه مناسب، اجرای اقدامات جهت امن ساختن عمر مرغ و محدود کردن تماس بین مرغان از انواع مختلف است. واکسن‌هایی برای بعضی از انواع انفولنزای پرندگان وجود دارد و استفاده از آن‌ها می‌تواند به جلوگیری از گسترش این بیماری کمک کند.

هیچ درمان خانگی خاصی برای انفولنزای پرندگان وجود ندارد و اگر مشکوک هستید که چوچه های شما به این ویروس آلوده شده اند، باید از داکتر وترنر با تجربه کمک بگیرید.

اگر مشکوک هستید که جوجه های شما ممکن است به انفولنزای پرندگان مبتلا شده باشند، باید آنها را از بقیه گله جدا کرده و بلافاصله با وترنر تماس بگیرید. برای جلوگیری از سرایت بیماری به سایر پرندگان یا انسان ها، اجرای اقدامات ایمنی جدی مانند پوشیدن لباس های محافظ و تجهیزات ضد عفونی کننده، مهم است.

انفولنزا مرغی در مرغ

مریضی افت تولید تخم در مرغان بومی (EDS)

این بیماری بیشتر بر سیستم تخمگذاری پرنده ها تأثیر گذار بوده و باعث ممریض شدن سیستم تناسلی و تخمدان آنها میگردد.

علائم بیماری افت تولید تخم

کاهش شدید تخمگذاری، تولید تخم با پوست نازک و یا بدون پوست از نشانه های این بیماری می باشد. متأسفانه بعضی پرورش دهندگان در تشخیص این مریضی دچار اشتباه شده و عوارض بیماری را ناشی از مدیریت نادرست در تغذیه میدانند. زیرا کمبود کلسیم و نورنیز باعث ایجاد تخم بدون پوست و یا تخم با پوست نازک می گردد.

راه های انتقال مریضی eds

بیماری ای دی سی از طریق فضولات پرنده بیمار، وسایل آلوده، تخم آلوده، تماس پرورش دهنده با مرغ بیمار، واکسن های آلوده و حتی از طریق حشرات گزنده نیز منتقل می یابد.

درمان بیماری آفت تولید تخم

حدود ۲ الی ۴ هفته قبلا از آغاز دوره تخم گذاری (سن ۱۴ الی ۱۸ هفتگی) باید مرغان با واکسن روغنی باید واکسین شوند.

مرض آفت تولید تخم در تخمها دیده میشود

آبله مرغ Fowl pox

یک بیماری ویروسی است که از راه مخاط چشم و زخم های ناحیه ریش و تاج انتقال می یابد. آبله یکی از بیماری های ویروسی در بین مرغان می باشد که سرعت شیوع آهسته ای دارد. این بیمای به ندرت باعث مرگ و میر مرغان میگردد. بیماری آبله در هر سن و موقعیتی می تواند در بین گله ظاهر شود.

عامل بيماري

ويروس آبله ماكيان (Borreliota aviun) ويروس بنام (Avipox virus) میباشد

علائم بیماری آبله مرغ

تشخیص آبله در مرغان سریع می باشد و می توان با مشاهده زخم های طیور آن را شناسایی کرد. در اثر این بیماری مرغ به هنگام خوردن و یا آشامیدن دچار اختلال شده و مرغان تخم گذار با افت تخم گذاری رو به رو میشوند. زخم های زخ مانند در پاها و همچنین آبله لکه ها در تاج، ریش، گوش، چشم از نشانه های بارز مریضی در بین مرغان می باشند.

راه های انتقال بیماری آبله طیور

زخم های کنده شده از پرنده بیمار، پشه ها و حشرات همچون کنه و شپش و غذای آلوده می تواند به باعث انتقال این مرض در بین سایر مرغان شود. به منظور واکسین کردن مرعان در برابر مرض آبله از واکسن نیز استفاده میشود.

درمان بیماری آبله مرغ

برای درمان بیماری آبله و جلوگیری از سرایت مرض، از آنتی بیوتیک استفاده میشود و زخم را ضدعفونی می نمایند. با استفاده از بتادین، پوماد آنتی بیوتیک و یا تنتورید می توان زخم و آبله پرنده را ضدعفونی نمود.

