محمد الله وطندوست

به بهانه بیست وپنجمین سالروز وفات زنده یاد فدا محمد دهنشین

زنده یاد فدا محمد دهنشین فرزند محمد اکرام خان در شهر شبرغان تولد گردیده ودر همین شهر درس خوانده و به کار دولتی آغاز نموده است. زمانیکه شبرغان در سال ۱۳۳۶ خورشیدی ازحکومت کلان به حکومت اعلی ارتقا نمود ،تشکیلات اداری آن وسعت پذیرفت وبه استخدام مامورین جدید ضرورت افتید؛ عده ای از حکومتی ها (ولسوالی ها) و عده ای هم از فارغان مکتب استخدام ودر چوکات حکومت اعلی به کار آغاز نمودند.

فدا محمد دهنشین نیز از زمره فارغان مکتب ابتدايیه شبرغان بنابر شایستگی و استعداد به تحریرات، در حکومت اعلی به کار آغاز نمود. پدرم مرحوم میرزا محمد امین جوزجانی نیز در همین زمان در احصاییه شبرغان مقرر وبا دیگر مامورین که هنوز تعداد شان اندک بود، حشر ونشری داشت.

یکی از ماموران جوان،خوش تیپ و سخندانیکه با پدرم آشنا بود و گاهی درخانه ما می آمد، مرحوم دهنشین بود.

 زمانیکه جریده دیوه در شبرغان به نشرات آغاز نمود مرحوم دهنشین یکی از اولین کسانی بود که در اداره جریده تبدیل شد وسال های متمادی منحیث نویسنده وکارمند اداری در آنجا مصروف کار بود.

من در صنف هشتم به اولین سیاه مشقها آغاز نمودم. مرحوم دهنشین و دیگر مسؤولین جریده این سیاه مشق ها را مطالعه، تصحیح و بعداً به کارگران حروف چین می سپردند تا در جریده نشر شود. ارتباط منظم و هدف مند من با مرحوم دهنشین ازهمان زمان آغاز گردید.

فراغت من از صنف نهم با سال تاسیس حزب دموکراتیک خلق افغانستان مصادف است.

مرحوم دهنشین با مرحوم شهاب الدین خارکش در ماه جدی سال ۱۳۴۳در کابل سفر نمودند و درآنجا عضویت حزب را کسب نمودند.اینکه قبل از این تاریخ چگونه رابطه یی با اعضای موسس حزب داشتند ، برمن روشن نیست؛ اما هر دو رفیق بعد از برگشت از کابل بیشتر از همه از شهید شهرالله شهپر یاد می کردند و از وی نقل قول می نمودند.

بهر حال فدا محمد دهنشین و شهاب الدین خارکش دو چهره برازنده و استثنایی بودند،که در شهر شبرغان به درخشش آغاز کردند و جوانان دیگر را به جانب خود کشاندند. طبعا ارتباط مطبوعاتی قبلی من با مرحوم دهنشین دوام ارتباط را بصورت طبعی میسر می نمود و صحبت ها از چگونگی محتوای مقاله های منتشره دیوه به مسایل اجتماعی و سیاسی کشانیده می شد و اولین بار مرحوم خارکش از حرکت شبه یی که قصر زور مندان را به لرزه در می آورد بحث نمود و مرحوم دهنشین از وضع فلاکتبار زحمت کشان و ستم ملاکان و فیودال ها صحبت کرد.

این وضع تا ماه حوت سال ۱۳۴۳ دوام داشت.اما هنوز از تدویر حوزه حزبی و جذب در حزب در جوزجان خبری نبود. زمانیکه در ماه حوت غرض ادامه تحصیل عازم کابل شدم با نامه مشترک دوستان مرحومم دهنشین و خارکش با شهید شهپر آشنا شدم ​و از اول سال ۱۳۴۴ در یکی از حوزه های حزبی به رهبری شهپر با رفقا سید طاهر شاه پیکار گر جلیل کامبخش ، مرحوم ظفر همکار ، مرحوم پیغمبرقل، مرحوم امین بابک و عده یی دیگر تنظیم شدیم.

مرحوم فدا محمد دهنشین و مرحوم شهاب الدین خارکش با مرحوم عبدالستار گلشنی،مرحوم سلام جان تاشقرغانی و مرحوم نبی توانا اولین کسانی اند که بنیاد کمیته ولایتی جوزجان را در سال ۱۳۴۴ گذاشتند.

