آمریکا در مورد ایران: کار را به بی‌بی بسپار!

مجله جنوب جهانی ـ بررسی مسائل جنوب جهانی ـ سال بیستم

نویسنده: رنا ابی جمعه
منتسر شده در المیادین
ترجمه جنوب جهانی

ممکن است در ظاهر بنیامین نتانیاهو شخصیتی سرکش و مخالف همه، از جمله ایالات متحده، به نظر برسد، اما با نگاهی به گذشته او می‌توان گفت که «ساخت آمریکا» است.
آمریکایی‌ها ترجیح می‌دهند که «اسرائیل» اقداماتی را انجام دهد که خودشان مایل به انجام آن هستند. در سال ۲۰۰۹، مؤسسه آمریکایی بروکینگز گزارشی ۱۷۰ صفحه‌ای با عنوان «کدام مسیر به سوی ایران؟» منتشر کرد. این گزارش به بررسی گزینه‌های آمریکا برای تغییر در ایران می‌پردازد؛ از روش‌های دیپلماتیک تا مداخلات نظامی، تغییر نظام، و در نهایت پذیرش و مهار ایران.
آنچه در اینجا اهمیت دارد، مطالب فصل پنجم این گزارش است که عنوان «کار را به بی‌بی بسپارید: اجازه یا تشویق به حمله نظامی» را داشت. این فصل با اشاره به این نکته آغاز می‌شود که ایران تهدیدی مستقیم برای ایالات متحده نیست؛ فاصله جغرافیایی و توان نظامی ایران مانع از آن می‌شود، اما شرایط برای «اسرائیل» که همیشه از تهدید ایران و نگرانی از دستیابی آن به سلاح هسته‌ای سخن گفته، متفاوت است.
بنابراین، این گزارش پیشنهاد می‌دهد که هیچ مانعی برای اجازه یا تشویق «تل‌آویو» به حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران وجود ندارد. دو دلیل عمده برای این استدلال ذکر شده است:
دلیل اول: اشتیاق اکثر مسئولان اسرائیلی، چه از جناح راست و چه از چپ، برای انجام این اقدام. در سال ۱۹۹۲، اسحاق رابین در اولین سفر خود به واشنگتن پس از انتخابش، موضوع «خطر ایران» را مطرح کرد. بنیامین نتانیاهو نیز در اولین سخنرانی خود در کنست به عنوان نخست‌وزیر اسرائیل گفت: «ما نمی‌توانیم با بی‌خیالی، دیکتاتورهای خودبزرگ‌بین را تحمل کنیم که ما را به نابودی تهدید می‌کنند»، که آشکارا اشاره به ایران داشت.
دلیل دوم: موفقیت «عملیات باغ» اسرائیل در سال ۲۰۰۷، که طی آن «تل‌آویو» به آنچه ادعا می‌کرد یک رآکتور هسته‌ای سوری در استان دیرالزور در شرق سوریه است، حمله کرد. اسرائیل تا سال ۲۰۱۸ این عملیات را تأیید نکرد، اما در روایت خود از هماهنگی میان دمشق و پیونگ‌یانگ برای ساخت این رآکتور پرده برداشت. در آن زمان، آویگدور لیبرمن، وزیر امنیت اسرائیل، گفت: «تمام منطقه باید درس بگیرد و این معادله را درک کند»، که دوباره به ایران اشاره داشت.
بر اساس این گزارش، آمریکایی‌ها ترجیح می‌دهند «اسرائیل» کارهایی را انجام دهد که خودشان مایل به انجام آن هستند، به سه دلیل: اول، به این دلیل که «اسرائیل» به دلیل تهدید مستقیم به امنیت ملی خود، خود نیز مایل به این اقدامات است. دوم، برای تضمین اینکه هر واکنش احتمالی محدود به «اسرائیل» باشد، به ویژه با توجه به اینکه ایالات متحده منافع و پایگاه‌های نظامی زیادی در منطقه دارد و نمی‌خواهد این منافع در معرض خطر قرار گیرند.
سوم، برای تضمین اینکه هرگونه انتقاد بین‌المللی متوجه «اسرائیل» شود، نه واشنگتن.
امروز، پس از گذشت ۱۵ سال از انتشار این گزارش، آیا «اسرائیل» می‌تواند آرزوی خود برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران را بدون چراغ سبز آمریکا و بدون کمک قابل توجه انجام دهد؟
این پرسش پس از اول اکتبر دوباره مطرح شد؛ شبی که ایران در پاسخ به ترور اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس در خاکش، و شهادت سید حسن نصرالله، دبیر کل حزب‌الله، واکنش نشان داد. واکنشی که در ساعات اولیه تلاش شد اثرات آن کم‌رنگ جلوه داده شود و گفته شد که شکست خورده است (بنیامین نتانیاهو، ۱ اکتبر ۲۰۲۴)، اما چند روز بعد به عنوان «بزرگترین حمله تاریخ به اسرائیل» توصیف شد و به این ترتیب «پاسخ» به این واکنش «ضروری و با قدرت» شد (نتانیاهو، ۵ اکتبر ۲۰۲۴).
تا زمان نگارش این مطلب، مشخص است که واشنگتن حداقل به صورت علنی مایل به چنین حمله‌ای نیست و حتی تمایلی به دست‌زدن به بخش نفتی نیز ندارد. از طرفی، اگر «اسرائیل» بخواهد به تنهایی چنین حمله‌ای انجام دهد، این امر از توان نظامی آن فراتر خواهد بود و در بهترین حالت ممکن است تنها به برخی از تأسیسات آسیب برساند. اما نابود کردن برنامه هسته‌ای ایران – همان‌طور که اسرائیلی‌ها آرزو دارند – پس از سال‌ها تلاش از دستور کار خارج شده است.
ممکن است در ظاهر بنیامین نتانیاهو شخصیتی سرکش و مخالف همه، از جمله ایالات متحده، به نظر برسد، اما با نگاهی به گذشته او می‌توان گفت که «ساخت آمریکا» است.

 بنابراین، هرچند به نظر می‌رسد که گاهی خارج از سیاست‌های آمریکا عمل می‌کند، اما هرگز نمی‌تواند به‌طور کامل از این خط خارج شود.

او تحت محدودیت‌های ساختاری‌ای است که با شکل‌گیری موجودیت اسرائیل و وابستگی نظامی و اقتصادی آن به نظام غربی رشد کرده‌اند.
به همین دلیل، هر اقدامی که نتانیاهو به‌خصوص در خارج از محدوده فلسطین اشغالی انجام می‌دهد، در واقع قبل از اینکه اقدامی اسرائیلی باشد، اقدامی آمریکایی در مرحله طراحی و اجرا است.