روزنامه «کامرسانت»، چاپ مسکو نوشته است. بین روسیه و متحدانش در سازمان پیمان امنیت جمعی موارد اختلاف برانگیز افزایش یافته است. مقامات مسکو از استقرار آزمایشگاه‌های آمریکایی در خاک برخی کشورهای این سازمان و همچنین دورنمای ظهور ساختارهای آمریکایی در بنادر دریای خزر در چارچوب توافق اخیر آستانه و واشنگتن در مورد ترانزیت کالا به افغانستان رضایت ندارند.

براساس اطلاعات این روزنامه، «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه در نشست روز دوشنبه با همتایان خود در این سازمان در آلماتی این موارد را مطرح و خواستار توضیح آنها شد.

وزرای خارجه کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی در نشست روز گذشته خود در آلماتی، هماهنگی سیاست خارجی در چارچوب این سازمان، برخی مشکلات بین المللی و امنیت منطقه‌ای را مورد بررسی قرار دادند.

توافق قزاقستان و آمریکا در زمینه حمل کالا برای مسکو غیرمنتظره بود

لاوروف در این دیدار سئوالات مطرح برای مقامات مسکو در رابطه با اقدامات برخی کشورهای منطقه آسیای مرکزی را مطرح نمود که برای روسیه دارای حساسیت زیادی است. مسئله اول به ترانزیت کالاهای آمریکایی از طریق خاک قزاقستان به افغانستان با استفاده از بنادر این جمهوری در دریای خزر مربوط می شود.

این توافقنامه سال گذشته و در جریان سفر ماه ژانویه «نورسلطان نظربایف» رئیس جمهوری قزاقستان به واشنگتن صورت گرفت. در ماه مارس سال جاری نیز پارلمان قزاقستان قانون مربوط به تایید پروتکل تغییر توافقنامه بین دولتی با آمریکا در این زمینه را تصویب کرد و این سند در ماه مه به امضای نظربایف رسید.

لازم به یادآوری است که حمل و نقل اساسی کالاهای آمریکا و ناتو به افغانستان از طریق خاک پاکستان صورت می‌گیرد، ولی بروز مناقشه بی سابقه بین واشنگتن و اسلام آباد باعث شد تا دولت آمریکا به دنبال راه‌های جایگزین برای ترانزیت کالا باشد.

به گفته یک مقام دیپلماتیک، توافق واشنگتن و آستانه برای مسکو غیرمنتظره و ناخوشایند بود. این دیپلمات روس توضیح داد: «بر اساس ارزیابی کارشناسان روس، استفاده از راه بازرگانی دریای خزر برای حمل کالا به افغانستان مقرون به صرفه نیست به همین دلیل آنها معتقدند که آمریکایی‌ها این مسیر را تنها برای تقویت حضور خود در دریای خزر و ایجاد زیر ساختار هایی در آن نیاز دارند. این در حالیست که دولت قزاقستان در این مسئله با مسکو رایزنی انجام نداده و از این تصمیم خود روسیه را مطلع نکرده است.»

در جمهوری قزاقستان به این انتقاد روسیه پاسخ داده شده که ترانزیت کالا از طریق دریای خزر نیازمند ایجاد زیرساختار نظامی آمریکا در منطقه نبوده و به طور کلی جزو سیاست‌های پایدار آستانه است.

یک مقام آگاه در دولت قزاقستان به این روزنامه گفت: «پیش از این از طریق روسیه نیز ترانزیت کالا به افغانستان انجام می گرفت و بعد از آنکه روابط مسکو و واشنگتن رو به وخامت گذاشت، استفاده از این مسیر متوقف گردید. ما نیز همان سیاست را دنبال کرده و این مسئله تازه و عجیبی نیست.»

وجود آزمایشگاه‌هایی در ارمنستان و قزاقستان با تامین مالی آمریکا

یک موضوع مورد اختلاف دیگر بین روسیه و شرکایش در‌ سازمان پیمان امنیت جمعی، وجود آزمایشگاه‌های مرجع در خاک ارمنستان و قزاقستان است که گشایش آنها با تامین مالی آمریکا صورت گرفته و نگرانی‌هایی را برای روسیه به وجود آورده است.

به گفته منبع خبری این روزنامه، دانشمندان و متخصصان روسی نگران پیدا شدن این آزمایشگاه‌ها هستند. بعید نیست که این ساختارها علیه روسیه استفاده شوند. مشخص نیست چرا آمریکا چنین آزمایشگاه‌هایی را در کشورهای اروپای غربی ایجاد نمی کند؟» به گفته وی، مقامات مسکو تمایل دارند که از فعالیت این آزمایشگاه‌ها اطلاع دقیق داشته باشند.

طبق اطلاعات این روزنامه، مقامات ارمنستان حتی در حال بررسی امکان امضای توافقنامه‌ای در زمینه همکاری در عرصه تحقیقات بیولوژیکی با طرف آمریکایی هستند. روسیه درخواست کرده که محتوای این سند باید آشکار باشد.

در پایان نشست وزیران امور خارجه سازمان پیمان امنیت جمعی در آلماتی چندین سند و بیانیه پایانی مورد توافق و امضاء شد و طرفین در خصوص ادامه مذاکرات سازنده برای حل و فصل مسائل مورد اختلاف توافق نمودند. همچنین وزرای خارجه دبیرکل سازمان پیمان امنیت جمعی را موظف نمودند تا در تماس‌ با ساختارهای سازمان ملل متحد، شرایط را برای استفاده از توان بالقوه مأموریت‌های حفاظت از صلح این سازمان در سطح بین المللی فراهم سازد.