نوشته کریم پوپل

معادن فروشان قرن بیست ویک

The twenty-first century Mines sellers

مقدمه:معادن شناسی یکی از مشاغل  است که از 4500 سال سابق الی اکنون مروج است.مصری ها درچشمان  مجسمه اخناتون وملکه نفریتیت از لاجورد کار گرفته اند که از افغانستان استخراج میگردید.در آن زمان مردم معدن طلا آهن مرمر لاجورد یاقوت فیروزه  را میشناختن واز آن آلات وزیورات میساختن.درقرن 18 پس از انقلاب صنعتی در اروپا جهان کشایان غرض کشف معادن افغانستان  باستان شناسان و معادن شناسان خودرا تحت نامهای سیار و یا نام دیگر گسیل داشتن.تعداد زیادی از معادن افغانستان را انگلیسها شناسائی نمودند.سپس روسها  درشمال و امریکایها در جنوب و جنوب غرب وطن ما  با وسایل نسبتاً مدرن تر م  تشبیت نمودن. درین اواخرکمپنی ناسا امریکا  با وسایل اشعه لایزر توانستن  معادن عمق کوها وزمین افغانستان را  عکاسی نقشه برداری  وتثبیت تقریبی نماید. تا فعلاً 286 معدن فلزات 5 میدان  گازی  در شمال  ،تیل مایع وسایر معدنیات کشف شده است.معدن فلزات درافغانستان به تنهائی وجود ندارد بلکه به فیصدی پیدا میشود مثلامس در 240 نوی سنگ پیدا میشود زیادترین آن در  بورنیت CuFeS4 (63.3%)متباقی آهن وسلفر است.  در افغانستان معدن که  بمقادیر وافر وجود دارندعبارتند از معدن   آهن در  حاجی گک  108میلون تن،طلا در چهار منطقه،کرومیت حصارک،ذغال سنگ در یازده محل از جمله 5 معدن قابل استخراج،لاجورد 1300تن  در سرسنگ بدخشان ،مس 12 میلون تن نفت وگاز طبیعی مرمر سفید و رنگه میباشد علاوه براین دراین کشور معادن یورانیوم  خانشین هلمند،تیتانیوم  سرب ،نقره ،یاقوت ، فیروزه بیرایت،زمرد، نمک ، فلورایت، گچ چونه ،باروت، گوگرد،موادخام سمنت،قلعی،المونیم مگنیزیم  گرانیت  حقیق ، اکومارین امیتس  توپاز  گانزیت تورمالین پگماتیت بریلوم  لیتیوم  نیوبیوم سزیوم  روبیدیوم  تالک ابرک   سلیت  وغیره میباشد که تا هنوز کشف نشده است.البته ضخامت پوست زمین درنواحی پامیر الی 75 کلیومتر درنواحی هموار50 کیلومتر ضخامت رسوبات از چند صد متر الی 20 کیلومتر میباشد که معدنیات درمیان اینها وجود میداشته باشد. معدن بشکل کانی و رسوبی وجود دارد.

