عبد الواحد فيضی

مرُوری بر رخداد های خونبار سه سده ی اخير خرُاسان ديروز وافغانستان امروز

از برچيدن بساط اشغالگران کهن تا افتيدن به دام غارتگران نوين!

ويا:از برخاستن ميرويس خان برضد صفویها تا خميدن اشرف غنی در پابوسی امريکايیها

(1709 ـ 2018)

   دهه ی چهارم پادشاهی محمد ظاهرشاه

انفاذ قانون اساسی جديد و حکومتهای مربوط به دهۀ دموکراسی

(بخش چهاردهم ـ قسمت دوم)

   ب ـ محمد هاشم ميوندوال، دومين نخست وزير دهه ی دموکراسی تاج دار! 

     محمد هاشم ميوند وال بتاريخ 29 اکتوبر 1965 از طرف شاه موظف به تشکيل حکومت گرديد. وی به تاريخ 2 نوامبر خط مشی و اعضای حکومت خويش را به گونه ی زير معرفی وازپارلمان رأی اعتماد بدست آورد:

1 ـ معاون اول صدارت                  نوراحمد اعتمادی         (1966 ـ 1967)

2 ـ معاون دوم صدارت                  عبدالستار شاليزی        (1966 ـ 1967)

3 ـ وزير دفاع                            جنرال خان محمد خان      (1965 ـ 1967)

4 ـ وزير خارجه                         نور احمد اعتمادی        (1965 ـ 1967)

5 ـ وزير داخله                           عبدالستار شاليزی        (1965 ـ 1967)

6 ـ  ـــــــــــــــــــــ بعداً                  انجنير احمد الله           (1967 ـ 1967)

7 ـ وزير ماليه                            عبدالله يفتلی              (1965 ـ 1967)

8 ـ  ــــــــــــــــــ بعداً                    عبد الکريم حکيمی       (1967 ـ 1967)

9 ـ وزير عدليه                           دکتر عبدالحکيم طبيبی   (1965 ـ 1966)

10 ـ ــــــــــــــــ بعداً                    دکتر محمد حيدر             (1966 ـ 1967)

11ـ ــــــــــــــــ  بعداً                    دکتر محمد احسان تره کی  (1967 ـ 1967)

12ـ وزير معارف                       محمد هاشم ميوندوال        (1965 ـ 1965)

13ـ ـــــــــــــــــ بعداً                    دکتر محمد عثمان انوری    (1965 ـ 1967)

14ـ وزير فوايد عامه                   انجنير احمد الله             (1965 ـ 1967)

15ـ ــــــــــــــــــــ بعداً                 انجنير محمد حسين مساء     (1967 ـ 1967)

16ـ وزير معادن و صنايع            انجنير عبدالصمد سليم      (1965 ـ 1967)

17ـ وزير زراعت                     انجنير محمد اکبر رضا       (1965 ـ 1967)

18ـ وزير مطبوعات                   محمد هاشم ميوند وال        (1965 ـ 1965)

19ـ بعداً وزارت اطلاعات و کلتور   محمد عثمان صدقی          (1965 ـ 1967)

20ـ ــــــــــــــــ بعداً                    عبدالرؤوف بينوا           (1967 ـ 1967)

21ـ وزير تجارت                      دکتر نورعلی               (1965 ـ 1967)

22ـ وزير پلان                       دکتر عبدالحکيم ضيايی     (1966 ـ 1967)

23ـ ــــــــــــــــــــ بعداً               عبدالله يفتلی                 (1967 ـ 1967)

24ـ وزير صحيه                     دکتر محمد عثمان انوری     (1965 ـ 1965)

25ـ ـــــــــــــــــــ بعداً               پيغله کبری نورزايی        (1965 ـ 1967)

26ـ وزير مخابرات                 دکتر محمد حيدر               (1965 ـ 1966)

27ـ ــــــــــــــــــــ بعداً              عبدالکريم حکيمی           (1966 ـ 1967)

28ـ وزير مشاور                    دکتر محمد انس                (1967 ـ 1967)

29ـ وزير مشاور                    عبد الله يفتلی                 (1967 ـ 1967)

