خدمات پُستی در افغانستان
نوشته : کریم پوپل
مورخ ۸ دسمبر سال ۲۰۲۳
خدمات پُستی در افغانستان
ریاست افغان پست در تحت وزارت مخابرات و تکنالوجی معلوماتی ایفای وظیفه می نماید. خدمات پُستی را به عمریک و نیم قرنه موفقانه در ین کشور پشت سر گذاشتانده است.
این ریاست عضو فعال اتحادیه پُستی جهانی (UPU) و کوپراتیف EMS بوده خدمات اخذه و توزیع پُستی داخلی و بین‌المللی را از طریق ۴۶۳ پُست‌خانه مربوط خود به‌طور مطمئن، مصون و سریع در کشور عرضه می‌دارد. همه ساله از روز نهم اکتبرکه برابر با ۱۷میزان میشود روز جهانی پست می باشد تجلیل می نماید. . پوستر های جدید را به افتخار این روز به چاپ می رساند.
اداره خدمات پُستی افغانستان در سال ۱۳۰۷ه ش عضویت سازمان جهانی پُستی( UPU) و در سال ۱۳۴۷ه ش عضویت اتحادیه پُستی آسیا پسفیک را بدست آورده است که با هماهنگی نهاد های نامبرده مطابق به استندرد های جهانی خدمات پُستی و عامه را ارایه می نماید. اداره پُست افغانستان در سال ۱۳۹۸ هـ ش از ریاست پُست به شرکت دولتی تغیر یافت و بنام افغان پُست مسما گردید طی سال های اخیر برای توسعه و معیاری سازی این شرکت اقدامات و فعالیت های همه جانبه صورت گرفته است، افغان پُست به منظور ارایه خدمات پُستی همگانی و بهتر در سطح کشور شبکه وسیع پُستی را در شهر کابل، مراکز ولایات، مراکز ولسوالی ها، میدان های هوائی و بنادر سرحدی بنا نموده است.
خدمات پُست سریع یا ( افغان شاهین پست)
Express Mail Service (EMS)
خدمات پست سریع ، خدمات انتقالاتی سریع و تضمین شده جهانیست که توسط بیش از 200 آپریتران پستی کشورهای عضو اتحادیه پستی جهانی بشمول شرکت دولتی افغان پست عرضه میگردد. هر کشورعضو اتحادیه پستی جهانی، خدمات پست سریع خویش را تحت عناوین مختلف و با کیفیت و مصئونیت بیشتر معرفی میدارند. به همین اساس، شرکت دولتی افغان پست خدمات پست سریع خویش را تحت نام ( افغان شاهین پست) با مصئونیت و امنیت بیشتر بتاریخ اول جنوری 2008 رسما" کار خودرا به سطح ملی وبین المللی آغاز نمود.
این نوع خدمات، توزیع سریع و مصئون اقلام EMS را درطی 2 – 3 روز کاری به مرسل الیه با سیستم تعقیب وپیگیری تضمین میکند. در خدمات EMS دونوع اقلام پستی (اسناد و محموله های تجارتی) قابل اخذ، انتقال وتوزیع میباشد.
طبق استندرد این نوع خدمات درسرویس بین المللی، اقلام EMS ورودی بین المللی را درطی یک الی پنج روز کاری به آدرس مرسل الیه درسراسر کشور توزیع می نماید.
طبق پروگرام توزیعی منظور شده، افغان شاهین پست درقسمت توزیع اقلام EMS به مرسل الیه درطی دو روز دوبار اقدام میورزد که اقدام دومی در روز بعدی صورت میگیرد. اگر مرسل الیه غایب باشد و این اقدامات بی نتیجه باقی بماند، درآنصورت اطلاعیه تحریری به آدرس مرسل الیه گذاشته میشود تا از موضوع مطلع گردد. به علت عدم موجودیت آدرس های دقیق و علامه گذاری بعضی از سرک ها وجاده ها طبق ماستر پلان شاروالی درکشور، اقلام غیر قابل توزیع EMS بمدت 15 روز در ستاک افغان شاهین پست نگهداری میگردد ودرصورت توزیع آن، امضا و نمبر کارت هویت مرسل الیه اخذ میگردد.
