(اکادميسين دستگيرپنجشيری)

نوروز نو وماه  نو و سال نوین

دارد به جهان ومیهنم    فال نوین

از سایش وفرسایش   دنیای کهن

وز لغزش   طالبان  درجال نوین

" فروغ هستی "

"نهضت نوروزی 1329 خورشیدی"  به رهبری  خواجه  محمدنعیم زوری

و سید اسماعیل آغای بلخی پایه های استبداد سلطنتی را به لرزه درآورد.

     یکی از جوانه های روینده ء جنبشهای ملی ضداستبداد استعماری میهن پرافتخار ما "نهضت نوروزی "  بوده است.

     این نهضت  60 سال پیش، درصبح اول وسپیده دم اول نوروز 1329  خورشیدی با الهام از مبارزات  پهلوانان اساطیری  وافسانه های مبارزات قهرما نانه جنگهای اول دوم وجنگ فاتحانهء میوند وقیام  مسلحانه استرداد استقلال سیاسی 1919 م ، همزمان با پیروزی مبارزات آزادیخوانهء ملل ومردمان نیم قاره ء هند، بلوچستان وپشتونخوا برضد سلطه ء طولانی  سیاسی  استعمار بریتانیای کبیر ( 1947) به ابتکار خواجه محمد نعیم قوماندان وسید اسماعیل آغای بلخی درشهر کابل آغاز یافت وبه علت  نفوذ  عنصر سوگند شکنی بنام " گلجان " ، در گروه رهبری این  نهضت به هنگام  اجرای مراسم قلبه کشی ، درنطفه سرکوب، ناکام  وپراگنده شد.

    میرعلی  گوهرغوربندی، میر اسماعیل وکیل سرخ وپارسا  درشورای ملی، محمد ابراهیم شهرستانی مشهور به " بچهء گاوسوار" ، قربان نظر کند کمشر ترکمن تبار وبرادرزادۀ خلیفه ء قزل آیاق، خواجه اکرام ومیرحکیم دوتن ازیاران راستین امیر حبیب لله  کلکانی و عیاران نامدار کوهداما ن ، مدیر محمد اسلم غزنوی ،غلام حیدرخان بیات ، صفر محمد بیات  ،حسن جان  و لطیف خان افسران آگاه ورزمندهء اردو، کندکمشر عبدالغیاث کهستانی ودیگر رهروان سنن نبردهای عادلانه ضد استبداداستعماری انگلیس، ازآغازگران ثابتقدم" نهضت نوروزی 1329 خورشیدی " درشهرکابل بوده اند. 

     به قول " دکتر امین  برین زوری"  فرزند فرهیخته ء  خواجه محمد نعیم  فرمانده نهضت نوروزی  هریکی ازاین شخصیتهای پخته جوش و سخت پیمان  قومی ونظامی با  حلقه های دیگری در ولایات وحاکم نشینی های خود ، پیوندهای محکم و استوار ی داشته اند.

   هیچیکی ازاین اراده های آهنین علی رغم شکنجه های غیر انسانی ووحشیانه استبداد حاضربه اعتراف علیه همباوران  خود نشده بودند  . به همین علت شبکه های پرشاخ وبرگ دستگاه ضبط احوالات هیچیکی از آنان را  شکار وبدامهای خونین وزیر تیغ استبداد انداخته نتوانسته بود.                                                         

     شایسته ء یاد آوریست  که شا دروان  خواجه  محمد نعیم زوری  باری درحدود پنجسال پیش ازوفات خویش ازسوی انجمن  نویسنده گان افغانستان درهوتل انترکانتیننتل  دعوت شده و حضور یافته بود ند؛ دران محفل درباره ء تاریخ شهرکابل مقالاتی خوانده میشد؛ دران محفل من نیز مقالتی درباره ء زندانهای"  دهمزنگ " نوشته بودم  ودر حاشیه این کنفرانس درباره زندان  چهارده نفری دهمزنگ از ایشان پرسشهای داشتم . اتفاقا ایشان بایاران خویش درهمان زندان درست چها رده سال  وشش ماه وده روز کوته قفلی بوده اند وگفتم  چگونه ازان شکنجه گاه  زنده وبا سلامت جسمی وروانی بیرون شده اند؛ ایشان به یک سخن بیان کردند « فقط به برکت  اراده پولادین وهوشیاری همزنجیران؛ زیرا  هیچیکی از یاران ما  باهمه رنجها  وشکنجه  ها   هیچگونه  اعترافی  به  اشتراک در نهضت  نوروزی  نکرده  بوده اند ».