سیاست خصوصی سازی در ارتباط با فروش معادن

دریک کشورمعادن جنگلات  متعلق بدولت نبوده بلکه متعلق به ملکیت عامه میباشد  دولت  صرف محافظ است وبس . فلسفه حصوصی سازی  افغانستان همانا آب را ندیده موزه را از پای کشیدن است. هر کشور لازم است یک روند طبیعی خود را سپری نماید تا به یک مرحله نوین برسد که جامعه واقتصاد کشور متقضی چنین شرایط باشد . یکی از اهداف امریکا در خصوصی ساختن معادن تصدی ها و شرکت های دولتی دریک کشور سهل ساختن معامله خرید و فروش است.تا معامله گران و شرکتهای وابسته به آن به سادگی بتواند خریداری نماید.معادن واجناس که در انحصارقرار داشته باشد خیلی ها مشکل است که خریداری شود."خصوصی سازی معادن" یکی ازساخت و بافت کشورهای پیشرفته صنعتی ویا سرمایه داری است که با کنار آمدن با اراکین دولتی نخست  معادن را از  ملکیت عامه جدا  نموده وسپس  در صلاحیت خود قرار میدهند. درین صورت  در دستگاه دولت  آن کشور کسان را در کرسی های کلیدی   می نشانند تا گوش بفرمان آنها باشد. سپس با آنها معامله میکنند.از طرف دیگر جنگ و تنگدستی 32 ساله آنقدر این ملت را خسته وبیچاره ساخته است که دیگر در برابر هرپیامد وطن بی اعتنا و بیزار هستند .صرف گروه کوچک موضوعات سیاسی اجتماعی را دنبال می کنند. در طول صد سال اخیر دولتهای افغانستان درجنب اینکه خودرا تقویه میکرد.هرنوع شرایط آزاد را برای شرکتهای خصوصی وتاجرین فراهم ساخته بود به منظور اخذ قرضه طویل مدت چندین بانک را با مفاد ناچیز در اختیار شرکتهای خصوصی قرار داده بود.ولی معادن را گذاشته بود تا نسل بنسل ازآن استفاده نماید فعلا در افغانستان  مشکل امنیتی بیشتر است ازمشکل  اقتصادی  که توسط بیگانگان براه انداخته میشود. ما امنیت میخواهم پس از امنیت ما قدرت این داریم که اقتصاد خودرا ادراره کنیم.کشورهای پیشرفته صنعتی وسرمایه داری جهان دارای   فابریکه های بزرگ تولیدی اند که نیاز به مواد خام دارند.خریدن مواد خام از  کشور چون افغانستان جنگ زده  برای شان سهل وخیلیها ارزان تمام میشود درین صورت تلاش شان بیهوده نیست.

 طبق اظهارات پروفیسوردوکتورعبداسلام "ظفری استاد در پولیتخنیک کابل  شماری  درکنفرانس 22/7/1386 بین المللی دانشگاه پولیتخنیک کابل نماینده گان  انگستان، جرمنی،جمهوری چک اعتراف نمودند وگفتند «هرسال بیش از100-120 نمایندهء  کشورهای پیشرفته(کمیته 300 یا گروپ بیلدر بیرگ)  نیازمند جهان، درلندن یا نیویارک گردهم می آیند و  درباره مواد خام مورد نیازخویش به مشوره می نشینند ، همان بود که  سه سال قبل درآسیا(افغانستان) ودرافریقا(کانگو) درامریکای جنوبی (بولوی) رابرگزیدند». دراین شمار کشورها تنها مردم بولویاکه ازاین گونه شعارهای «خصوصی سازی معادن» به ظاهررنگین وزیبا  بنا  برتجاربی که ازهمسایه ها وقاره افریقا داشتند به واکنش جدی پرداخت.