تاریخچه پوست در افغانستان
خدمات پُستی در افغانستان به سال ۱۸۶۰ م یا ۱۲۳۹ ه ش در عصر امیر شیر علی خان آغاز گردیده تا اکنون عمر یک و نیم قرن دارد. به اساس ضروریات و تقاضای آن وقت نخست یک پُسته خانه در بالا حصار کابل بنام (چاپار خانه) و یک یک پُسته خانه در مراکز شهر های بزرگ تاسیس گردید.در راس آن شخص را بنام محمد حسن خان مقرر کردند که شخص مذکور بعدأ (کمکی به ترکستان) ( مستوفی )مقرر شد عوضش میرزا محمد نبی خان واصل را. در راس چاپار خانه( پوسته خانه ) تعین شد. زیر دستان و سایر کار کنان آن بشرح ذیل معرفی گردید : میرزا محمد افضل خان، غلام حیدر خان، احمد خان باشی، ماهانه به معاش (ده روپیۀ آنوقت). همچنان پیاده ها را هریک مبلغ (هفت روپیۀ) معاش مقرر داشتند.
در آنوقت آمدن داک (پُست) از خُلم (تاشغرغان) تا کابل چهار روز را در بر میگرفت. همچنان از هرات از طریق راۀ هزاره جات مدتی شش روز را و از قندهار به کابل مدتی چهار روز را در برمی گرفت. از جلال آباد به کابل پست در خلال سه روز میرسید. که مکاتیب دولتی و شخصی با وزن یک یا دو مثقال بین پُسته خانه ها تبادله می گردید، تکت های پُستی به قیمت شاهی و ثنار ( سکه های وقت) در کاغذ های سفید به رنگ ضعیف چاپ و روی مکاتیب نصب می گردید، مشهور ترین تکت پُستی افغانستان کله شیر نام دارد. این تکت پستي در سال ۱۲۵۰ه ش منتشر شد. اين تکت به رنگ سياه بر روي كاغذ سفيد منتشر و بر روي بسته هاي پستي چسپانده مي شدکه یک نوع آن در موزیم ملی انگلستان نگهداری می گردد. تعداد اندكي از شرکتها و افراد علاقمند البوم تکت نيز نمونه هايي از آن را در اختيار دارند. طبق آخرين قيمتي كه موسسه "گيبونز" انگليس داده است ارزش فعلي آن بيش از ۱۱۰۰ پوند است.چندی بعد به منظورسهولت در پست در سال ۱۲۵۳ ه ش اتحادیه جهانی پست (UPU) با هدف توسعه پست در سطح جهان، در کشور سویس تاسیس شد. تا مرا سلات از یک کشور به دیگر کشورها صورت گیرد.
تصویر تکت های پستی در افغانستان از سال ۱۲۴۹الی ۱۲۷۱ هجری شمسی.
در زمان امير شير علي خان بنا بر دشواري هاي حمل و نقل، ارسال نامه هاي پستي زمان مشخصي نداشت و هر گاه كه نامه ها به تعداد معيني مي رسيد توسط نامه رسان‌ها كه "چاپار" نام داشتند و مجهز به اسب بودند، ارسال مي‌شد. آن گونه كه نامه ها و فرمان‌هاي دولتي كه "كلمه فوري" و "ضروري" روي آنها نوشته مي شد، به وسيله "چاپار فوق العاده" به سرعت منتقل مي شدند. در آن زمان ارتباط پستي با خارج از افغانستان بر قرار نبود ولي اگر گاهي ارسال نامه اي از طرف دولت به يك كشور خارجي لازم مي شد دولت قاصد مخصوصي براي اين كار مي گماشت.امیرشیرعلی به نسبت کشته شدن پسر و برادرش یکطرف و حمله انگلیسها به کابل از طرف دیگر به شمال افغانستان برای خرید اسلحه رفته در همان جا فوت نمود. بدین ترتیب نظم دولت و پست برهم خورد.
