ازیوسف آرینتا

15.06.2010

یک شبه ثروتمند شدیم

مقامات میگویند سروی جیولوجی و کارشناسان نظامی ایالات متحده امریکا  ذخائر زیر زمینی به ارزش بالاتر از یک بلیارد ( هزار ملیارد دالر) در سرزمین افغانستان کشف کرده است.

از سال 2007 جسته و گریخته و محتاطانه ازاکتشافات جدید ذخائر معادن افغاستان در رسانه گفته میشد. تا این که 15 جون امسال انکشافات تازه بمانند اصابت شاه لاتری بنام افغانستان در رسانه های خبری معتبرخارجی و داخلی انعکاس یافت. این خبر، دولت مردان افغانستان را هیجان زده کرد که گویا فقر وهمه دشواری های اقتصادی مردم افغانستان با این پیام در آینده پشت سر گذاشته میشود. ولی، انتشاراین خبر تازه و داغ اصلاً در جای و در موقعیت دیگر کاردهی دارد.

جنرال دیوید پتریاس قوماندان ارشد نیروهای امریکا در منطقه در یک کنفرانس خبری میگوید" یک ظرفیت عظیم در اینجا ( افغانستان) وجود دارد، البته پرسش های زیادی نیزوجود دارد، ولی من فکر میکنم قابلیت ها خیلی بزرگ و با اهمیت اند."

هفت هشت ماهی است که اخبار افغانستان در رسانه ها به جنگ امریکاه درهلمند، با مؤفقیت های نه چندان مهم آن و آمادگی آغاز حمله به گروه طالبان در موقعیت قندهار اختصاص یافته است. این چیزی است که گوشهای همه را پرکرده است. طالبان، مردم و حتی پرزدنت کرزی ناخورسندی شان را از سیاست قصر سفید پنهان نمیکنند. در ایالات متحده نیز " چرا" ی این جنگ 9 ساله و پرهزینه علامت پرسش بزرگ در برابر دولت و احزاب دموکرات وجمهوری خواه گذاشته است. آنهم در فرصتی که نشر نفت در جلیج مکزیک فاجعه محیط زیستی همطراز فاجعه نیویارک"11سپتمبر 2001 " به بار آورده است. مدیریت و قدرت مقامات امریکا، تکنالوژی برتردنیا و ثروت وتجربه " برتش پطرولیم " در برابر این فاجعه محیط زیستی کوتاه آمده است.

اعلام ظرفیتهای ذخائرزیرزمینی افغانستان در این فرصت دو پیام به دو سمت متضاد دارد. پیام اول به سمت افغانهاست که کج خُلقیها بس است! شما در آینده ثروتمند میشوید. و شما امریکائی های عزیر! ما روی منابع تریلیونی پا گذاشته ایم این چندصد ملیونی که خرچ کرده ایم و بیش ازهزارکشته داده ایم در آینده جبران شدنی است و چند برابر جبرانشدنی است.

 سایت "دیلی میل" لندن ارزش اقتصادی ذخایر مهم غیر نفتی را چنین ارقام میدهد.

آهن 285.4 ملیارد پوند، مس 185 ملیارد پوند،، نیبیوم 55 ملیلرد پوند، کوبالت 34 ملیارد پوند، طلا17 ملیارد پوند، مالبدینیوم 16.2 ملیارد پوند، (عناصر کمیاب در جهان، آسبست، نقره، پوتاش، المونیم، گرافیت، لاپوس، فلورایت، سرب وجست، سیمآب، سنترونتیوم، سلفر، تالک، مگنیزیوم جمعاً به ارزش 21 ملیارد پوند، کاولین 670 ملیارد، نفت وگاز ونیز ذخیره سرشار فلز سبک لیتیوم " فلزسبک لیتیوم با قابلیت شناوری روی آب در اواسط 1990 منجیث یک فلز با اهمیت وارد بازار صنعت الکترونیک شد. این زمان لیتیوم اساساً در ساختن بطری ها و سل های قابل چارج مکرر در صنایع برق ظریف و کامپیوتر استفاده فراوان و اساسی دارد."