مطابق به ارشادات واحکام اسلامی دارائی های عامه    امانتی است  در نزد  دولت  که آنر حفاظت نماید ،  دست درازی به این داراییها، فروش وصدورآنها ازکشورازصلاحیت دولت ها  بخصوص توسط شرکتهای خارجی بکلی ممنوع است.   درقانون اساسی به صراحت توضیح  داده شده است که دولت ها حق فروش خصوصی  سازی دارایی های عامه راندارند ازیکسو ، فروش وصدور مواد خام منرالی ازکشور ، جامعه امروز وفردای مارا به فقر و گدایی مواجه می سازد ، ازجانب دیگر  ملت ودانشمندان افغانستان  مصلحت نمی دهند تا معادن صدها نسل ما توسط یک نسل دراختیار متشبثین خصوصی قرار گیرد .کی ضمانت می کند که مستخرجین درست کنترول میشود آیا دولت افغانستان توانائی این را دارد که  یک طیاره امریکائی ر توقف دهد. پس گفته میتوانیم که واگذاری معادن یک مفکوره عجولانه تلقی میشود.ظاهر زیبا دارد ولی عاقبت تاریک. بهتر است راه دیگر جستجوگردد.ضرورت است این کشور در سکتور زراعت مالداری ، آب و برق  و فابریکه ذوب فلزات  که بنام«میتالوژی سیاه ورنگه» شهرت دارد فکر کند .این کشور دارای معادن جامد مایع وگازی اند میتواند تا نسل ها هرنوع ضرورت مارا پوره کند.در غیر این اسخراج کننده گان معادن را که در صد سال استخراج شوددرمدت کوتاه خالی ودر کشور خودذخیره مینمایند. بناً از تمام نهادهای شریف  وطنی  احزاب و سازمانها سیاسی  پارلمان افغانستان  وسایر نهادها و رسانه ها تقا ضامی نمایم تا جلو خصوص سازی معادن افغانستان را که توسط چهار وزارت مانند وزارت معادن ، تجارت ، خارجه   و مالیه سازماندهی میشود گرفت .آنها در تلویزونهای افغانستان ظاهر شده غرض سهم پاشی این ملت ساده اظهار مینمایند که رقم که امریکائی معادن ما را یک تریلون گفته است دقیق نیست بلکه معدن ما ارزش 3 تریلون را دارد و ما بزودی ثروت مند خواهیم شد. .این سنجش ها  بدون منبع واسناد وسروی نمی تواند دقیق باشد.با این همه دشمنان داخلی وخارجی ثروت مند  شدن خواب است. شاید وزیر صاحب یا اکثر ندانند که در استخراج معادن توسط شرکتهای خصوصی چه وقایع بعداً ظهور خواهد نمود. وهم ازبزرگان دولت بخصوص کرزی صاحب  تقاضا مینمایم تا در مورد از تعمق زیار کار بگیرند  راه های دیگرنیز وجود دارد. مثلاً اگر معدن مس عینک و حاجی گک رابا کشور چین قرار داد مینماید درعوض اولا مواد را پخته ازین خاک خارج نمایند نه بشکل خام یعنی درهمین کشور تولید شود .مس درحدود 1000 نوع تولیدات دارد.و آهن بیشتر از 100000نوع تولیدات دارد .که فیصدی را افغانستان می خرد دوم از پول اسخراج برای ما فابریکه ذوب فلزات وبند برق وغیره اعمار نماید. درین صورت خطر دستبرد کم میباشد.

اهمیت استفاده از معادن  افغانستان در شرایط کنونی

افغانستان کشوریست که در جنگهای سه دهه توان مندی مالی خودرا از دست داده است.با از دست دادن این توانمندی ماشین سایر ارکان دولتی نمی تواند فعالیت نماید. یکی از راه که بتواند کشوررا از حالت در ماندگی نجات دهد همانا استفاده موثر از منابع طبیعی آن میباشد.بدین لحاظ کشورهای جهان هر روزه تبلیغات منابع طبیعی افغان  را به نشر میرسانند تا جهان وملت افغانستان امید وار باشند. افغانستان قدرت این را دارد که از منابع معدنی و منرالهاخود سالانه میلونها دالر بدست آرد. تا ازین سرمایه بتواند درسایر پروژه های صنعتی زراعتی و خدمات اجتماعی استفاده نماید. از این معادن میتواند  الی صد ها سال بهره برداری نماید.بزرگترین پروژه زراعتی که وطن را خود کفا می کند استفاده ار آب دریای آمو هلمند دریای کابل وسایر دریا ها غرض آبیاری 4 ملیون هکتار(40 میلون جریب) زمین لامزرع کشور میباشد. .بدین ترتیب ازاین محصولات زراعتی میتوان در صنعت کار گرفت..

مهمترین عوامل که برای سرمایه گذاری تاثیر مستقیم دارند عبات از!

1.    استفاده از معادن  ضرورت به کارکنان  صادق ووفادار در دستگاه دولت دارند .با موجودیت کارشکنی و دست برد این هدف تطبیق نگردیده وکشور همین طور ضیعیف و فقیر باقی خواهد  ماند.

2.    شرایط امنیتی جز لاینفک تاسیسات اقتصادی است.

3.    مستقر بودن حاکمیت دولتی وقدرت دولتی . با بودن تفنگداران وقومندان سالاری امکان استفاده از معدن  وجود نخواهد  داشت.

4.    اقتصادی باشد وعواید دهد.

دلایل که امریکا انگلیس وناتو تبلیغات معادن افغانستان  را در سطح بین المللی می نمایند.