با روي كار آمدن "عبدالرحمان خان" امور پستي پس از يك وقفه چند ساله دوباره جريان پيدا كرد و به شكل منظم تري در آمد و يك "پست خانه" مركزي بزرگ در كابل راه اندازي شد كه ارسال بسته هاي پستي از آن جا انجام مي شد. در این هنگام یک پُسته خانۀ مرکزیِ بسیط در سمت جنوب ارگ تاسیس شد که سی وشش نوع تکت پُستی مختلف رایج گردید که در کاغذ باریک و ملون به طبع میرسید. در این هنگام مُهر های مخصوص برای باطل کردن تکت های نصب شده رویکار آمد که توسط آن تکتهای نصب شده بالای مراسلات را باطل میساختند. همچنان در این وقت مکاتیب رسمی از نصب تکت معاف بوده یعنی بدون تکت ارسال میگردیدند. برای قاصدان چاپار (سوارکار) ) پُسته رسان که مکاتیب فوری و ضروری دولتی را توسط اسپ بنام (بسته بردار) حمل مینمودند سامان و لوازم مخصوص چرمی تهیه گردید. همچنان پُسته رسان های پیاده دارای سرنیزه ها بودند که این سرنیزه ها دارای زنگوله ها نیز بودند. همچنان در این هنگام پُسته رسان های سوار کار، یک شمشیر نیز می بستند. این وضع تا سال ۱۲۸۶ ادامه داشت.
در زمان امیر حبیب الله خان (دایره ء چاپار) به (داکخانه) تغییر نام داده در سمت جنوبی ارگ و در محل که سابق وزارت دربار قرار داشت، بنا یافت.در این زمان ارتباط افغانستان از نظر پستي با خارج از اين كشور توسعه پيدا كرد و براي اولين بار يك "پست خانه" در پيشاور تاسيس شد . این مرکز که "داکخانه دولت خداداد" افغانستان نام داشت در امر انتقال بسته های پستی به داخل و خارج از کشور بسیار موثر بود.این مرکز بسته هاي پستي را از افغانستان به آنجا منتقل و سپس به ديگر كشورها ارسال مي نمود. اين مركز در ارسال نامه هاي خارجي بسيار موثر واقع شد. در اين زمان چاپ تکت هاي پستي نيز پيشرفت زيادي داشت و براي اولين بار كارت پست و پارسل پست در افغانستان رايج شد.تکت های پُستی دارای رنگهای مختلف برای جا های مختلف بکار میرفت. مثلاَ تکتهای که برای فرستادن پُست به جلال آباد بکار میرفت رنگ آن سیاه بود، در حالیکه پُست که به قندهار فرستاده میشد رنگ تکت آن سبز و پُست که به لعل پور ارسال میگردید رنگ تکت آن نصواری بود. دلیل اینکار این بود که مردم عوام و بیسواد از رنگ تکت که روی پاکت قرار داشت بدانند که چاپار یا پُست از کجا رسیده و بکجا میرود. در مجموع از ابتداي انتشار تکت پستي در افغانستان تا پايان حكومت حبيب الله خان ۱۷۴ قطعه تکت پستي در اين كشور منتشر شد.
با روي كار آمدن امان الله خان در افغانستان در امور پستي پيشرفتهايي صورت گرفت كه از مهم ترين آنها مي توان به تاسيس "پست خانه" در ديگر ولايات افغانستان اشاره كرد، همچنين براي حمل و نقل نامه هاي پستي براي اولين بار در سال ۱۳۰۴ خورشیدی بود که بین کابل و پشاور موتر جایگزین چاپار نامه رسان شد. اين كار بر سرعت امور پستي افزود. ضمنا" برای هر یک از ولایات و حکومت های خورد و کلان دیگر یک ـ یک داکخانه تاسیس گردید. در این هنگام تکت های پُستی به انواع مختلف و شک موزون تری طبع گردیده و مهر های فلزی برای مراسلات راجستر شده تهیه و مورد استعمال قرار داده شد. در این هنگام داکخانه مرکزی در عمارت متصل شاۀ دو شمشیره موقعیت گرفت. .چاپ و انتشار تکت پستي نيز در زمان امان الله خان توسعه پيدا كرد و اداره پست افغانستان يك كارشناس فرانسوي را به خدمت گرفت تا تکتهاي افغانستان به شكل پيشرفته چاپ شود، به همين علت تا سال‌هاي متمادي عنوان‌هاي تکت افغانستان به زبان فرانسوي بود. با سقوط حكومت امان الله خان به دست "حبيب الله كلكاني" و با توجه به اغتشاشات داخلي در اين كشور امورات پستي و چاپ تکت پستی به مدت يكسال متوقف شد.
