محمد الله وطندوست

​مذکرات دوحه و صلح بازی های جوانب ذیدخل

بعد از کش و قوس های فراوان و خط کشیدن های سرخ و سبز بالاخره جلسه افتتاحیه مذاکرات صلح افغان ها در قطر آغاز گردید. در این جلسه بیش از بیست نماینده از کشورهای مختلف و سازمان های جهانی به ابراز نظر و سخنرانی پرداختند.

عنان مذاکرات بدست ملا عبد الحکیم قاضی القضات طالبان و معصوم ستانکزی رییس استخبارات سابق افغانستان گذاشته شده است. هیأتی نیز از هردو جانب موظف شدند تا کار های تخنیکی مذاکرات را حل و آجندای آن را پیشکش نمایند. تا اینجای کار بدون لنگش پیشرفته است.هر دو طرف آماده گی خود را در حل مسایل تخنیکی ابراز داشته امید واری خود را به آغاز مذاکره رسمی اعلان داشته اند.

در جلسه افتتاحیه، نماینده با صلاحیت افغانستان رییس شورای عالی صلح جناب عبدالله عبدالله ضمن ابراز امید واری به دوام مذاکرات، هیأت مذاکره کننده را به صبر و حوصله دعوت نمود و از جانب مقابل تقاضا نمود تا به آتش بس بشر دوستانه تن در دهند.

گرچه در مورد آتش بس بشر دوستانه مفسرین، مبصرین، صاحب نظران، تیوریسن ها و اجاره داران میز های مدور نظریات گوناگون ابراز داشتند و به ضرورت آن پا فشردند؛ اما اکثریت مردم افغانستان آتش بس بشردوستانه و غیر بشردوستانه را نتوانستند تفکیک کنند و این اصطلاح جدید و کاغذ پیچ رییس مصالحه ملی را درک کنند.

من نیز اعتراف می کنم که به درک درست این ترمانولوژی جناب عبدالله عبدالله تا هنوز پی نبردم. اگر سخنگویان شورای عالی مصالحه  در این مورد من و مردم افغانستان را تنویر کنند از لطف شان منت دار خواهیم بود.

بهر صورت در جلسه افتتاحیه نه تنها هر دو جانب مذاکره کننده؛ بلکه دوست و دشمن، ازخود وبیگانه، همسایه وغیر همسایه در فضیلت صلح و تقبیح جنگ داد سخن دادند ورسیدن به صلح را نوید بخشیدند.

در حالیکه همه سخنگویان از صلح و آشتی صحبت می کردند؛ اما گاهی از باید ها و نباید ها هم حرف و حدیثی مطرح می شد.

جناب پومپیو وزیر خارجه ایالات متحده امریکا در حالیکه فاصله طولانی را از آن طرف ابحار طی نموده به دوحه تشریف آورده بود؛ متذکر گردید که آغاز مذاکرات فصل تازه آشتی را باید بکشاید و از دوام جنگ صرف نظر گردد.

او که تحمیل نظام دلخواه خود را در افغانستان نمی خواست،  دوام کمک های آن کشور را مربوط و منوط به نتیجه مذاکرات دانست. حرف های وزیر خارجه امریکا در حالیکه گویا به قطع جنگ معطوف بود؛ اما اینکه کمک امریکا به نتیجه مذاکرات مربوط دانسته شد؛

 می رساند که امریکا وسیله نیرومند شکل گیری مذاکرات را در اختیار دارد و هر زمانی قادر است مذاکره کننده گان را با افزایش  ویا کاهش کمک هایش به مسیر دلخواه خود سوق دهد.

از جانبی عدم تحمیل نظام دلخواه امریکا به افغانستان نشان دهنده ی آنست که بیروکرات های نکتائی پوش امریکائی و غربی باید به چور و چپاول بیست ساله شان قانع گردند و شعارهای دموکراسی، بازسازی، حقوق شهروندی  و آزادی مطبوعات را که به نماینده گی امریکا سر می دادند، با خود دوباره به جایگاه اصلی شان انتقال دهند و به طاق نسیان بگذارند تا طالبان و جهادی ها به کمک پاکستان حاکمیت دلخواه خود را در افغانستان مستقر نمایند.

جناب خلیلزاد منحیث نماینده خاص امریکا در پروسه صلح افغانستان گاهی به نماینده گی امریکا وگاهی هم به نماینده گی طالبان داد سخن می داد. او از جانب طالبان اظهار داشت که آنان آتش بس دایمی را دفعتا نمی پذیرند. شاید به کاهش خشونت تن در دهند. از جانب امریکا متذکر شد که اگر مذاکره کننده گان منافع شخصی خود را بر منافع عمومی ترجیح دهند، دولت متبوع وی چنین اجازه یی را به کسی نخواهد داد. او متذکر شد که کسانی در داخل افغانستان و در منطقه وضع موجود را نسبت به صلح و قطع جنگ تر جیح می دهند و مفاد خود را در ادامه وضع موجود می دانند.