1.قطعات نظامی امریکابنا برضرورت ایلات متحده امریکا داخل افغانستان گردیده است .این قطعات درجنب اینکه ملیاردها دالر را بمصرف می رساندتلفات انسانی را نیز بدوش دارد که هردو برای ملت امریکا تاثیرات ناگواری را دربر دارد.دولت  امریکا با این تبلیغ برای آن ملت میخواهد واضع کند در کشورکه پای مانده است بیجا نیست  وخود درنزدیک چندین معادن پهره دار است که مهمترین آن معدن یورانیم خانشین  هلمند است.؟؟؟

2.سیاست مداران روس والیری ایوانوف همکار شورای کاری افغان روسیه  اظهار نموده انداینکه امریکا در قبال معادن افغانستان چه سیاست را درپیش دارند تا اکنون واضع نیست فقد انتظار در کار است تا دولت امریکا این را واضع کند. پس از سال 2003 امریکایها  یکجا با تعداد از انجینران افغانی مقدار معادن افغانستان 1000ملیارد دالرمجدداً تثبیت تخمین نمودند.ولی اینکه با کدام معادن سروکار دارد اظهار ننموده اند.

3.گفته میشود امریکایها غرض تطبیق پلان های دراز مدت خود به پنچ یا شش پایگاه نظامی در قندهار هرات جلال اباد  خوست  و مزارشریف وکابل تلاش میورزند .از اینکه کرزی صاحب وپارلمان افغانستان در مورد مخالفت ورزیدند .بناعاً امریکا از افشا  آن خودداری نموده  منتظر فرصت میباشد. فعلاً امریکائی ها مخفیانه در  تلاش دولت سازی جدید در افغانستان  هستند.

4. دولت امریکا یک ابر قدرت بوده کوشش دارد تا ذخایر فراوان انرژی جهان را در دسترس خویش داشته باشد.یورانیوم یکی از غنی ترین عنصر است که داری انرژی اتمی میباشد. در افغانستان معدن یورانیوم در منطقه خانشین ولایت هلمند قرار دارد. بدین لحاظ جنگ وبد امنیتی در ولایت قندهار و هلمند وجود دارد. ولایت هلمند یک ولایت هموار بوده در طول سالهای جنگ یکی از پر امنیت ترین ولایت بود آنرا یک قطعه محدود پولیس  اداره میکرد. فعلاً گاهی امریکائی با مجهز ترین قطعات وگاهی انگلیسها با مجهز ترین قطعات خود درین ولایت جا بجا  میشوند. الی اکنون کسی نمی داند که در عقب چه چیز وجود دارد وهکذا اکثر ژونالیستهای افغانی درهمین دو ولایت یا گم یا بقتل رسایده اند. الی اکنون کسی نمی داند چه راز بین طالب  انگلیسها و امریکایها بوده است چرا امریکایها با انگلیس ها درهمین منطقه بمخالفت همدیگر پرداختن.

5. بعض از دوستان خارجی و داخلی باور دارند که   نجات کشورما از شر فقر وناداری همانا استفاده از منابع طبیعی وتحویل دهی آن به سکتورهای خصوصی است. با تحولدهی آن افغانستان سالانه 2 ملیارد دالر بدست آورده ازین پول در سایر پروژه ها استفاده میشود.ای کاش چنین باشد . این واقیعت است استفاده از معادن کمک کننده خوب اقتصاد ما است اما نه به خصوصی .دوستان  از قضیه ابراهیم عادل و شرکای آن خبر ندارد که روی چه بند وبست های مخفی دومین رشوت را درسطح جهان بدست آورد یعنی به کشور چین هم باور چندان نیست.تا اکنون 106 معادن افغانستان به موسسات خصوصی واگذاری شده اند.درین روزها معدن بزرگ افغانستان معدن آهن حاجی گک در شرایط مذاهده قرار دارد.کشور چین هند پاکستان ایلات متحده امریکا  از دواطلبان میباشد.

چالشها در سرمایه گذاری معادن افغانستان

1.در افغانستان فعلا دروازه صداقت و پاک نفسی بسته شده هرکسی که درین معادن خدمت مینماید یک بخش بزرگ آن دزدی وتقلب خواهدبود.

2.دربعضی از معادن حاکمیت دولتی وجود نداشته خیلی ها مشکل است تا در آنجا سرمایه گذاری گردد.

3.دربعضی معادن تفنگ سالاری حکمفرما است.که یک مشکل بزرگ دیگر است که وطن ما با آن  دست وگریبان است.

