مورخ ۱۷ اگست ۲۰۱۹

نوشته : کریم پوپل

نویسنده وکیپیدیادانشنامه آزاد

 اقتصاد افغانستان طی سالهای بعداز ۲۰۱۴

افغانستان کشوریست که اکنون نظام بازار آزاد در آن جاری است. درنظام بازار ازاد سیستم مالیه دهی با اخذ ۲۰ فیصد، عدم مداخله دولت جاری است. ولی به نسبت اینکه ۵۰ فیصد ولسوالی ها بدست طالبان افتاده مالیه دهی آن به بودیجه طالبان تعلق گرفته است. از اینرو سال به سال فیصدی عواید دولت کم شده کشور از ترقی پیشرفت و توانایی مالی و بازدهی باز مانده است.

‍۱بر۳ حصه در آمد ملی افغانستان مربوط به زراعت میباشد. اکثر حصص بدست طالبان افتاده فیصدی مالیه دهی زمین نیز به ۴۰ فیصد کشانیده شده است.

الی سال ۲۰۱۲ که توجه بی حد کشورهای جهانی به افغانستان معطوف بود رشد کشور به ۹.۳، رشد نفوس به ۳ فیصد کشانیده شده بود؛ ولی درسال ۲۰۱۳ و بعد از ان رشد نفوس به ۳ فیصد و رشد جامعه به ۲.۲ فیصد رسیده در سال ۲۰۱۴ رشد اقتصادی بیش‌تر کاهش یافته و به ۱.۵ درصد رسیده بود. دولت افغانستان رشد اقتصاد کشوررا در سال ۲۰۱۸ به ۲.۲ اعلان نموده است.

در مجموع دولت افغانستان به ۲.۵ ملیارد غرض مصارف دولتی ۴.۵ ملیارد دالر را برای ساخت پروژهای عادی وانکشافی اشد ضرورت دارد در صورت قطع کمکها اگر دولت افغانستان توانمندی دریافت ۲.۵ ملیارد دالر را داشته باشد میتواند تنها مصارف دولت را بدون کدام ساخت پروژه برای سالها به پیش ببرد. این پول را از طریق فروش مواد خام معادن گاز و تیل میتواند بدست آید. زیرا کشور به اسعاری دالری احتیاج دارد. صادرات کشور ۵۹۵ میلیون ولی واردات ۷.۹ ملیارد دالر است.

 این همه دالررا چگونه بدست آورد. در میان این مواد خرید ۱ میلیون تن گندم ۷۰۰ میلیون دالر ادویه جات یک ملیارد دالر بوره، چای، روغن وغیره میباشد که ضروری است. یعنی برای زنده ماندن ملت افغان[مردم افغانستان] به ۳ ملیارد دالر و دولت به ۲.۵ که جمله ۵.۵ ملیارد دالر میشود ضرورت دارد که شب و روز را سپری کند. ۲۳ میلیون در قرا و ولسوالی ها زندگی داشته در شرایط بد و سخت الی ۹۵ فیصد از تولیدات وطنی مصرف می کنند.

 ۹.۵ میلیون در شهر ها زندگی داشته تعداد ۵۰ الی ۷۰ فیصد مواد که مصرف می کنند همه وارداتی است.

فعلاً در صورت قطع کمک ها، تولید خشخاش یگانه راه درآمد خواهد بود؛ دیگر راه باقی نمی ماند. کشورهای غربی از ترس جان خود مجبورهستند که چنین دالر کمک کنند.

افغانستان در ۶.۵ ملیارد دالر از درک خشخاص عواید داشته به تمام جهان قاچاق می شود.

