بازی شطرنج روسیه در افغانستان

افغانستان در امتداد چهار دهه بحران مهندسی شده و خونین وارد جدید ترین فصل یخبندان سیاسی

می گردد. صید تیر خوردهٔ طلایی که با هزاران زخم خونین در شکارگاه صیادان بین المللی ومنطقوی به سختی نفس میکشد،حال باید،هست وبودش میان این بازیگران تقسیم شده تالاجرم آنها در ازای زرع تخم جنایت خود درین وادی،خرمنی را ازین کشتزار مرگ که نام اش افغانستان است، بردارند.

در درازنای بازی های پیچیدهٔ چند پهلوی استخباراتی در افغانستان،لاجرم پاکستان قادر شد تاباهزاران روش ابلیسانه  سیمای اصلی طالبان را صیقل بخشیده وآنها را به حیث حافظ و سپاهیان منافع بیگانگان مطرح نموده هکذا حمایت برخی کشور هارادر راستای استقرار امارت اسلامی در افغانستان برانگیزد.طالبان حاضر اند تا در برابر اعطای تاج وتخت،افغانستان را به طور کُل به حراج گذاشته وصلح مردگان را بران چیره سازد.

احتمالا دایرهٔ توافقات پشت پرده بازیگران اصلی در راستای تاراج منابع سرشارطبیعی از جمله ذخایر قیمتی و زیرزمینی افغانستان که رقم آن به تریلیون ها دار سرمیکشد،بسیار وسیع و گسترده خواهد بود،اما به برخی راهبرد های میتوان ملتفت شد که با لگد گذاشتن بالای اراده ملی افغانستان،مقدرات سیاسی کشور را در غیاب مردم افغانستان رقم زده وباترفند های فریبنده ووعده های کاذب،سیاهترین نیروی افراطی تاریخ را درچهرهٔ نظام بربر منشانه برسریر قدرت می نشانند.فروپاشی وواگذاری سریع ولسوالیها،وسکوت وبیتفاوتی رژیم در قبال آن نشان داد که ستون پنجم در داخل نظام در پیوند بادسیسه گران ماورای افغانستان همدست بوده و یکجا برای تحقق این سناریو در تلاش اند.

فضای مرگبار وبحرانزای کنونی آژیر خطر را به صدا درآورده و مستلزم ،رستاخیز ملی،خانه تکانی نظام سیاسی افغانستان ،سرکوب ستون پنجم و همبستگی سراسری ملی بوده تابرای نجات کشور باید راهکار های اساسی وپرگماتیک را جستجو کرد.در افغانستان پتانسیل بزرگ دفاعی موجود است،باید با خلاقیت آنرا جستجو کرد ومتهورانه آنرا برای نجات کشور بکار برد.

یکی از بازیگران مهم سیاسی در بحران افغانستان روسیه است.گمانه های وجود دارد که روسیه و آمریکا با ارجحیت طرح "تقسیم منافع"سناریوی معین سیاسی را در راستای اهداف استراتژیک شان در افغانستان طرح نموده و بدینگونه بازی سیاسی  راتحت سایه مذاکرات صلح دنبال می‌نمایند.

اخیراً وبگاه معتبر «ون والرد»به قلم نویسنده وتحلیلگرمعروف آمریکایی مقیم مسکوبنام آندریو کوریبکو،سناریوی سیاسی روسیه را تحت عنوان "بازی شطرنج خودتوصیف شده روسیه در افغانستان چیست؟"مورد کنکاش قرار داده است.هکذا بنا بر اهمیت سیاسی این مقاله بخش های اساسی و مهم آنرا برگردان نموده ودر خدمت خوانندگان عزیز قرار میدهم]:۱[

بازی "شطرنج "روسیه در افغانستان شامل ترویج راه حل سیاسی در اسرع وقت، با اتکا به"طالبان" برای محافظت از منافع منطقه ای ضد تروریسم کشور و تطبیق منافع قانونی ایالات متحده و هند (به ویژه منافع اقتصادی ومالی) است.تا این دو بازیگر خارج منطقه ای ،پس از خروج ارتش آمریکا ،به منفعت گران مسئولیت پذیر در افغانستان تبدیل شوند.