    اگرکه درکتاب "تحلیل واقعات سیاسی افغانستان "  به استناد  نوشته ء  آقای سیدهادی خسرو شاهی  پژوهشگر ایرانی ؛ شخصیتهای بانفوذ دیگری نیز ،ازسوی آقای عبد الحمید مبارز  وابسته به "نهضت نوروزی " معرفی شده اند ؛ ولی این نامها در جلد دوم  افغانستان درمسیر تاریخ غبار فقید ودر یادداشتهای قلمی دکتر امین برین زوری فرزند  فرهیخته ء قوماندان   خواجه محمد نعیم زوری  بازتاب نیافته اند.

     به هر حا ل  به این  دلیل که  آقای  ح.مبارز،  خود یکی از اعضای جنبش محصلین همکار جریدهء ندای خلق و موقتاً  زندانی سیاسی  نیز بوده اند ؛ نامهای شخصیتهای بانفوذ  قومی و مذهبی  دیگری را که بروقایع سیاسی  همان دوران   تأ ثیر گذاری معینی داشته اند  به ترتیب زیرین نوشته اند: 

-         سید محمد سرور  لولنجی 

-         سیدسکندر مظفری  چنداولی

-         رجبعلی چنداولی

-         دکتر اسدالله  رؤوفی

-         خدای نظر ترجمان

-         درزمینه ء صحت وسقم  این روایت و  شخصیتها ی با نفوذ   فرزندان وارثان  همباوران وهمزنجیران آنان میتوانند  وباید خاطرات  چشمدیدها وسخنان ورازهای سربه مهر دیگری را به نشربه سپارند  وتاریخ مبارزه ومقاومتهای داد خواهانه ء  مردم افغانستان را غنای بیشتری به بخشند   .

   به هرحال     نهضت نوروزی ، در احوال واوضاعی جوانه زد و  پر و  با ل کشید که محمد ظاهرشاه ، به بهانه ء درمان بینایی چشمان خویش به اروپا سفرکرده بود.

درکشورما قحطی وقیمتی بیش ازامروز بیداد میکرد . تب وتاب درون جامعه  وناخورسندی مردم کشور از استبداد استعماری روزتاروز بالامی گرفت .

 جنبشهای ملی  وآزادیخواهانه درهندوستان  پشتونخوا  بلوچستان ،جنبش ملی توده های ایران ،نبرد مشترک اتحادشوروی  ومتحدین برضد  فاشیزم  هتلری در اروپا  به پیروزیهای چشمگیری نایل شده بود.

برانداختن نظام سلطنتی واستقرار جمهوری اسلامی -  پارلمانی ،  انتقال قدرت سیاسی ازخاندان سلطنتی  به نماینده گان منتخب همه گروههای قومی وپیروان مذاهب افغانستان هدف مرکزی وکلیدی " نهضت نوروزی " در روز اول نوروز ودر این  جشن بزرگ تاریخی واساطیری تمامی گروههای قومی، بویژه دهقانان پرعدد  وزحمتکشان میهن بوده است .

    به روایت دکتر امین برین " زوری"  فرزند فرمانده خواجه محمد نعیم بنیادگذاران "نهضت نوروزی " به این باور  بوده اند  که : 

 -  درافغانستان حکومت منتخب پارلمانی- اسلامی  افغانستان استقرار یابد؛

- تبعیضهای قبیله یی قومی ،فرقه یی وجنسی برداشته ومنسوخ گردد ؛

- دین  مقدس اسلام  احترام و ارزشهای اعلامیهء حقوق بشر رعایت شود ؛

- طرفداران حکومت  دین وقانون  هریکی  جایگاه ویژهء وشایستهء خودرا درنظام حقوقی افغانستان داشته باشند ؛

-  ازدست آوردهای علوم  وتکنالوژی معاصر استفاده صورت بگیرد ؛

-  به گسترش معارف  ،  آموزش وپرورش کارشناسان رشته ها ی گونه گون علوم وتکنالوژی معاصر توجه اساسی مبذول شود؛

-  تساوی وبرابری حقوقی زنان بامردان تأمین  و تبعیضهای خشن جنسی ریشه کن ومنسوخ گردد؛

- اندیشه های بیداری بخش آزادی ،مشروطیت اصول دموکراسی، ترقی، صلح وعدالت  اجتماعی رهنمای عمل  رهروان  " نهضت نوروزی " قرارگیرد.

    رهبران این نهضت  با سلطنت مطلقه استبداد استعماری کینه ء مقدس وآتشین داشته اند؛

با تمرکز قدرت بد