پیشگیری از طریق واکسین نمودن و ضد عفونی جایگاه است. همچنین نور خورشید به علت خاصیت ضد عفونی دارد، می تواند باعث از بین رفتن عامل بیماری آبله در جایگاه های آلوده شود.

آبله مرغی در مرغ

بیماری تنفسی یا C.R.D

از بیماری های میکروبی است. راه های انتقال آن از طریق تخم مرغ آلوده به چوچه، تماس چوچه سالم با چوچه بیمار و عدم هوا درست به آشیانه است.

علائم بیماری C.R.D

ترشحات بینی، انسداد سوراخ های بینی، انبساط ابرو با مواد پنیری شکل، ورم حلقوم، کدر شدن کیسه هوایی، کم شدن اشتها، لاغری و خرخر کردن.

پیشگیری بیماری مزمن تنفسی

با رعایت اصول حفظالصحه و به خصوص تهویه صحیح در آشیانه قابل پیشگیری است

خود خوری (کانی بالیسم)

عارضه خود خوری یا کانی بالیسم در مرغان به علل مختلف از جمله: کمبود پروتئین، بالا بودن انرژی جیره، تراکم زیاد در آشیانه، کمبود آبخوری ودانخوری وحساسیت آن ها به رنگ سرخ به وجود می آید.

تداوی کانی بالیسم مرغ

نول چینی در مرغ بومی در سن ۲ ۱ هفتگی که دو سوم از نول بالایی و یک سوم از نول پایینی را می چینند،
افزایش تعداد دانخوری و آبخوری و در نتیجه کاهش تراکم در آشیانه،
بالا بردن پروتئین جیره،
کاهش نور با استفاده از چراغهای با نور سرخ،
افزودن مقداری نمک به آب آشامیدنی طیور،
جدا کردن طیور زخمی و درمان آنها با استفاده از اسپری آنتی بیوتیکی،

از جمله راه های درمان عارضه خود خوری است.

پر خوری طیور

این عارضه بیشتر در مرغ های تخم گذار دیده می شود. به این صورت که لوله هاضمه طیور، با خوردن پرمرغ مسدود شده و باعث مرگ می شود. وجود انگل های جلدی در روی بدن طیور، کمبود پروتئین جیره و کمبود دانخوری و آبخوری در آشیانه، از علل بروز این عارضه می باشد.

مرض مارک یا فلج مرغان

بیماری مارک را می توان یک نوع ازدیاد سیستم لمفاوی شناخت. این بیماری بنام فلج مرغان نیز شناخته میشود. این مرض سرایت کننده بوده به شدت عام میشود. مرغان بیشتر در سنین پایین به آن مبتلا میشوند. این مرض از طریق تنفس وارد بدن طیور شده تیلی، حلقوم و مغز استخوان میزبان را مورد تخریب قرار میدهد.

علائم بیماری مارک

مشکلات عصبی، اختلالات . کند شدن رشد، فلج پاها، بالها و حتی فلج چشم (اختلالات بینایی) و مرگ ناگهانی از جمله علائم این بیماری می باشند.

درمان بیماری مارک

برای پیشگیری از مرغان محلی از بیماری مارک می بایست چوچه ها واکسین مارک شوند.

بیماری های انگلی و مسمومیت های غذایی

در صورتیکه دانخوری آبخوری و یا دانه و غذای مرغان به قارچ زره بینی ، قارچ و یا به نوع باکتری مضر آلوده باشد، پرنده دچار مسمومیت غذایی و انواع بیماری انگلی میشود. لذا استفاده از غذای تازه و تمیز برای سالم ماندن مرغ ها ضروری می باشد.

اسهال، کاهش سرعت رشد، نازک شدن پوسته تخم مرغ، افت کیفیت گوشت و همچنین تضعیف سیستم امنیتی و مرگ طیور از عوارض بیماری های انگلی و یا مسمومیت های غذایی می باشد.

مرض برونشیت عفونی در مرغان

این مرض یک نوع ویروس سرایت کننده می باشد که به سیستم تنفس، دستگاه هاضمه، سیستم تخم گذاری و تولید مثل پرندگان حمله میکند.

علائم بیماری برونشیت عفونی

تنفس با دهان باز، سرفه، عطسه، صدای خش خش سینه، ترشحات بینی، چشم های اشک آلود، کم تحرکی و کاهش اشتها از علائم بیماری برونشیت عفونی در طیور می باشد.