با به قدرت رسيدن نادر خان، و با توجه به پيشرفتهايي كه در دنيا بوجود آمده بود به تدريج پست افغانستان هم توسعه پيدا كرد و ارتباط پستي افغانستان با ساير كشورها بر قرار شد. در اين زمان نامه ها از طریق هوایی هم صورت م گرفت. عضويت افغانستان در اتحاديه بين المللي پستي نيز در همين زمان صورت گرفت و افغانستان در سال ۱۳۰۷ به طور رسمي عضو "يو. پي. يو" شد.
بعد از كشته شدن نادرخان، فرزندش "ظاهر شاه" به قدرت رسيد. در اين دوران به تدريج پست افغانستان هم توسعه پيدا كرد و رياست پست و تلگراف و تلفن به وزارت "مخابرات" ارتقا پيدا كرد. در چاپ تکت پستي نيز تحولي بزرگ به وجود آمد و براي اولين مرتبه تصاوير نادر خان و ظاهر شاه در تکتهاي پستي كه قبل از اين تاريخ بدون تصوير منتشر مي شد به چاپ رسيد.ارتباط پستی با خارج افغانستان نیز به صورت چشمگیری افزایش یافت و میان کابل و شهرهای بزرگ دنیا مثل مسکو، دهلی، فرانکفورت، هامبورگ، آمستردام، نیویورک، پاریس، ژنو، رم، بیروت، قاهره، توکیو، آنکارا، صوفیه، پکن، تهران، اسلام آباد و کراچی ارتباط پستی هوایی برقرار شد.
از سال ۱۳۳۵ ه ش پست هوایی در داخل خود افغانستان نیز فعال شد و ارتباط میان شهرهای کابل، هرات، مزارشریف، قندهار و میمنه بر قرار شد.
طبق برنامه پنج ساله، وزارت مخابرات موظف شد هر سال حدود ۳۰ پسته خانه محلی در دیگر ولایات و شهرهای افغانستان تاسیس کند.
در همين زمان به مناسبت هشتاد و پنجمين سالگرد تاسيس پست افغانستان، نمايشگاه بين المللي هنر گرد آوری پست جهان در كابل برگزار شد و يك قطعه تکت پستی افغانستان با تصوير امير شير علي خان بنيان گذار پست افغانستان به چاپ رسيد. در زمان ظاهرخان مديريتي جداگانه در اداره پست به نام "مديريت توسعه تکت" تاسيس شد كه كار اين مديريت جمع آوري افراد متخصص در زمينه نقاشي و طراحي تکت پستی بود كه بعد از مدتي اين گروه توانست تکتهايي با رنگ‌ها و موضوعات متنوع منتشر كنند. در اين زمان بيش از ۷۰۰ قطعه تکت پُستی به چاپ رسيد. در سال ۱۳۴۷ م عضویت اتحادیه پُستی آسیا پسفیک را بدست آورده است که با هماهنگی نهاد های نامبرده مطابق به استندرد های جهانی خدمات پُستی و عامه را ارایه می نماید. در زمان داوود خان پييشرفت پست افغانستان روند عادي داشت و فقط تکتهاي پستي اين دوره به صورت چهار رنگ منتشر شد كه در بيشتر آنها از تصوير داوودخان استفاده مي شد.