"شطرنج" روسی

                                                                 -------------------

 ضمیر کابلوف،فرستاده ویژه ریاست جمهوری روسیه در افغانستان،هنگام سخنرانی در یک کنفرانس آنلاین به میزبانی باشگاه معتبر « والدای » رویکرد کشورش در قبال افغانستان را "شطرنج" توصیف کرد. در رویدادی تحت عنوان "افغانستان پس از خروج آمریکا: خلا امنیتی برای همیشه ؟" نکات زیر را گزارش کرد:

روسیه با هردو طرف منازعه بدون اینکه خود را به طرف یی  تحمیل نماید،گفتگو مینماید.

 -طالبان هیچ علاقه ای به تهدید جمهوری های آسیای میانه ندارند؛

 -گروه های تروریستی کوچک و متوسط ​​ممکن است تحت لوای داعش متحد شوند،اماطالبان دشمن قسم خورده آنها است، به احتمال زیاد باآنهامی جنگند وبنابراین یک عامل مثبت برای امنیت روسیه خواهد بود؛

مزید برآن،تاس گزارش داد:

 -اگر پیشرفت واقعی در مذاکرات داخل افغانستان حاصل نشود،مکن است طالبان برافغانستان مسلط گردند؛

 - این سناریو می تواند باعث فروپاشی افغانستان در امتداد خطوط قومی و سیاسی شود و باعث ایجاد تروریسم .بیشترگردد‌؛

 - در اختیار داشتن مدارکی از روسیه برای اثبات هماهنگی ایالات متحده با تروریست های داعش در داخل افغانستان؛

 -هند می تواند با توسعه تروئیکا به آن بپیوندد،اما تنها درصورت برقراری روابط با طالبان؛

  با قرار دادن همه این نکات، بازی "شطرنج" روسیه در افغانستان بسیار واضح ترمی شود.

این به دلایل سیاست عملگرایانه ایست که روسیه تحت  نام صلح با هردو طرف جنگ در یک سطح بطوربرابربرخورد می کند. روسیه ازجانب طالبان احساس خطر نمی کند؛ اما در واقع ممکن است آنها را ضامن منافع ضد تروریستی خود در افغانستان بداند. باید در اسرع وقت به یک راه حل سیاسی رسید و مسکو معتقد است که دهلی نو می تواند در این زمینه نقش مهمی ایفا کند (شاید با آهستگی باتکان دادن کابل در آن مسیر) اما ابتدا باید با طالبان ارتباط برقرارکند. سرانجام، پس از پایان جنگ.

جهان باید از افغانستان به لحاظ اقتصادی و مالی حمایت کند.

نکتهٔ آخر توسط آقای کابلوف شرح داده نشد.جدا از اظهارات وی در مورد چگونگی تعهدات ایالات متحده و متحدانش در قبال کشور [افغانستان-م]که مسئول تخریب آن هستند.

 با این وجود،حوادث اخیر می تواند ابعادی ناگفتهٔ از بازی "شطرنج"روسیه را روشن کند. تایید مشتاقانه وزیرامور خارجه سرگئی لاوروف از اتصال آسیای میانه و جنوب آسیا در طی یک کنفرانس موضعی درهفته گذشته در تاشکند، به شدت حاکی از حمایت از دهلیزگاه خط آهن بنام « PAKAFUZ» است که بطور سه جانبه میان پاکستان،افغانستان وازبکستان امتداد یافته که عملاً به عنوان پروژه برجسته ای برای تحقق این امر خدمت می کند.

"چهارگانه جدید"

                                                                 -------------------

 این به نوبه خود به عنوان وسیله اصلی گسترش مشارکت اوراسیای بزرگتر روسیه باپاکستان و از آن به بعد آسیای جنوبی که سرانجام از آنجا می تواند به منطقه اقیانوس هند جای که قرن ها آرزوی روس ها بود،امتداد یابد. از جهت معکوس،چارچوب چهارجانبهٔ تازه تاسیس بین ایالات متحده ، پاکستان،افغانستان و ازبکستان به ایالات متحده امکان می دهد تا به منظور گسترش نفوذ اقتصادی خود در آسیای میانه و در کشور جنگ زده که نظامیان اش از آنجا خارج شده است ، بهره برداری کندو این می تواند به انجام مسئولیت های اقتصادی و مالی آن در قبال افغانستان کمک کند.

