عبد الواحد فيضی

مرُوری بر رخداد های خونبار سه سده ی اخير خرُاسان ديروز وافغانستان امروز

از برچيدن بساط اشغالگران کهن تا افتيدن به دام غارتگران نوين!

ويا:از برخاستن ميرويس خان برضد صفویها تا خميدن اشرف غنی در پابوسی امريکايیها

(1709 ـ 2018)

دو دهه ی اول پادشاهی محمد ظاهرشاه در تحت سلطه ی اعمام و خانواده

( 1312ـ 1342 خورشيدی مطابق 1933 ـ 1963 ميلادی )

بخش سيزدهم

      ب ـ دوره ی صدارت شاه محمود خان

     روز نهم ماه می 1946 برابر با 19 ثور 1325 خبر استعفای محمد هاشم خان صدراعطم بنابرخرابی وضع صحی وی از طريق راديو کابل اعلان و سردار شاه محمود خان برادرش بعوض وی بحيث صدراعظم افغانستان از جانب محمد ظاهرشاه موظف به تشکيل کابينه گرديد.

     پيش از اين که روی اعضای حکومت وعملکردهای دوران کار نخست وزيرجديد صحبت بعمل آيد؛ بهتر خواهد بود تا مروری روی علل وعوامل بين المللی که شاه را ازخواب14ساله  بيدارکرد تا خود را از پنجه های خشن عم مستبدش نجات داده استقلال رأی و عملکرد آزادانه خود را بحيث پادشاه افغانستان، درجاده ی عمل به مردم نشان دهد؛ نماييم.

      به گواهی تاريخ " جنگ دوم جهانی سيمای سياره ما را از ريشه تغيير داد. خلق شوروی تخت رهبری حزب و دولت خويش از درون طوفانهای خون آشام جنگ ضد فاشيزم سربلند بيرون آمد. تناسب قوای جهانی به نفع اردوگاه صلح و بزيان نيروهای جنگ و فاشيزم تحول يافت. درنتيجه اين جنگ جهانی، دومين مرحله ی بحران سرمايه داری آشکار گرديد. کشورهای اروپای شرقی در نتيجه پشتيبانی مستقيم اردوی شوروی، زنجير اسارت مستقيم امپرياليستی را گسست [گسستند] و راه رشد جامعه نوين را درپيش گرفت[گرفتند].

    درآسيای بيدار نيز انقلاب دموکراتيک نوين درچين پيروز گرديد. جمهوری دموکراتيک کوريا، ويتنام قهرمان بعد از نبردهای طولانی راه تکامل سوسياليستی را هموارکردند. مرحله دوم بحران سرمايه داری موجبات زوال سيستم استعمار امپرياليستی را مهيا ساخت. کشورهای هندوستان، سريلانکا به استقلال سياسی نايل گرديد. در افريقای زنجيرشکن جنبشهای ملی و رهايی بخش اوج گرفت. جنگ براقتصاد ايتاليا، فرانسه، آلمان غرب و ساير کشورهای سرمايه داری ضربات خرُد کننده وارد ساخت. دراروپای سرمايه داری چهل مليون کارگر بيکارگرديده، ايالات متحده امريکا به مرکزمالی، سياسی واقتصادی جهان سرمايه مبدل شد....

     اين تحولات اجتماعی، اقتصادی و سياسی جهان، شرايط بالنسبه مساعد بين المللی را برای رشد سرمايه داری وزوال نظامات کهنه قبيله سالاری و فئودالی مساعد ساخت. درمی 1946 ابرهای تيره و تار اختناق سردار محمد هاشم خان صدراعظم پاره گرديد و استبداد کبير! جای خود را به شاه محمود صدراعظم "پدر دموکراسی!" خالی کرد و افغانستان موقتاً واردعرصه های نوين سياست داخلی گرديد.(8)

      شاه محمود خان پس ازآن که قدرت را بعد از هفده سال از محمد هاشم خان تحويل گرفت، اعضای حکومتش را به شرح آتی معرفی و به خدمت گماشت:

     صدراعظم               شاه محمود خان        (1946 ـ 1952 )

    معاون اول صدارت     علی محمد خان            (1946 ـ 1953 )