با آغاز كودتاي ۷ ثور در سال ۱۳۵۷، جامعه افغانستان دچار آشفتگي شد و با شدت پيدا كردن درگيرها ميان نيروهاي متخاصم، سير نزولی پست افغانستان آغاز شد. تمبر یا تکتهاي پستي انتشار يافته در اين دوران بيشتر رنگ و بوي همان حزب را داشته و تبليغ همان ریژیم را مي كرد. در تکتهاي اين دوره افغانستان اشخاص ملی به چاپ نمی رسيد. با روي كار آمدن حكومت مجاهدین و آغاز جنگ هاي داخلي ساختار پست افغانستان از هم فرو پاشيد و ارسال مراسلات پستي نيز متوقف شد. بعد از تحولات جديد و روي كار آمدن حامد كرزي پست افغانستان وارد مرحله نويني شد و پس ازآن تمام نقاط افغانستان تحت پوشش فعاليت هاي پستي قرار گرفت و علاوه بر پست دولتي چند شركت خصوصي مانند "تي ان تي"، "دي اچ ال"، "فدكس" و "پست سريع باختر" مشغول خدمات رساني به هموطنان شدند.. دولت افغانستان در طی آنزمان تعدادي از كارمندان خود را براي آموزش به كشورهاي خارجي اعزام كرد تا بتوانند آموزش‌هاي نوين پستي را فرا گيرند. همچنين در سال ۲۰۰۱ يك قطعه تکت با تصوير "احمد شاه مسعود" مبارز افغان به ارزش نيم يورو توسط پست دولت فرانسه منتشر شد و اين براي اولين بار در تاريخ اين كشور بود كه چهره يك شخصيت غير اروپايي در تکت پُستی اروپا منتشر مي شد. در طول سال‌هاي گذشته در خارج از افغانستان، تکت هاي سمبوليك و همچنين تکتهای هاي جعلي زيادي نيز منتشر شده است كه هيچ كدام آنها ارزش قانوني ندارد.
شخصیت حقوقی اداره پُست افغانستان در سال ۱۳۹۸ هـ ش از ریاست پُست به شرکت دولتی تغیر یافت و بنام افغان پُست مسما گردید طی سال های گذشته برای توسعه و معیاری سازی این شرکت اقدامات و فعالیت های همه جانبه صورت گرفت . افغان پُست به منظور ارایه خدمات پُستی همگانی و بهتر در سطح کشور شبکه وسیع پُستی متشکل از ۴۶۳ پُسته خانه تأسیس نموده که این پُسته خانه ها در شهر کابل، مراکز ولایات، مراکز ولسوالی ها، میدان های هوائی و بنادر سرحدی موقعیت دارد. رهبری شرکت دولتی افغان پُست تلاش دارد تا خدمات پُستی و انتقالات پُستی را مطابق ستندردهای جهانی و کیفیت عالی گردد
جدول زمانی توسعه پًست در افغانستان
۱۸۷۰: تأسیس اداره پست دربالاحصار کابل وتاسیس اداره پست در مرکز هر ولایت کشور که موظف به امور خدمات پستی بودند..
۱۸۹۲: یک اداره پست در نزدیکی ارگ تأسیس شد.
۱۹۰۸: شبکه پستی بیشتر توسعه یافت.
۱۹۱۸: اداره پست، تلگراف و تلفن در زیر اداره وزارت کشور قرار گرفت.
۱۹۱۸: یک اداره پست در هر یک از شهرهای بزرگ تأسیس شد.
۱۹۲۵: خدمات پست بین‌المللی بین افغانستان و هند بریتانیا از طریق تورخم آغاز شد.
۱۹۲۸: مدیریت عمومی پست و تلگراف و تلفن و اداره مستقل شد.
۱۹۲۸: افغانستان به عضویت اتحادیه جهانی پست درآمد.
۱۹۲۸: پس از پیوستن به اتحادیه جهانی پست و برخی قراردادهای شرکت انفرادی دیگر امضا شد.
۱۹۲۹: پست توسط موترها به سمت تورخم و قندهار منتقل میگردید.
۱۹۲۹: انواع مختلفی از تحویل مانند نامه، پًست کارت، روزنامه، مجله و سایر مواد چاپی و همچنین بسته‌ها در داخل و خارج از کشور انجام میشود.
۱۹۳۴: عنوان اداره پست از ریاست عمومی تلفن و تلگراف به ریاست تلفن و تلگراف تغییر یافت و بعداً به وزارت ارتباطات ارتقا یافت.