گرچه تفسیر این حرف خلیلزاد بخودش مربوط است؛ اما معلوم است که این اخطار هم متوجه حلقاتی در داخل کشور و هم کشور های همسایه همچون ایران و شاید هم هند می تواند باشد.

دونالد ترامپ رییس جمهور تجارت پیشه امریکا نیز از توافقات امریکا وطالبان و اینکه بعد از عقد توافقنامه متذکره هیچ امریکائی کشته نشده ابراز خرسندی نموده متذکر شد؛ هدف اساسی آن کشور تقلیل مصارف در افغانستان است. از تقلیل نیرو های نظامی امریکا تا سطح چهار هزار نفرخبر داد و این تصمیم را به هیچگونه شرطی مربوط ندانست. 

نماینده با صلاحیت طالبان ملا عبدالغنی برادر در حالیکه از خواست مردم مبنی بر قطع جنگ متذکر شد؛ خاتمه اشغال و ایجاد نظام بدون فساد را شرط تامین صلح دانست و به نظام اسلامی تاکید کرد.

رهبران جهادی و تنظیمی در داخل کشور نیز در مورد جلسه افتتاحیه قطر و آغاز مذاکرات ابراز نظر نمودند.

اسمعیل خان یکی از جهادی های سابق به اختلافات دولت وطالبان اشاره نموده بر قراری آتش بس را آجندای دولت و ایجاد حکومت موقت را آجندای طالبان عنوان کرد. او همچنان به موارد اختلاف هردو جانب در مورد آتش بس؛ چگونه گی نظام آینده؛ تعدیل قانون اساسی؛ مردم سالاری؛ آزادی های مصرح در قانون اساسی و حقوق زنان اشاره نموده مذاکرات طولانی و دوام دار را پیشبینی نمود.

مارشال عبدالرشید دوستم از بزرگنمائی طالبان و اینکه مطبوعات این گروه را بی اندازه مهم و پرقدرت جلوه می دهند ، انتقاد نموده ازعدم انعطاف پذیری طالبان در تقسیم قدرت حرف زد.

او متذکر شد در حالیکه از آغاز مذاکرات پشتیبانی می نماید؛ اما به نتایج آن چندان خوشبین نیست.

با همه نظریات ضد و نقیض؛ خوشبینی ها و بدبینی ها می رساند که راه مذاکره با طالبان طولانی و نتایج آن به هاله یی از ابهام پیچیده است.

مردم، مخصوصاً قربانیان جنگ به نتیجه مذاکرات باور مند نیستند.

دولت مردان ارگ نشین نیز با اسپ سواری در روز افتتاح مذاکرات نشان دادند که به جریان مذاکرات زیاد علاقمند نیستند و کلید ارگ را به این زودی ها به کسی نمی سپارند.

طالبان نیز با ادامه و تشدید جنگ در روز آغازین مذاکره در هژده ولایت کشور یکبار دیگر پیام دادند که آنان از لوله تفنگ صحبت می کنند و به نیرو های مسلح خود اتکا دارند.

حرف و حدیث های اظهار شده در محفل افتتاحیه نشان می دهد که هر گروه، سازمان و کشور در مورد منفعت خود و حامیان خود صحبت می کند و هر کسی آجندای خود را دارد.

حلقه مفقود در این مذاکرات منافع مردم مظلوم افغانستان و قربانیان جنگ اند که هیچ گروهی در این مورد احساس مسؤولیت نمی کند.

خواست حلقات روشنفکری، فعالان مدنی، ارباب مطبوعات، زنان و جوانان بهیچ وجه دراین آشفته بازار مجال بحث نمی یابند.

 در نهایت بعد از چانه زنی های فرساینده هر زمانیکه ایجاب کند بخواست امریکا و متحدین جهانی و منطقه یی آن کشور ورق پاره یی بنام توافقنامه صلح به هر دو طرف مذاکره کننده تحمیل و دیکته خواهد شد و تقسیم مجدد قدرت صورت خواهد گرفت.

مسلماً در این تقسیم قدرت سهم مرتجعین و عقب گرایان جهادی و طالبی افزایش خواهد یافت و دوره تاریک و سیاه دیگری بر مردم ما تحمیل خواهد شد. اینکه ما به ختم جنگ امید داشته باشیم با ترکیب فعلی دولت افغانستان و هیأت متحجر و عقب گرای طالبان خیلی خوشبینانه و خیال پردازانه خواهد بود.