از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۸ میلادی، میزان تولیدات ناخالص داخلی افغانستان رو به افزایش بوده است.در مجموع عایدات داخلی از ۳۷.۳۶ (۲۰۱۰) ملیارد دالر به ۶۹.۶۵(۲۰۱۷ ) میلیارد دالرکشانیده است؛ ولی عاید سرانه پس از سال۲۰۱۲ از ۶۴۱ دالر به ۵۲۰ دالر کاهش یافته است. یکی از دلایل عمدۀ کاهش در عاید سرانه را رشد نفوس کشور تشکیل می دهد. افغانستان در[سال] ۸۳۵ هزار تولدات ـ ۴۳۵ هزار وفیات دارد؛ تقریباً در سال نیم میلیون نفوس بیشتر می شود. افغانستان نظر به کمیت نفوس دارای نیروی جوان بیشتر بوده حدود ۸ میلیون نفوس بین سنین ۱۵الی ۴۰ میباشد.

بصورت تخميني حدود ۵۰۰ هزار متشبث کوچک و متوسط در کشور مصروف فعالیت های اقتصادی اند. لازم بود این متبثین رشد داده به فابریکه داران بزرگ تبدیل می گردید.

[ولی] بنا بر۳ علت فابریکه داران کوچک و متوسط نتوانستن رشد کنند:

۱ـ فساد اداری و کاغذ بازی

۲ـ جنگ و بدمنی

۳ـ مداخله کشور های همسایه، مثلاً در تاسیس موسسات و فابریکه های بنیادی است که فابریکه کوچک نتوانست رشد کند.

در حال حاضر دولت افغانستان ۵۰۰ الی ۶۰۰ پروژه های انتقالی و انکشافی را به پیش

می برد که حدود ۶۰الی ۵۰ پروژه آن جدید میباشد. ولی این پروژها هیچکدام بنیادی و مادر نمی باشد. در میان پروژها تاسیس بندبرق آبی ، تاسیس فابریکه ذوب آهن و مس، ایجاد خط آهن، تاسیس فابریکه تصفیه تیل گاز، ساخت میترو ها و کانالیزاسیون بچشم نمی خورد. تنها پروژه آبرسانی از دریای پنجشیر به شهرکابل یک پروژه حیاتی است. امیدواریم بزودی به بهره برداری سپرده شود.

تا حال مدت ۴۵۰۰ کارخانه‌ی تولیدی در کشور ایجاد و یا بازسازی شده است و در کل به ارزش ۱۰ میلیارد دالر درین بخش سرمایه گذاری گردیده است.

افتتاح دهلیز‌های هوایی با برخی کشورهای منطقه، آغاز روند صادرات به خارج از کشور از طریق بندر چابهار، بازاریابی اموال تجارتی افغانستان در خارج، تطبیق استراتژی ملی صادرات افغانستان، برگزاری نمایشگاه‌های تجارتی به هدف بازاریابی در خارج از کشور، ایجاد راه‌های ترانزیتی زمینی با کشورهای چین، قزاقستان، هند و ازبکستان و مشخص کردن شش قلم از تولیدات مهم کشور برای صادرات، از دلایل افزایش صادرات افغانستان بوده‌است.

درین سالهای اخیر وزارت زراعت و وزارت انکشاف دهات در تاسیس یکتعداد پروژه های زراعتی موفقانه به پیش برده است که قابل تقدیر است و هم باید گفت رشد مخابرات دراقتصاد کشورموثربوده فعلا ۱۷میلیون شهروند افغان [افغانستان] ازخدمات تلفن همراه بهره مند هستند.
شاخص های اقتصادی

تولید ناخالص داخلی: به قیمت فعلی ۱۹،۹۹۰ میلیارد دلار ۲۰۱۹

تولیدات نا خالص داخلی به قیمت بین المللی : ۷۶.۱۵۸ ملیارد دالر ۲۰۱۹

تولید ناخالص داخلی - نرخ رشد واقعی: ۲٫۷٪ (۲۰۱۷)

تولیدات نا خالص سرانه: ۵۴۷.۵ دالر

تولیدات نا خالص سرانه به ارزش بین المللی : ۲۰۸۵ دالر

نرخ تورم به فیصدی : ۱،۹ راپور سال ۲۰۱۹

تولید ناخالص داخلی - ترکی