4.تبلیغات ثروت مند شدن افغانستان حس کینه توزی همسایه گان را همین اکنون براه انداخته .امکان داردبه همین منظور جنگ تا سالهای دیگر دوام نماید ودر کشور امنیت برقرارنگردد.

5.استفاده جویان در داخل دستگاه دولت از پول این معادن ثروت مند گردیده غرض حفظ قدرت به تشکیل مافیای دولتی اقدام خواهد نمود. به یک گروپ بزرگ تبدیل خواهند گردید.باز پس کردن این مردم از چوکی دولتی خیلی مشکل خواهد بود.

6.سرمایه گذاری در بعضی معادن وقت زیاد را دربر میگیرد تا به بهره برداری سپرده میشود.

7.حدود 90 فیصد این معادن در زمان ظاهر خان تثبیت گردیده بود.ولی کدام موسسه داخلی یا خارجی ( به جز گاز افغانستان ) حاضر نبود که در استخراج این معادن قرار داد نماید.دلیل عمده آن بودکه کسی خیانت نمی توانست ولی اکنون باین شرایط امکان دارد در استخراج معادن خیانت وتقلب صورت گیرد.

8. پیش بینی کرده نمی توانیم که  پول این معادن بمصرف دولت خواهد رسید  یا به جیب اشخاص .همانطوریکه تانکهای افغانستان توسط همین مردم به نرخ آهن فروخته شد معادن هم بنرخ سنگ  فروخته خواهد شد.به گفته قومندان قسیم جنگل باغ  به مردم مکرویان کهنه «ازجهادی کسی خیر نمی بیند خدا شما را ازشرش نجات دهد. جهادی هیچ سیرائی ندارداگر چیزی باقی ماند از برادرخویش وقومش است.» درمراحل اول کرزی صاحب جای برای هرحزب سازمان گذاشته بودبزودی فریب همسایگان را خورده دنبال طالب و جهادی را گرفته است. شش وزارت خانه را برای طالب حزب اسلامی خالی مانده بود.  اگر دوباره حکومت جهادی گری ساخته شود کرزی صاحب مجبور است که برای قدرت مندان  طالب و جهادی باج دهد.فعلاً کرزی صاحب مخالف خواست امریکا حکومت را بپیش میبرد که پرابلم دیگر برای وطن ما است.

9. ستیفن سنوک، پژوهشگر ارشد در مرکز مطالعات استراتژیک بین المللی می گوید: "بهره برداری از ذخایر زیرزمینی (افغانستان) کار آسانی نخواهد بود. من نمی توانم تصور کنم که چگونه شما از این معادن در افغانستان، در حالی که عملیات های سنگین نظامی در آنجا جریان دارد، بهره برداری خواهید کرد.او می گوید (افغانها) نه تنها   تاسیسات بنیادی  لازم چون راههای ارتباطی، خطوط آهن و شبکه تامین آب ندارند، بلکه قوانین و مقررات اساسی نیز در آنجا وجود ندارد که بتواند سرمایه گذاران را به خود جلب کند."

10.همین اکنون تقریباً اکثریت معادن افغانستان در دسترس قاچاقبران قرار دارد.آنها طور غیرفنی معادن را تخریب نموده شی مورد نظر خودرا بدست می آورند.احجار قیمتی بالعموم طور قاچاق از خاک خارج میشود. بزرکترین فلاکت اینست که پاکستان مرکز خرید مواد قاچاقی در همسایگی ما قرار دارد.فعلا  پاکستان بازار احجار قیمتی  و قاچاق همه معادن ما است. وهم از افغانستان راساً بخارج صادر میشود.

منابع

1.ساید وزارت معادن افغانستان در مورد معدن حاجیگک و عینک و دعواطلبی ها

http://mom.gov.af/en

2.معلومات مکفی در مورد معادن افغانستان در ساید سروی جیو لوژی افغان

http://www.bgs.ac.uk/AfghanMinerals/Index.htm

3.معادن افغانستاندر وبگاه  شبکه اطلاع رسان افغانستان

http://www.afghanpaper.com/info/joghrafia/maaden.htm

4.معادن افغانستان در ویکی پیدیا انگلیسی