۱۹۷۳: قانون خدمات پستی اصلاح شد.
در دهه ۱۹۹۰، خدمات پستی افغانستان به دلیل جنگ داخلی در این کشور به حالت تعلیق درآمد. به تدریج در اواسط دهه ۲۰۰۰ در دوران ریاست جمهوری حامد کرزی، به ویژه در ارسال پست و بسته شروع به توسعه کرد. افغان پست تحت ریاست احمد وحید ویس از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ فعالیت‌های خود را در زمینه حمل و نقل، تجارت الکترونیک و ارائه خدمات داده به ادارات دولتی گسترش داد.
در اوایل دهه ۲۰۲۰ حدود ۳۰۰۰ مکان پستی در دسترس تمام هموطنان قرار داشت. یک یا دو اداره پست در هر ولایت، یک نمایندگی پستی یا آژانس حداقل در هر منطقه.
ادارهٔ تنظیم خدمات پُستی افغانستان (اپرا)
APRA; Afghanistan Postal Regulatory Authority
ادارهٔ تنظیم خدمات پُستی افغانستان (اپرا) یک ادارهٔ پالیسی ساز و نظارت کننده در مارکیت پُستی کشور، بیشتر از یک دهه قدامت دارد. در سال ۱۳۸۵ تحت نام کمیشنری افغان پُست و در سال ۱۳۸۸ بنام بورد مقرراتی پُست شامل تشکیل رسمی وزارت مخابرات وتکنالوژی معلوماتی گردید که بعداً جایگاه یک ریاست یا ادارهٔ مهم سکتوری را در چوکات این وزارت دریافته و به فعالیت‌های حقوقی، سکتوری و نظارتی خویش پرداخته‌است. این اداره، عرضه‌کنندگان و متقاضیان خدمات پُستی و نظارت کننده از نحوهٔ فعالیت‌ها و چگونگی عرضه خدمات پُستی توسط عرضه‌کنندگان مارکیت از وظایف اصلی این اداره میباشد. فعلاً ده شرکت تحت اداره این ریاست خدمت می نمایند. این ده شرکت در زمان اشرف غنی فعال بود. حالا معلوم نیست که چند تا آن فعال است.
شرکت های خصوصی که ارائه کنندگان خدمات پستی در افغانستان اند
سکتور خصوصي پُست در افغانستان (بتعداد ۹ شرکت خصوصی پُستی) نیز فعالیت دارند که بشمول شهر کابل، در ۱۰ ولایت کشور خدمات پُستی را ارائه می نمایند و حدود بیش از ۴۰ نمایندگی خصوصی پُستی در سراسر کشور دارا میباشند.
۱. شرکت بین المللی دی اچ ال DHL.دفتر اصلی در ششدرک کابل افغانستان.
شماره تماس خدمات مشتری: 0797588588.
- 2. شرکت بین المللی فیدکس FedEx.دفتر مرکزی در شهر نو روبروی سفارت ایران.
تماس با خدمات مشتری: 0202200266.
- 3. اسپیدی سریع باختر.با باختر سپیدی سرویس.دفتر اصلی بلندمنزل گلبهار طبقه چهارم.
تماس با خدمات مشتری: 0794730618.
- 4. پست سریع نیو Nye Express. دفتر اصلی karte-3-
تماس با خدمات مشتری: 0772813032.
- 5. شرکت ایکسپو (Expo) (دارنده مجوز شرکت بین المللی UPS).
شهر نو مسجد حاجی یعقوب سرک جمیل کرزی.تماس با خدمات مشتری : 0770336412.
- 6. Aero Parcel Express.دفتر اصلی کابل ننداره. تماس با خدمات مشتری: 0783606065.
- 7. پست سریع کابل آریانا (Kabul Aryana). دفتراصلی ولایت ننگرهارشهر جلال آباد.
تماس با خدمات مشتری: 0781992981.
