عالم جمال

نوروز را گرامی بداریم

پیشینه ی تاریخی نوروز

نوروز قدیمترین وکهن ترین جشنی است، که درحوزه تمدنی، فرهنگی وجغرافیایی ایران زمین تاریخی، درمیان تمام جوامع واقوام تجلیل می‌ شده است وهنوز با وضع موجود، که شمشیرهای آخته بدویان وگیوتین های افراط گرایان دینی ومذهبی برای جلوگیری ازتجلیل آن به چرخش درآمده وآویزان شده است، بزرگداشت ازاین سنت پیشینه وپرارج درحوزه تمدنی وفرهنگی ما ازهزاره ها بدینسو ادامه یافته است.

نوروز، روزپرمهری است که مهرآن دردل هریک از فرزندان این مرزوبوم کاشته شده است.

براساس روایت های اسطوره یی وحافظه جمعی تبارآریایی، این جشن بزرگ یادمان جمشید، نیای مشترک هند وایرانی هاست؛ اما آنچه ازتاریخ می‌ دانیم این جشن یک مرکزی نبوده وهمزمان ازشرق ایران تا خاورمیانه ودرمیان جوامع واقوام مختلف حوزه ی تمدنی و فرهنگی ما تجلیل می‌ شده است.

 در۳۵۰۰ سال پیش ازامروز درعیلام و بابل، توسط آریایی های آمیزش یافته با سامی ها ازآن گرامیداشت به عمل می آمد وازدوران شنهشاهی هخامنشی تا دوره ساسانی به عنوان جشن ملی وآیینی برگزارمی شده است.

شاهنامه های دقیقی وفردوسی ازبرگزاری باشکوه آن در بلخ بامی دردوره ی کیانیان روایت کرده اند، بیرونی آن را یادگارپادشاهان عجم دانسته است.

به روایت اوستا از«فره ورها» می‌ دانیم که خاستگاه اصلی نوروز،شرق ایران زمین تاریخی بوده و حتی کهن ترازاوستا فلسفه تجلیل آن ریشه درآیین های زروانی ومیترایی نیزداشته است.

از۱۲ ماه درتقویم ایرانی ۱۱ آن به نام ایزدان مسمی ویک ماه فروردین به نام انسان نیکوکار نامگذاری شده است.

 فروردین به روایت گات ها ازفره ورها می‌آید که به معنی بازگشت روان نیاکان نیکوکارما به زمین دراین روزاست. آیین نوروز پیویند انسان وطبیعت را نشان می دهد.

آیین نوروز چگونه تجلیل می شد؟

نوروز براساس روایت مستندی که داریم ۱۳ روزجشن گرفته می شد. نیاکان ما ۱۲ روز دردهکده ها وشهرها ازنوروز به عنوان هدیه ی خداوند جان وخرد پاسداشت می‌ کردند وروزسیزدهم( سیزده بدر) به دامان صحرا، تپه ها وکشت زارها می رفتند، به رقص وپایکوبی می پرداختند وبیشترازدواج های دوشیزه گان وپسران دراین روز صورت

می گرفت.

گاه شماری دقیق نوروز توسط دانشمندان ایرانی به میان آمد. بیرونی وحکیم عمرخیام دقیق‌ترین گاه شماری خورشیدی را با اتکا بردانش ریاضی، مثلثات ونجوم پایه گذاری وروز اول ماه فروردین را به طور دقیق به عنوان روز نخست سال واول فروردین شناسایی ومحاسبه کردند.

پیش ازآن تجلیل ازنوروز به احتمال زیاد به نشانه های آمدن بهار وگرم شدن زمین بستگی داشت وشاید چند روزی تجلیل ازآن پس وپیش می شد.

تاثیرگذاری نوروز برسال نو انیران

نوروز برهمه ی جشن های سال نو جوامع واقوام غیرایرانی نیزتأثیر فروان گذاشته است، سال نو یهودیان، چینايی ها ومسیحیان ازآن الگوبرداری شده است. نوروزدر‌واقع محوراصلی بزرگداشت ازسال نواست که جشن های سال نو انیران یکی پس ازدیگر ازنوروز آریایی وایرانی رنگ گرفتند وادامه یافته اند.

 مسمی کردن سال وماه ها به نام حیوانات وام گرفته شده ازسنت‌ سکا هایی آریایی است، که ازطریق سغدی ها وخوارزمی به چین وترکستان شرقی برده شد وریشه اصلی این نامگذاری ها سکایی است ونه چینی.

فلسفه تجلیل ازنوروز چیست؟

بر اساس روایت گاتها کل تاریخ بشر۱۲ هزارسال پیش بینی شده واززروان( زمان بیکرانه) دوفرزند اورمزد واهریمن به دنیا آمدند، که مبارزه ی روشنی با تاریکی، راستی با دروغ و دانش وخرد باجهل ازآن زمان شروع شد ودر فرجام نور بر تاریکی پیروز خواهد شد. بسیاری ازآیین‌های تبارآریایی وحوزه ی تمدن ایرانی براین محور شکل گرفتند.