    معاون دوم صدارت     اسد الله خان سراج     (1948 ـ 1951 )

    وزير دولت              شير احمد خان          (1946 ـ 1946 )

    وزير دولت              محمد گل خان              (1946 ـ 1949 )

    وزير دولت              ميرزا محمد خان يفتلی    (1946 ـ 1953 )

    وزير دفاع               محمد داوود خان           (1946 ـ 1948 )

    ــــــــــــــ بعداً           محمد عمرخان              (1948 ـ 1949 )

    ـــــــــــــ بعداً دوباره   محمد داوود خان           (1949 ـ 1952 )

    ــــــــــــ بعداً           محمد عارف خان            (1952 ـ 1953 )

    وزير خارجه           علی محمد خان              (1946 ـ 1952 )

    ـــــــــــ  بعداً           سلطان احمد خان         (1952 ـ 1953 )

    وزير داخله           غلام فاروق خان           (1946 ـ 1948 )

    ـــــــــــــــ  بعداً       اسد الله خان                (1948 ـ 1949 )

    ــــــــــــــ  بعداً       عبد الاحد ملکيار           (1949 ـ 1952 )

    ـــــــــــــ  بعداً        محمد نوروز خان             (1952 ـ 1953 )

    وزير عدليه         مير عطا محمد حسينی        (1946 ـ 1950 )

    ـــــــــــــــ   بعداً    مير سيد قاسم خان          (1950 ـ 1953 )

    وزير ماليه         محمد نوروز خان               (1946 ـ 1947 )

    ــــــــــــــ   بعداً    مير محمد حيدر حسينی        (1947 ـ 1950 )

    ـــــــــــ       مجدداً      محمد نوروز خان              (1950 ـ 1952 )

    ـــــــــــ       بعداً        غلام يحی طرزی            (1952 ـ 1953 )

    وزير معارف             نجيب الله خان               (1946 ـ 1948 )

    ـــــــــــــــ     بعداً       عبد الحسين عزيز          (1948 ـ 1949 )

    ــــــــــــــ     بعداً        فيض محمد زکريا             (1949 ـ 1950 )

    ـــــــــــــ      بعداً        عبد المجيد خان             (1950 ـ 1952 )

    وزيراقتصاد ملی        عبد المجيد زابلی           (1946 ـ 1950 )

    ـــــــــــــ     بعداً         مير محمد حيدر حسينی      (1950 ـ 1953 )

    وزير فوايد عامه        محمد کبير لودين             (1946 ـ 1949 )

    ــــــــــــــــ   بعداً         محمد نعيم خان               (1949 ـ 1951 )

    ـــــــــــــــ    بعداً       محمد اکرم پرونتا              (1951 ـ 1953 )

    وزير صحيه            سلطان احمد خان            (1946 ـ 1947 )

    ــــــــــــــ    بعداً       عبد المجيد خان              (1947 ـ 1949 )

    ــــــــــــــ   بعداً        غلام فاروق خان             (1949 ـ 1953 )

   وزيرپست وتلگراف    غلام يحی طرزی             (1946 ـ 1947 )

    ــــــــــــ     بعداً        عبد الله ملکيار               (1947 ـ 1949 )

    ـــــــــــ      بعداً         غلام محمد شيرزاد            (1949 ـ 1950 )

    ــــــــــ      بعداً         غلام يحی طرزی            (1950 ـ 1951 )

    ـــــــــ       بعداً          عبد الحکيم شاه عالمی    (1952 ـ 1953 )

    وزير معدن             غلام محمد شيرزاد             (1946 ـ 1949 )

    ــــــــــــــ    بعداً          محمد نعيم ضيايی            (1949 ـ 1953)

   رئيس مستقل مطبوعات صلاح الدين سلجوقی       (1946 ـ 1947)

    ــــــــــــ     بعداً           سيد قاسم رشتيا           (1947 ـ 1949)

    ــــــــــ      بعداً           محمد قدير تره کی            (1949 ـ 1951)

    ــــــــــ      بعداً           محمد هاشم ميوندوال         (1951 ـ 1952)

    ـــــــــ      بعداً            خليل الله خليلی              (1952 ـ 1953)