30ـ رئيس مستقل قبايل              محمد خالد روشان             (1965 ـ 1967)

31ـ منشی مجلس وزراء       دکترعبدالغفور روان فرهادی  (1965 ـ 1967) (11)

       محمد هاشم ميوندوال، درنتيجه ی اثرگذاری جريان رويداد سوم عقرب 1344 و رشد بيداری مردم، بويژه روشنفکران آزاديخواه و تحول طلب کشور، مجبور به تمکين دربرابر خواست برحق شهروندان کشور گرديد و برآن شد تا جريان صحبت وکلاء و بحث پيرامون رأی اعتماد بر حکومت از طريق راديو افغانستان، بگونه مستقيم در سراسر کشور، پخش گردد. اين عملکرد ميوندوال نسبت به حکومت گذشته پديده ی نوين ودموکراتيک بود.

     وی دربرنامه کاری خود درشورا وعده های دلگرم کننده ای را درمورد تطبيق حاکميت قانون، نظام دموکراسی و برچيدن بساط فساد اداری، مبارزعليه قانون شکنی و کاردرجهت رشد اقتصاد مملکت وبهبود زندگی مردم، اعلام نمود؛ ولی درعمل اقدامات مؤثر ومشهودی را درزمينه ی تطبيق بسياری ازتعهداتش درپيش نگرفت.

     بزرگترين و مهمترين کارهای وی: ابرازهمدردی با محصلان دانشگاه کابل و فرونشاندن خشم جوانان سوگوار حادثۀ سوم عقرب 1344؛ اعلام انفاذ قانون مطبوعات و نشر آن در5 دسمبر 1965؛ تقررعبدالرؤوف بينوا، يکی از سابقه داران نهضت مشروطيت سوم بحيث وزير اطلاعات وکلتور ودادن اجازه ی انتشارجرايد آزاد بدين شرح بود:

 عنوان نشريه           صاحب امتياز                 مدير مسؤول           آغاز انتشار

1ـ جريده وحدت        مولانا خال محمد خسته          مولانا خسته      31 جنوری 1966

2 ـ پيام امروزـ غلام نبی خاطرـ (عبدالرؤوف ترکمنی ـ محمد طاهرمحسنی) 9 فبروری 1966

3 ـ  جريده خلق ـ    نور محمد تره کی                  بارق شفيعی       11 اپريل 1966

4 ـ افغان ملت ـ غلام محمد فرهاد ـ   (قدرت الله حداد ـ حبيب الله رفيع)   15 اپريل 1966

5 ـ مردم       ـ  سيد مقدس نگاه             غلام محی الدين تفويضی   11 می  1966

6 ـ مساوات ـ   عبدالشکور رشاد ـ (محمدرحيم الهام ـ محمد شريف ايوبی...) 26 جون 1966

7 ـ پيام وجدان ـ  عبدالرؤوف ترکمنی       عبدالرؤوف ترکمنی          24 جولای 1966  

اما جريده ی خلق پس ازنشر پنج شماره، خلاف احکام قانون اساسی و پرنسيب های حقوقی، بدون تحقيق، بررسی و حکم محکمه؛ صرف به فرمايش مجلس سنا توقيف گرديد وجريده ی افغان ملت، درواکنش به تفتيش شرکت برق کابل که رئيس آن طی سالهای متمادی غلام محمد فرهاد صاحب امتيازجريده ی متذکره ورهبر سازمان افغان ملت بود؛ به نشر وافشای مطالبی که درمجله ی رامپارتس امريکايی، درباره ی وابستگی اتحاديه ی محصلان افغانستان در ايالات متحده ی امريکا با سازمان استخباراتی" سی. آی. ای"، توسط عبدالطيف هوتکی، که ميوند وال درآن زمان سفيرکبير دولت افغانستان در واشينگتن و حفيظ الله امين رئيس اتحاديه ی محصلان افغانستان در آن کشود بود، اقدام نمود. درمقابل ميوندوال جريدۀ افغان ملت را توقيف کرد؛ ولی ازاين که جريده ی مساوات مربوط به ميوند وال، درنشرمقاله ی مذکوراين جمله را که:« بعضی ازهمکاران" سی. آی. ای" درمقامات بالايی دولت افغانستان جا دارند» ازقلم انداخت؛ سؤالات زيادی را درمورد وی وحفيظ الله امين درمورد رابطه ی پنهانی آنان با "سی. آی. ای" درميان روشنفکران وجامعه ايجاد و هنگامه برپا نمود.