- 8. سمارت سیستم (Smart Post)
- 9. شرکت شهیر (Shahir Post)
10.خدمات روان (Rawan Service)
فرهنگ خواندن نامه مردم افغانستان قبل از حبیب اله خان
در افغانستان به جز از پایتخت که چند فرد باسواد داشت دیگر همه بی سواد بودند. پسران الی سن نو جوانی قران را فراه می گرفتن ولی هرگز به فکر باسواد شدن نبودند زیرا سواد به درد آنها نمی خورد. به دلیل اینکه همه مردم بی سواد بوده توسط مکالمه موضوع را حل می نمودند. در دکانها و سرایها کدام لوحه نصب نبود. فقط مردم توسط نشانی آدرس را می گرفتند. در هر ولایت محل بود که دروازه وسرای یاد میشد مثلا دروازه مزارشریف درواز قندهار سرای جلال آباد در آنجا قاصدهای وجود داشت که احوال را به پول می بردند. ویا مردم که به ولایات می رفتند احوال را می بردند. این قاصدین اکثرا با سواد بودند. یک نشانی را از احوال دار گرفته به احوال گیر می رساندند. زمانی که برگشت می کرد نیز احوالات را با نشانی به شخص مطلوب می رساندند.
مردم افغانستان فرهنگ داشتن که قریه و یا محل زندگی خودرا رها نمی نمودند. و هم همیشه عادت داشتن از دست حکومت و افراد حکومتی خودرا دور نگهدارند. در پایتخت کدام چیز خاص مثلا شفاخانه مکتب نبود. به این خاطرمردم الی اخیر عمر دیگر ولایات را نمی دیدند. به همان اقتصاد که داشتند قناعت نموده میگفتند همه از جانب خدا است.مردم اگر مریض می شدند توسط طبیب و یا ملا مسجد تدواوی می شدند. در غیر به همان مرض زندگی کرده ویا می مردند. یعنی مردم همه توکل به خدا زندگی می کردند. کاغذ یک چیز قیمتی به جز خانه کدام فرد دولتی ویا مرزا در هیچ خانه پیدا نمیشد. معاملات همه شفاعی و در حضور دوشاهد اجرامی شد. درنزدیک دارلحکومه یک یا دو مرزا بود که تمام معاملات را می دانست. در زمان امیر شیرعلی خان پوسته خانه های در ۵ دارالحکومه تاسیس گردید. مردم پس از اینکه پوسته خانه تاسیس شد نامه خودرا از طریق پوسته خانه ارسال می نمودند. اما تا زمان امان اله خان به جز کدام تاجر و یا شخص دولتی کسی نبود که نامه بفرستد زیرا کسی مسافر نبود. کوچیدن مردم از یک شهر به شهر دیگر در زمان تیمورشاه و امان اله صورت گرفت. بدین اساس ارسال پوست ازدیاد یافت.به جز چند ولایت بزرگ در سایر ولایات ولسوالی ها و قریه جات مردم زمانی که پسرشان عسکر میبود و یا کدام موارد دیگربه مشکل یکنفر با سواد را پیدا نموده خط را بالای آن میخواندن. ویا توسط مرزا دروازه خکومتی آنرا می خواندن. در قریه جات برای اولین باردرسال ۱۳۴۲ مکتب خواندن در زمان ظاهر شاه شروع شد. ظاهر شاه امر نموده بود در سال ۲ نفر از قریه جات به شهر آمده مکتب را بخوانند. خانان قریه بعضا پسران خودرا و بعضی از خانان اولادهای دهقانان را به مکتب می فرستادن. در سال ۱۳۴۲من در صنف اول بودم همصنفی هایم اکثرا زن دار و اولادها داشتند. زیرا مردم پسر خورد سن خودرا به شهر روانه نمی کردند. بدین لحاظ همه کسانی که از قریه جات آمده بودند سنشان از ۱۸ بالا بود. درلیلیه تمام مصارف شان بالای دولت بود.از آن ببعد پُست رشد نموده مسکلات مردم را حل مینمودند. با حقر تونل سالنگ و سهولت ترانسپورت خدمات پُستی بدرجه عالی رسید.
این نامه نمونه از نامه های سابق است که دوباره من توسط کمپیوتر نوشته ام
موخذ