انعطاف پذیری هند

-----------------------

 با توجه به هند،این تنها بازیگر مهم است که جدا از برخی از جناح های دردسرساز دربوروکراسی های دائمی نظامی ، اطلاعاتی و دیپلماتیک ایالات متحده ("دولت پنهان") قادر به تغییر اوضاع افغانستان است. اگرچه احتمال موفقیت آن کم است، اما این بدان معنا نیست که اگر به اندازه کافی ناامید شود، هنوز نمی تواند تلاش کند. برای جلوگیری از این سناریو،

روسیه آرزو دارد هند را در تروئیکا شامل سازد تا با اطمینان بیشتری ازمنافع اقتصادی خود درافغانستان بدون اینکه به عملیات مخفی پایدار باهدف دامن زدن به آتش جنگ نیابتی علیه طالبان روی آورد،دفاع کند.

میانجیگری مسکو

-------------------

 به همین دلیل است که آقای کابلوف در آخرین کنفرانس مجازی باشگاه والدای چنین پیشنهادی را ارائه داده است. روسیه می خواهد هند در اسرع وقت با طالبان گفتگو کند و اگر دهلی نو درخواست این کار را بکند احتمالاً این تعامل را تسهیل می بخشد. زیرا اخیراً روابط عالی سیاسی با این گروه برقرار کرده است با وجود اینکه هنوز آنها را رسماً تروریست معرفی می کند. هدف از انجام این کار جلوگیری از ناامید شدن هند برای محافظت از منافع اقتصادی خود است که به طور جدی به فکر ادامه جنگ نیابتی ضد طالبان است.

این بدترین سناریو می تواند به طرز غیر منتظره ای کلید اصلی برنامه های استراتژیک روسیه برای افغانستان باشد.

اما از یکی از طرح های واضح که اقای کابلوف از بیان آن طفره رفت، عبارت از طرح پایگاه های "مشترک" ضدتروریستی روسیه و آمریکا است .گزارش روزنامه معتبر تجاری کومرسانت روسیه حاکیست که رئیس جمهور پوتین به همتای آمریکایی خود پیشنهاد استفاده مشترک از پایگاه های آسیای میانه کشورش را برای به دست آوردن ضد اطلاعات تروریستی در مورد افغانستان نموده است.اماسخنگوی ریاست جمهوری دیمیتری پسکوف از تایید این خبرخودداری کرد.

همساز کردن منافع مشترک آمریکا

-----------------------------------------

با این فرض که احتمالاً بر اساس واکنش عمومی،اظهارات آقای پسکوف درست باشد ، این بدان معناست که روسیه مایل است از نظر عملی منافع مشترک آمریکا را در منطقه تأمین کند. اگرچه معامله پایگاه مشترک گزارش شده شامل اطلاعات ضدتروریستی مشتمل برفعالیت هواپیماهای بدون سرنشین در مورد افغانستان است ، اما این روحیه همکاری همچنین به منافع اقتصادی و مالی آنها مربوط به بازسازی افغانستان پس از جنگ است که از طریق پتانسیل اتصال خط اهن میان ازبکستان ،افغانستان وپاکستان تامین می گردد.از آنجا که پاکستان وازبکستان مجریان این پروژه هستند،این مشاهدات نشان می دهد که این شرکای استراتژیک جدید از اهمیت یکسانی برای منافع روسیه و ایالات متحده برخوردارند.

ادغام هند در روند صلح

-----------------------------

هند احتمالاً تاکنون این را نیز فهمیده است ،که احتمالاً باپدیداری ترس نوظهوراز بی ربط بودن آن در شکل گیری وقایع در محور کشور افغانستان که به طور استراتژیک در وسط فضای آسیای میانه و آسیای جنوبی قرار دارد، کمک می کند. دهلی نو با پشت به دیوار،می تواند به تنهایی در جنگ نیابتی ضد طالبان بطور دو برابر عمل نماید .علی رغم اینکه احتمال موفقیت آن بسیار کم است و احتمال بیشتری دارد که شرکای آمریکا و روسیه را علیه خود تحریک کندو یا سرانجام می تواند طبق برنامه آقای کابلوف (و شاید با میانجیگری مسکو) برای بازگرداندن روابط اش با طالبان نایل گردد‌.

با احترام 

عارف عرفان

لندن ،جولای ۲۰۲۱

منابع:

One World, What's Russia's Self-Described Chess Game in Afghanistan, July 22,2021

------------------------------------------------------------------------------