پیشگیری و درمان بیماری برونشیت مرض زده

با رعایت حفظ الصحه در محیط پرورش و همچنین واکسین نمودن طیور با واکسن برونشیت می توان از شیوع این مرض جلوگیری نمود.

مرض کلی باسیلوز
مریضی کلی باسیلوز یک نوع مریضی میکروبی بوده که میکروب آن در داخل روده پرنده بصورت غیر فعال زنده می ماند. این میکروب در فصل سرد و یا مناطق مرطوب و پر باران به سرعت می تواند مرغان را آلوده کند.

زمانیکه مرغ به یک مرغ مبتلا شده تماس کند سیستم ایمنی آن ضعیف میشود، میکروب مریضی باسیلوز فعال شده و به صورت مریضی حاد نمایان می شود. این بیماری می تواند تا ۵۴ درصد از جمعیت گله را تلف کند.

علائم بیماری کلی باسیلوز

ترشحات غلیظ زرد رنگ از داخل بینی و نول پرنده، صدای خش خش سینه، ژولیدگی پرها، پنیدیدن تیلی و چرک های پنیری در شکم و شش از نشانه های این بیماری می باشند.

درمان بیماری کلی باسیلوز

استفاده از آنتی بیوتیک ها، تهویه مناسب، رعایت حفظ الصحه صالون پرورش و ضدناپاکی آن از مهمترین اقدامات برای پیشگیری این مرض در بین مرغ های محلی می باشد.

چگونه مرغ را نگذاریم کرک شود

همانطور که روش هایی برای کرک شدن وجود دارد برخی اوقات افزایش تعداد کرک مرغ میتواند برای پرورش دهندگان دردسر ساز شود به خصوصی اینکه در بعضی از نسلهای وطنی که چندین بار دریک سال کرک می شوند. به همین منظور برای جلوگیری از کرک شدن مرغ می توانیم اقدامات زیر را انجام دهیم.

سریعا تخم ها را از لانه جمع آوری کنید.
مرغ ها را از لانه بیرون کنید تا به خوابیدن در لانه تحریک به کرک شدن نشوند.
مسیر ورودی به لانه مرغ را مسدود کنید تا مرغ نتواند وارد لانه شود.

روشنایی لانه مرغ را افزایش دهید.

به غیر از موارد بالا شما می توانید از روش دوا دادن برای رفع کرک مرغ استفاده کنید. داروهایی چون سیترات کلومیفن، آسپرین و تاموکسیفن وباعث کاهش سطح پرولاکتین مرغ و رفع کرک آنها خواهد شد.

رفع کرکی مرغ با آب سرد

یکی از روش های سنتی که باعث رفع کرک شدن مرغ ها می شود استفاده از شاور آب سرد است که در این روش مرغ را چندین دقیقه داخل ظرفی از آب سرد قرار می دهند. دقت کنید که سر مرغ زیر آب نرود چون باعث خفگی مرغ می شود. تنها چند دقیقه کافیست که شکم مرغ کرک شده با آب سرد تماس داشته باشد که پس از آن مرغ از حالت کرکی خلاص میشود.

مرغهای تجارتی و صنعتی را نمی گذارند در طول ۱۸ ماه کرک شود. بعضی نسلها است که کم کرک میشود. بقیه را توسط دادن ادویه و روشهای ذکر شده نمی گذارند که کرک شود.

کشور شرکت و کمپنی های تولید مرغ که کمک کننده افغانستان شدند

(CARD-F) :

Comprehensive Agriculture and Rural Development – Facility - Islamic Republic of Afghanistan

توسط دولت امریکا پشتبانی میشد.

۲. ASIO موسسه تقویت اجتماعی افغانستان یا ASIO

پروژه انکشاف مرغداری خانگی برنامه حمایت از اولویت‎های ملی دوم SNaPP2 وزارت زراعت است که توسط موسسه تقویت اجتماعی افغانستان یا ASIO تطبیق میگردید.

۳. موسسه (JIZ)

آژانس همکاری بین‌المللی آلمان یا (GIZ) یک شرکت بین‌المللی است که متعلق به دولت فدرال آلمان است و در بسیاری از زمینه‌ها در بیش از ۱۳۰ کشور فعالیت می‌کند.