مردم افغانستان انتظار نداشته باشند که با این خبر فردا زندگی آنها از این رو به آن رو میشود. اقلاً چند دهه برای تثبیت قطعی ذخائر، سرمایه گذاری، مقدمه چینی وآغاز بهره برداری ازذخائر گفته شده زمان نیاز است. آن هم در صورتی که بخش های ازصنعت معدن، استخراج وچند فکتور دیگربرای پیاده کردن برنامه های استخراج از پیش آماده شده باشد. باید تحصیلات عالی در قدم اول دربخش تخصص های مانند سروی معادن، تکنولوژی استخراج، اقتصاد معادن، سیستم و شبکه های ترانسپورت به آمادگی کادر مجرب و آزموده دست بزند. در شرائط پروسس فراورده های معدنی در داخل افغانستان تعین موقعیتهای تأسیسات و امکانات ضمیمه آن با پیش بینی های محافظتی محیط زیست کارشناسان متبحر میطلبد.

ستیفن سنوک، پژوهشگر ارشد در مرکز مطالعات ستراتیژیک بین المللی میگوید "افغانها نه تنها زیر ساخت های لازم چون راه ارتباطی، خطوط آهن و شبکه های تأمین آب را ندارند، قوانین و مقرارت اساسی را نیز ندارند که بتواند سرمایه گذاران را جذب کند"

جک مدلین، از برنامه های بین المللی سازمان سروی جیولوجی ایالات متحده به این عقیده است که " در این کشور فرهنک استخراج از معدن وجود ندارد. آنچه تا امروز کرده اند کار و استخراج ازمعادن باز بوده است. حال با معادن خیلی بزرگ سرو کار خواهند داشت که ظرفیت های کلان کاری میطلبد" او میگوید " تصوربسیار امیدوارکننده ولی، واقعیت شگفت آوراست"

بسیاری ها این خبر را یک موهبتی برای اعاده صلح میدانند ونیز بیم آن را دارند که نشود کسب ثروت و زیاده خواهی های دولت کابل با ولایات و رهبران قومی در مناطق ثروتمند باعناصر معدنی، به رقابت وجدال تازه تبدیل شود. خصوصاً معادنی که در حوضه سرحد قبائل با پاکستان واقع شده مشکلات بیشتری برای دولت خواهد داشت.

داده های که امروز افشا میشود نتیجه مطالعات وسروی همه جانبه ایست که در افغانستان انجام یافته است. این سروی بوسیله یک بم افگن بریتانیائی با وسائل خیلی پیشرفته و پیچیده  که تصویر سه بعدی از ذخائر منرالی را در زیر قشر خاکی زمین رویت میدهد، انجام یافته است. نتایج تا سال پیش نادیده انگاشته شده بود تا اینکه نیروهای امریکا کارشناسان جیولوجی را به خاطر اثبات و نتیجه گیری از وجود ذخائیر معدنی افغانستان بکار گرفتند.

پس منظر اقتصادی ثروت زیرزمینی افغانستان برای ایالات متحده خالی از دردسر نیست. ایالات متحده میداند با آنکه برسرنوشت و آینده افغانستان دست بالا دارد ولی، نمیتواند تلاش کشورهای منطقه و سائر قدرت های جهان را در برابر ارزش های استراتیژیک و اقتصادی تازه پا گرفته افغانستان تمام وکمال عقب بزند. آسیای میانه حوزه نفوذ چین همسایه پرقدرت افغانستان است. بخش عظیم ذخائر زیرزمینی افغانستان خوراک آماده برای کشورچین این گرسنه مواد خام صنعتی است. چین به نسبت نزدیکی و همسایگی به افغانستان و امکانات وسیع دانش و تکنالوژی پیشرفته بخش بزرگ از این منابع را در اختیار خواهد گرفت. چنانچه قبلاً برنده قرارداد استخراج بزرگترین ذخیره مس افغانستان ( معدن عینک) شد.

روسیه از مدتی است که تمایل اش را در فعالیت های استخراج نفت و گاز ابراز داشته است در حال حاضرکشفیات جدید ظرفیت ذخائر نفت و گاز شمال را افغانستان 18 برابر بالا برده است "444 ملیارد متر مکعب کاز و 1.5 ملیارد نفت " . روسها از زمان دولت شوروی شناخت علمی وتجربه در استخراج نفت وگاز شمال افغانستان دارند.

جاپان با کمک های دست ودلبازانه که در امر بازسازی و برنامه های جمع آوری سلاح کرده و میکند توقع دارد سهم محترمانه ای داشته باشد. طبعاً ایالات متحده با ستراتیژی جنگ و اقتصاد در افغانستان برنامه ها وحرف های ناگفته خودش را دارد که در پایان جنگ و یا صلح با طالبان و القاعده  رو خواهد کرد.