محمد هاشم ميوند وال در امریکا

    ميوندوال بخاطر رد اين اتهامات و تقويت جايگاه متزلزلش درميان روشنفکران، برخلاف اعتقاداتش که وابسته به غرب بود؛ دست به تأسيس سازمانی به نام " حزب دموکرات مترقی " زد ودربرنامۀ اين حزب باورمندی اش را به سوسياليزم ابرازداشت. درعين زمان وی در صحبتهايش بخاطرکسب حمايت ساير مقامات دولت، خود را خادم شاه معرفی می نمود.

    سرانجام ميوندوال با پاگذاشتنش دردوکشتی، که در دوسمت مخالف درحرکت بودند، ازهردو بزيرافتاد و در11 اکتوبر 1967 استعفايش ازجانب شاه منظور و بجايش نوراحمد اعتمادی معاون اول صدارت و وزير امور خارجه موظف به تشکيل کابينه گرديد.

بعدها ميوند وال درموضع مخالفت با دولتهای بعدی و حتا شاه قرارگرفت. چنانچه وی دريک صحبت در پارک زرنگار، درد دلش را اين گونه بيان داشت:

به ما دادند درس نارسی را    +     که نتوان يافت راه زنده گی را

به کار مملکت قفلی نهادند  +      کليد ش را بدست ما ندادند

     اما به نظر برخی آگاهان سياسی: ميوندوال دردوران حکومت خود سياست چند پهلو را بازی نمود. از يکطرف دست به تشکيل حزب دموکرات مترقی در زمان صدارت خود زد و از هرنوع تلاش برای جلب و جذب اشخاص به حزب خود دريغ نورزيد، که اين امر باعث بدنامی و رسوايی بزرگ برای نامبرده شد. از جانب ديگر، غرض رسيدن به اهداف بلند پروازانه خود، متوسل به رشوه دادن به مخالفين خود، ازجمله اعضای پارلمان گرديد. برای وکلای پارلمان سهميۀ حج قايل شد و وکلا سهميه های خود را بفروش می رسانيدند. اعضای پارلمان را ازمحصول گمرکی برای موترهای شان معاف کرد، که به اين وسيله خويش خوری و فساد اداری دراين دوران توسعه يافت.

 محمد هاشم ميوندوال بعداً دردوران حکومات نوراحمد اعتمادی، دوکتورعبدالظاهر ومحمد موسی شفيق دربرابر پادشاه و نظام موقف مخالفت را اختيار نمود. وی بعد از استعفا از صدارت عملاً در يک جبهه، با عناصر و سازمانهای چپ، ملی و دموکرات يک جا شد.

   موصوف در سال 1972 در ميتنگی که درمورد عقد قرارداد استفاده از آب دريای هلمند، که به تازگی از جانب محمد موسی شفيق با صدر اعظم ايران به امضاء رسيده بود، درپارک زرنگار درپهلوی سائر رهبران[سياسی] و نيروهای ملی، دموکراتيک و مترقی اشتراک و بيانيه ايراد نمود.

   موصوف از صحبت با شخصيتهای چپ از جمله نورمحمد تره کی، ببرک کارمل در حضور سائرشخصيتهای ملی مانند گل پاچا الفت وعبدالرؤوف بينوا دوری نمی ورزيد و با علاقه مندی چنين صحبت ها را دوام می داد.

   درحقيقت زندگی ميوندوال دو مشخصه داشت. يکی اين که از انديشه ها و مطالعات اسلامی برخوردار بود وديگر اينکه به انديشه های سوسياليزم مليگرايانه باورمندی خود را نشان میداد. طوری که آگاهانه سوسياليزم[طرزتفکرخودش] را در پروگرام حزبی خود جا داده بود.(12)

عبدالواحد فیضی

تعداد مقالات در سپیده دم 98

نمایش تمام مقالات عبدالواحد فیضی