این موسسه مردم را تربیه می نماید تا شغل را دریابند. بدین لحاظ برای خانم های خانه و مردم بیکار فارم کوچک مرغداری اعمار می نمود.

۴. (AOAD) Accessibility Organization for Afghan Disabled

سازمان دسترسی برای معلولین افغان (AOAD) . یک سازمان غیرانتفاعی افغانی است که هدف آن حمایت از افراد که دارای معلولیت میباشد از طریق ارتقای حقوق بشردوستانه، سیاسی و اجتماعی آنها را با ارائه خدمات مختلف ، برای گنجاندن در جامعه و خانواده همکاری می کند.

۵.کمک های سازمان غذایی جهان به وزارت زراعت :ایجاد ظرفیت با نهادهای موجود و ایجاد نهادهای جدید برای مدیریت... دهقانان افغان برای فروش حیوانات و طیور خود به واسطه ها کمکی متکی هستند.

۶. غیر مستقیم USAID

۷. UNODC. :United Nations Office on Drugs and Crime

پروگرامهای های مجادله علیه مواد مخدر و ساختن فارم مرغداری

۸. موسسه دست بدست در بامیان

۹.AKDN's؛ agencies work with the people of Afghanistan in humanitarian, economic, social and cultural fields.

این اداره ۷۰۰ نیلیون دالر را برای افغانستان تخصیص داده بود.

۱۰ . Enterprise Development Programme (EDP)

۱۱. Aga Khan Foundation (AKF)

۱۲. بانک جهانی

Livestock and Fish Farming Bring Self-Sufficiency to Rural Afghans

تمامی این موسسات خواسته اند کمک به دهاقین نمایند یا به خانمهای خانه ومعلولین شغل را ایجاد نماید تا در آمد داشته باشد. کسانی که کشت مواد مخدر را می نمودند . جلوگیری از کشت تریاک و تبدیل شغل آن به فارم مرغداری.

اهمیت شغل مرغداری

باتوجه به رشد فراوان جمعیت انسانی در جهان و افزایش نیاز روزانۀ جامعه بشری به پروتئین حیوانی از یک طرف اهمیت مصرف گوشت مرغ و تخم‌مرغ در سلامت فکری و جسمی افراد جامعه، تقریباً تمام کشورهای جهان برنامه‌هایی برای افزایش مصرف سرانۀ محصولات طیور دارند. تامین پروتئین مورد نیاز کشور همواره از عمده‌ ترین مشکلات اقتصادی بوده است. در شرایط فعلی نیازهای غذایی انسان‌ها از طریق تولیدات گیاهی یا دامی برطرف می‌شود. تولیدات دامی بهترین منبع تامین پروتئین موردنیاز جوامع بشری است.به سبب اهمیت این امر، امروزه در کشورهای پیشرو جهان شاهد پیشرفت‌های شگرف تکنیکی در تامین منابع پروتئین هستیم. تامین پروتین برای مردم در داخل کشور یک چرخش اقتصادی در کشور نیز میباشد. اگر اوسط مصارف پروتین مردم افغانستان روزانه ۴۰گرام گرفته شود ۳۰میلون نفوس افغانستان به ۱.۲ میلیون کیلوگرام پروتین روزانه ضرورت دارد. قبلا طبق راپور سازمان غذایی جهان ۳۶ فیصد نفوس این خاک دسترسی به پروتین حیوانی نباتی داشتند . فعلا صرف ۱۰ فیصد نفوس دسترسی به پروتین حیوانی دارند که قابل تشویش است.هر قدر پروتین حیوانی مصرف شود صحت و هوشیاری در کشور ازدیاد می یابد. درین راستا وظیفه دولت است تا شرایط را کاملا مساعد به مرغدار سازد.

کارکردها و دستاوردهای اتحادیه مرغداران افغانستان

صنعت مرغداری درکشور عزیز ما به‌طور روزافزون آن با الوسیله شرکت‌ها وکمپنی‌ها ی مرغداری سرمایه‌گذاری کننده در افغانستان بااستفاده از وسایل وتکنالوژی پیشرفته جدید عصر نوین معاصر دریک مقیاس وسیع سیر تکاملی خود را در حال پیمودن است این سرمایه‌گذاری در مقیاس کُل افغانستا ن از جانب سکتور خصوصی مرغداری تأسیس و راه اندازی شده که موجودیت دستگاهای چوچه کشی مُدرن وفید میل‌های مبین این گواه است.