در اول فروردین اندازه نور وظلمت مساوی است وازآن ببعد است که روشنی برتاریکی بیشترمی‌ شود وپیروان آیین مزدا یسن( پرستندگان خرد) آغاز این پیروزی نوربرتاریکی را جشن می گرفتند.

 پیروزی نوربرتاریکی، مَحبت وسخاوت بیشترمهر برای باروری زمین، کشت، رویش، زایش ونوشدن طبیعت پس ازیک دوران کساد وانجماد واقعاً سزاوار تجلیل شاندار بوده واین آیین را تداوم بخشیده است.

مراسم خانه تکانی، سفره هفت سین، پوشیدن لباس های نو، خوشی وشادی دراین روز در‌واقع آمادگی برای مهمانی است که نیاکان نیکوکارما( فره ورها) ازآن کرانه های بلند ازیک سفرملکوتی به دیدن خویشاوندان وبستگان شان به زمین برمی‌ گردند وبا خود نیکوکاری، برکت، زایش ورویش را برزمین برمی گردانند.

 در‌واقع همه این آمادگی های نوروزی استقبال ازمهمانانی است که با خود نعمت‌های بیشمار را به زمین برمی گردانند.

تا جایی که می دانیم برخی از سنت‌ها مانند پهن کردن سفره ی هفت سین ودیگر مراسم بعداً به آن اضافه شده وعمرهمزمان با تجلیل ازنوروزندارند. دراین فلسفه فره ورها ارواح انسان نیکوکار اند، یعنی این انسان است که می‌ تواند برتاریکی ها چیره شود واز طریق دلسپردن وگرویدن به فضایل ملکوتی هفتگانه با خدا یگانه شود.

 رفتن به دامان طبیعت وپرداختن به رقص وپایکوبی نشان از طبیعت دوستی، ارجگذاری، حفظ وپاکیزه داشتن طبیعت است.

شروع سال نو

شروع روز اول بهار یک لحظه است که درآن پیروزی نوربرظلمت رقم می خورد. به تعبیری ازبرآمدن آفتاب آغازمی شود واما به تعبیر دقیقتر از ۱۲ شب نوروز روشنی بر تاریکی چیره می شود.

کارکرد نوروز چیست؟

نوروز مظهر وحدت تمام جوامع واقوام درگستره تمدن ایرانی بوده است، که ازسنگیانگ چین، تا خاورمیانه، نیم قاره هند، بابل، اناتولی ولیدیه بین مردم همبستگی، پیوستگی، همدلی ومهرایجاد می‌ کرد وهمه را بهم پیوند می زد.

 نوروز رمزگذاری برای نماد های ملی، هویت ملی، تمدن وفرهنگ ایران زمین تاریخی بوده است که مرکز اصلی ومهم آن بلخ بامی، اری ونیمروزبوده است. نیمروزبرای سده های متوالی به عنوان مرکز زمین به حساب می‌ آمد. وقتی آفتاب درچاشتگاه نیمروز می رسید، باورعمومی براین بود، که همزمان همه کره زمین دراین لحظه روشن می شد.

دشمنان نوروز

نوروز با این تاریخ کهن، شاندار، ابهت وصلابتی که دارد ونماد یک تمدن بهم پیوسته و گسترده دیرین وکهن است، طبعاً با خصومت ودشمنی آنانی مواجه بوده است، که با نمادهای ایران زمین تاریخی دشمنی داشتند ودارند.

 تجلیل ازنوروز گویا آتشی به دل دشمنان این آیین فرخنده وگرامی می زند. بعضی‌ها ازتجلیل نوروز ناراحت اند وبرای توجیه نوروزستیزی، ایران ستیزی وفارسی ستیزی خود، دلایل گوناگون می تراشند. مهمترین نظریاتی که دردشمنی با نوروز ارایه می‌شود؛ این‌ها اند: نوروز یک سنت نواست؛ تجلیل ازنوروز با شریعت دین اسلام مغایرت دارد.

 طالبان وسایرگروه‌های سلفی با این برداشت، دشمن نوروز اند؛ برخی ازحلقه های « نوگرا وچپ» آن را گذشته گرایی وخرافه پرستی می‌ دانند؛ ودراین میان نقش ناسیونالیست های قومی وبیشتراجنبی گرا دردشمنی با نوروزبرجسته است.

 دشمنی با نوروز، دشمنی با سنت‌های جاگذاشته ی آفريدگار تفکر و خرد درطبیعت است، که زایش ورویش را به این روزگره زده است؛ دشمنی با نوروز، دشمنی با تاریخ، تمدن، فرهنگ، هویت وسنت های ارجمند وگرامی است که تمام جوامع واقوام، صرفنظرازدین، زبان، قوم وتبارشان، نوروز را درایران زمین تاریخی جشن می‌گرفتند واین روز را گرامی می داشتند.