اولین منشی کمیته ولایتی مرحوم شهاب الدین خارکش بود که بعد از مدت کوتاهی جایش را به مرحوم فدا محمد دهنشین گذاشت. مرحوم دهنشین تا تحول هفتم ثور ۱۳۵۷ منشی بی رقیب حزب دموکراتیک خلق افغانستان درجوزجان بود.

البته درجذر و مدهای حزبی و انشعاب ها و انقطاب ها و جناح بندی ها منشی های دیگری نیز سر برآوردند؛ اما با جرأت می توان گفت که مرحوم دهنشین در جنبش چپ جوزجان نسبت به همه رقبا و مخالفین برازنده تر و موثر تر بود.

این برازندگی از آنجا ناشی می شد که او همه زنده گی خود را وقف مبارزه نموده بود و در تربیت جوانان از هیچ گونه سعی و تلاش دریغ نمی ورزید. او بیدون تعصب و تبعیض جوانان با استعداد را تشخیص وبه حزب جذب می کرد.

 کار منظم تیوریک در حوره های حزبی معمول بود و در ارتقای سطح آگاهی اعضای حزب تلاش خستگی نا پذیر صورت می گرفت.

مرحوم دهنشین منحیث منشی کمیته ولایتی در رخصتی های زمستانی و تابستانی مکاتب و موسسات تحصیلات عالی از نیرو و معلومات متعلمین و محصلینی که از کابل به جوزچان می آمدند، به نفع سازمان حزبی جوزجان استفاده اعظمی می کرد و کورس های مختلفه حزبی دایر می گردید.

مرحوم فدا محمد دهنشین بر علاوه پیگیری در کار حزبی ،تواضع،صداقت،برخورد احترام آمیز با رفقا و مردم  را وظیفه جدی عضو حزب می دانست و خود به این صفات به حد اعلی پابند بود. او همه وقتش را وقف کار های حزبی کرده بود و یگانه آرزو و آمالش ارتقا سطح کمی و کیفی حزب بود که خوشبختانه در این امر به وجه احسن نایل آمد و سازمان حزبی جوزجان را به دژمستحکم عدالت خواهی و سنگر مطمین ترقی خواهان مبدل نمود.

رشد جنبش های کارگری و دهقانی و  مظاهرات و اعتصاب های دانشجویی در جوزجان مخصوصاً مارش ظفرنمون کارگران تفحص نفت و گاز جوزجان یکی از از صفحات درخشان حرکت های توده یی کشور است که نقش سازمان حزبی جوزجان و رهنمایی شخص دهنشین در این امر بزرگ که پایه های حاکمیت سلطنتی را به لرزه در آورده بود،بی نهایت سترگ،عظیم و قابل افتخار است.

درهمین جا ضرور است یاد آور شوم که در رشد سازمان حزبی و جنبش های توده یی و روشنفکری کادرهای زیاد دیگری هم نقش بزرگی ایفا نموده اند حتی نیرو های وابسته به جناح ها وگروه های دیگر نیز در این حرکت ها نقش  بزرگی داشته اند؛ اما این یادداشت به خاطرات مرحوم دهنشین وقف شده جایگاه مبارزان دیگر جوزجان محفوظ است.

 در آینده امید وارم روشنفکران جوزجان به تدوین دقیق جنبش چپ جوزجان مبادرت ورزند.

مختصرا می توان متذکر شد که زنده یاد دهنشین یکی از شخصیت های برازنده جوزجان است که نام وی با نام سازمان حزبی جوزجان عجین است و هزاران عضو حزب تربیت یافته در جوزجان مرهون زحمت کشی و فداکاری این شخصیت محترم جنبش چپ افغانستان اند.

من در حالیکه در رابطه سیاسی خود فراز ونشیب هایی را طی نموده ام و گاهی بصورت موقت در جناح بندی های حزبی در تقابل با مرحوم دهنشین قرار داشتم؛ اما منحیث دو همشهری و دو انسان داعیه دار ترقی و پیشرفت هیچگاهی در احترام متقابل، رابطه انسانی صمیمانه و دوستی بی شایبه ما خللی وارد نشده در راه ترقی،عدالت، تنور و انکشاف همگام با همسنگران دیگر طی طریق نموده ایم.

روح این فرزند خدمت گذار توده