با توجه به گفته‌‌های مسوولان وزارت زراعت و مالداری و اتحادیه مرغداران افغانستان، در سراسر افغانستان ۱۰۸۲۴ فارم مرغداری فعال است که از این میان هشت‌ هزار و ۸۰۰ فارم مرغ‌های گوشتی و بیش از ۶۰۰ فارم، پرورشگاه‌های مرغ تخمی‌اند.

در این بخش نزدیک به یک میلیارد دالر سرمایه‌گذاری شده است و تقریباً ۱۲۰ هزار تن به‌صورت مستقیم و بیش از ۳۰۰ هزار تن دیگر به‌صورت غیرمستقیم در این بخش مشغول به کار شده‌اند. فارم‌های مرغداری در کشور بر اساس آمار و ارقام وزارت زراعت افغانستان، سالانه ۲۱۹ هزار تن گوشت مرغ و ۳۴۰ میلیون تخم‌مرغ تولید می‌کنند.

مصرف داخلی کشور به ۲۹۵ هزار تُن گوشت مرغ در سال می‌رسد؛ اما اکنون تولیدات داخلی این محصول ۸۰ درصد نیازمندی‌های کشور را از بابت گوشت و تخم‌مرغ مرفوع می‌کند.

فارم‌های مرغداری در ۱۷ ولایت کشور از جمله در ولایت‌های بلخ، بامیان، ننگرهار و کندهار فعالیت و تولیدات و محصولات خود را به سایر ولایت‌ها نیز توزیع می‌کنند.

فارم‌داران ده سال پیش کار فارم تولید مرغ در کشور بسیار محدود بود، ولی حالا بسیاری از فارمداران مالک فارم‌های بزرگ تولیدی شده‌اند و روزانه بیش از دو تا سه هزار چوچه مرغ در هر ولایت تولید و به بازار عرضه می‌شود....

اهمیت پرورش حیوانات بخصوص صنعت مرغداری در اقتصاد یک مملکت پوشیده نیست. محصولات حیوانات باکیفیت‌ترین غذا برای انسان‌ها شمرده می‌شود که حتی در برخی کشورهای توسعه‌یافته بیش از ۵۰% هزینه خوراکی به گوشت حیوانات اختصاص داده اند. علت باکیفیت بودن محصولات حیوانی وجود امینو اسیدهای ضروری در آن است که غذاهایی با منبع نباتی را به‌ اندازه کافی تهیه کرده می‌تواند.

گوشت و تخم‌ مرغ بهترین منبع ویتامین‌ها، پروتین‌ها و منرال‌ها است؛ بنابراین باید فارم‌های کوچک مرغداری در قریه‌جات برای بهبود تغذیه مردم بیشتر ترویج شود؛ دراقع مردم تقاضای زیادی به مرغ و تخم‌مرغ دارند از همین رو تولید آن بازار خوبی دارد. از پیخال فارم‌ها می‌توان به عنوان کود بسیار خوب در زمین‌های زراعتی استفاده کرد. فارم‌های کوچک مرغداری فعالیتی بسیار خوب برای خانم‌ها است.. مواد مغذی گوشت و تخم‌مرغ برای مصرف در دسترس خانواده‌ها قرار می گیرد و قسمتی که توسط خانواده‌ها به مصرف نمی‌رسد می‌تواند به فروش برسد.

فارم‌های بزرگ‌تر مرغداری می‌تواند با سودآوری بیشتر باعث ایجاد فرصت‌های شغلی برای مردم باشد؛ بنابراین برای دانش‌آموزان لیسه‌های مسلکی زراعت و انستیتوت‌ها و همچنین دهقانان بسیار مفید است تا به‌صورت عملی بیاموزند که چگونه یک فارم مرغداری را ایجاد و اداره کنند. اگر فارم به‌صورت مناسب اداره نشود، مریضی و برخی عوامل دیگر باعث از بین رفتن مرغ‌ها و خسارات زیاد دیگر خواهد شد؛ بنابراین مهارت‌های تخنیکی و مدیریت خوب از موضوعات حیاتی در فارم مرغداری به حساب می‌آید.